<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 587444:947280 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 947280 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<title>Dinleme</title>
<summary>
- <p>Apache’nin belli adresleri ve portları dinlemek üzere
+ <p>Apache HTTPD sunucusunun belli adresleri ve portları dinlemek üzere
yapılandırılması.</p>
</summary>
</related>
- <p>Apache başlatıldığında yerel makinedeki bazı adres ve portları kendine
+ <p>httpd başlatıldığında yerel makinedeki bazı adres ve portları kendine
bağlar ve gelecek istekleri bekler. Öntanımlı olarak makine üzerindeki
tüm adresleri dinler. Bununla birlikte, belli portları veya sadece
seçilmiş bazı adresleri ya da her ikisini de dinlemesi için bunun
- belirtilmesi gerekebilir. Bu çoğunlukla, Apache’nin farklı IP
+ belirtilmesi gerekebilir. Bu çoğunlukla, httpd’nin farklı IP
adreslerine, konak isimlerine ve portlarına nasıl yanıt vereceğinin
- belirlendiği sanal konak özelliği ile birlikte yürür.</p>
+ belirlendiği <a href="vhosts.html">sanal konak</a> özelliği ile birlikte
+ yürür.</p>
<p><directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesi sunucuya
- gelen istekleri sadece belli portlardan veya belli adres ve port
+ gelen istekleri sadece belli port(lar)dan veya belli adres ve port
birleşimlerinden kabul etmesini söyler. <directive
module="mpm_common">Listen</directive> yönergesinde sadece port
numarası belirtilmişse sunucu tüm arabirimlerin belirtilen portunu
böyle bir durumda belirtilen bütün adres ve portlardan gelen isteklere
yanıt verecektir.</p>
+ <p>Bir <directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesinin
+ aynısının tekrarı sunucunun başlatılmasını engelleyen ölümcül bir hatayla
+ sonuçlanacaktır.</p>
+
<p>Örneğin, sunucunun hem 80 portundan hem de 8000 portundan gelen
bağlantıları kabul etmesini sağlamak için,</p>
<title>IPv6 Adreslerin Durumu</title>
<p>IPv6’yı gerçekleyen platformların sayısı giderek artmaktadır. Bu
- platformların çoğunda <glossary>APR</glossary>, Apache’nin IPv6
+ platformların çoğunda <glossary>APR</glossary>, httpd’nin IPv6
soketleri ayırmasını mümkün kılarak IPv6’yı desteklemekte ve IPv6
üzerinden gönderilmiş istekleri elde etmektedir.</p>
- <p>Apache yöneticilerinin kafasını karıştırıran tek şey IPv6 soketlerin
+ <p>httpd yöneticilerinin kafasını karıştırıran tek şey IPv6 soketlerin
hem IPv4 hem de IPv6 bağlantılarını kabul edip etmeyeceğidir. IPv4
bağlantılarını kabul eden IPv6 soketleri IPv4 eşlemli IPv6 adresleri
kullanırlar. Bu çoğu sistemde öntanımlı olarak böyleyken, FreeBSD,
NetBSD ve OpenBSD’de sistem geneline uygulanan kurallar gereğince
öntanımlı olarak buna izin verilmez; bu sistemlerde özel bir
- <program>configure</program> parametresi ile Apache’nin davranışı
- değiştirilebilir.</p>
+ <program>configure</program> parametresi ile <code>httpd</code>’nin
+ davranışı değiştirilebilir.</p>
<p>Diğer taraftan, Linux ve Tru64 gibi bazı platformlarda hem IPv4 hem de
IPv6 adresleri kabul etmenin <strong>tek yolu</strong> eşlemli adresler
- kullanmaktır. Apache’nin IPv4 ve IPv6 adresleri, IPv4 eşlemli IPv6
- adreslerin kullanımını gerektiren en az sayıda soketle kabul etmesini
+ kullanmaktır. <code>httpd</code>’nin IPv4 ve IPv6 adresleri, IPv4 eşlemli
+ IPv6 adreslerin kullanımını gerektiren en az sayıda soketle kabul etmesini
istiyorsanız, <program>configure</program> betiğine
<code>--enable-v4-mapped</code> seçeneğini belirtiniz.</p>
<p><code>--enable-v4-mapped</code> seçeneği, FreeBSD, NetBSD ve OpenBSD
- hariç tüm platformlarda öntanımlıdır. Muhtemelen siz de Apache’nin
- böyle derlenmesini isterdiniz.</p>
+ hariç tüm platformlarda öntanımlıdır. Muhtemelen siz de
+ <code>httpd</code>’nin böyle derlenmesini isterdiniz.</p>
- <p>Platformunuzun ve APR’nin neyi desteklediğine bakmaksızın Apache’nin
- sadece IPv4 adresleri kabul etmesini istiyorsanız, tüm <directive
- module="mpm_common">Listen</directive> yönergelerinde örnekteki gibi
- IPv4 adresleri belirtiniz:</p>
+ <p>Platformunuzun ve APR’nin neyi desteklediğine bakmaksızın
+ <code>httpd</code>’nin sadece IPv4 adresleri kabul etmesini istiyorsanız,
+ tüm <directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergelerinde
+ örnekteki gibi IPv4 adresleri belirtiniz:</p>
<example>
Listen 0.0.0.0:80<br />
</example>
<p>Platformunuz IPv4 ve IPv6 adresleri ayrı soketlerden kabul ediyorsa ve
- Apache’nin de buna uygun davranmasını (yani IPv4 eşlemli IPv6
+ <code>httpd</code>’nin de buna uygun davranmasını (yani IPv4 eşlemli IPv6
adreslerin iptalini) istiyorsanız <program>configure</program>
betiğine <code>--disable-v4-mapped</code> seçeneğini belirtiniz. Bu
seçenek FreeBSD, NetBSD ve OpenBSD’de öntanımlıdır.</p>
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 823563:922237 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 922237 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
modülleri ve <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>
için bir başvuru kılavuzu niteliğindedir. HTTP sunucusu ve vekil
olarak çalışmada işlemleri hızlandırmak için bilinen sorunlar ve
- yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache’nin önbellekleme
+ yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache HTTPD sunucusunun önbellekleme
özelliklerinin nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p>
</summary>
<p><module>mod_file_cache</module> ise biraz daha temel ancak bazen daha
kullanışlı olabilen bir önbellekleme şekli ile ilgilenir. URL’lerin
önbelleklenebilmesini mümkün kılmanın karmaşıklığıyla boğuşmak yerine
- <module>mod_file_cache</module>, dosyaların Apache’nin son başlatıldığı
+ <module>mod_file_cache</module>, dosyaların httpd’nin son başlatıldığı
zamanki durumlarını saklamak için dosyaların belleğe eşlenmek üzere ele
alınmasını sağlar. Böylelikle, <module>mod_file_cache</module>, çok sık
değişmeyen durağan yerel dosyalara erişim zamanını azaltmaya yardım
haliyle sunulur.</p>
<p>Eğer URL önbellekte yoksa, <module>mod_cache</module> isteği bir <a
- href="filter.html">süzgece</a> tabi tutar. Apache içeriğin varlığını
+ href="filter.html">süzgece</a> tabi tutar. httpd içeriğin varlığını
saptamışsa içeriğin süzgeç tarafından sunulmasını sağladıktan sonra,
süzgeç içeriğin önbelleklenebileceğini saptamışsa gelecekte sunmak üzere
içeriği önbelleğe kaydeder.</p>
<p>Önbellekteki içerik zaman aşımına uğrayıp, içerik sağlayıcıya veya
arka sunucuya özgün isteği aktarmak yerine ayrı bir istek yapılması
- gereği Apache’nin şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
+ gereği httpd’nin şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
<p>Bir istemcinin veya önbelleğin aynı içeriğin farklı sürümleri
arasında ayrım yapabilmesi için HTTP protokolü bazı başlık alanları
faaliyete sebep olur. Durağan dosyalar için bu genellikle
<code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya
boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir.
- Böylelikle Apache yerel içeriği önbellekliyor olsa bile ve hatta
+ Böylelikle httpd yerel içeriği önbellekliyor olsa bile ve hatta
içerik zaman aşımına da uğrasa önbellekteki dosyada bir değişiklik
olmadığı takdirde içeriği önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır.
Çünkü dosyayı önbellekten okumak, arka sunucudan okumaktan daha
<section>
<title>Neler Önbelleklenebilir?</title>
- <p>Evvelce bahsedildiği gibi Apache’de iki tür önbellekleme yapılır ve
+ <p>Evvelce bahsedildiği gibi httpd’de iki tür önbellekleme yapılır ve
bunlar farklı yöntemlerle çalışır. <module>mod_file_cache</module>
- önbelleklemesinde dosyalar Apache başlatıldığı zamanki içerikle
+ önbelleklemesinde dosyalar httpd başlatıldığı zamanki içerikle
saklanır. Bu modül tarafından önbelleğe alınmış bir dosya için istek
geldiğinde isteğin yolu kesilip önbellekteki dosya sunulur.</p>
<li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir
sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde
- açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya "Cache-Control:"
- başlığının max-age veya max-age yönergesini içermedikçe yanıt içeriği
- önbelleğe alınmayacaktır.</li>
+ açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya
+ "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini
+ içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
<li><directive module="mod_cache">CacheIgnoreNoLastMod</directive>
yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum
<p><module>mod_cache</module> çoğunlukla bir karşı vekile sahip olmak
amacıyla kullanılır. Arka sunucunun sorgulanmasını gerektirmeyen tüm
istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Yerel
- özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduğunda Apache’nin güvenlik
+ özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduğunda httpd’nin güvenlik
modeli büyükçe bir değişikliğe uğrar.</p>
<p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında
<p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan
önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya
- içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. Apache’yi
+ içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi
çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini
akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm
içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması
<p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle
karşılaştırıldığında daha yüksektir. <module>mod_disk_cache</module>
- kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) Apache güvenlik
+ kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik
güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)
Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini
Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>
<section>
<title>Önbellek Zehirlenmeleri</title>
- <p>Apache bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
+ <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.
Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun arka sunucudan yanlış (ve
genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü
betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>
- <p>Örneğin Apache’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
+ <p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan
- Apache’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
+ httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen
bir saldırı türüdür.</p>
<p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde
bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,
çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının
- saklanması Apache’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. Apache’de tek türde
+ saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek türde
dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>
<section>
<title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title>
- <p>Apache’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
+ <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
<module>mod_file_cache</module> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı
önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık
dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda
sağlanabilir.</p>
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi
- belirtilen dosyanın Apache başlatıldığında açılmasını ve dosya için
+ belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için
yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını
sağlar.</p>
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini
kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında isteğe
- yansıtamazsınız. Apache dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
+ yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
sunar.</p>
- <p>Eğer Apache çalışırken dosya silinmişse Apache ilk başlatıldığındaki
+ <p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki
haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya
içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık dosya
- sisteminde görünmüyor olsa bile Apache durdurulup dosya tanıtıcıları
+ sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları
kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest
kalmayacaktır.</p>
</section>
şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla
sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim
sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu
- değildir. Apache’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
+ değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde
işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske
takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>
<p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu
önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.
Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için
- Apache’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
+ httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
çıkarılabilir.</p>
<p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği
zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde
önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya saklarken
dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu
- durum Apache’ye büyük yarar sağlar.</p>
+ durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>
</section>
<p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca
yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin
- Apache tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
+ httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
vardır.</p>
<section>
içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)
belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <directive
module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini sağlar.
- Apache bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
+ httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
içeriğini kullanacaktır.</p>
<example>
</example>
<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesinde
- olduğu gibi bu dosyalarda Apache başlatıldıktan sonra yapılacak bir
- değişiklikten Apache’nin haberi olmayacaktır.</p>
+ olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra yapılacak bir
+ değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>
<p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi
ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla
- yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. Apache’nin çocuk
+ yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk
süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını
yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem
taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske
içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı
hakkında bilgi vermez.</p>
- <p>Bunun yerine Apache önbellek içeriğini düzenli aralıklarla
+ <p>Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla
temizleyebilmeniz için <program>htcacheclean</program> adında bir araç
içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun
üzerinde <program>htcacheclean</program>’i hangi sıklıkta
projects / apache / commitdiff