<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 1174747:1301743 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1301743 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
seçilmiş bazı adresleri ya da her ikisini de dinlemesi için bunun
belirtilmesi gerekebilir. Bu çoğunlukla, httpd’nin farklı IP
adreslerine, konak isimlerine ve portlarına nasıl yanıt vereceğinin
- belirlendiği <a href="vhosts.html">sanal konak</a> özelliği ile birlikte
+ belirlendiği <a href="vhosts">sanal konak</a> özelliği ile birlikte
yürür.</p>
<p><directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesi sunucuya
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 1058639:1291840 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1291840 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<section id="introduction">
<title>Giriş</title>
- <p>Apache HTTP sunucusunun 2.2 sürümünden itibaren
- <module>mod_cache</module> ve <module>mod_file_cache</module> modülleri
- deneysel olmaktan çıkarılmış ve üretim amaçlı kullanılabileceğine karar
- verilmiştir. Bu önbellekleme mimarileri gerek HTTP sunucusu gerekse
- vekili olarak çalışmada HTTP işlemlerini hızlandırmak anlamında sunucuya
- güç katarlar.</p>
-
- <p><module>mod_cache</module>, ortam sağlayıcı modülü olan
- <module>mod_cache_disk</module> ile birlikte HTTP önbelleklemesini
- akıllıca yerine getirir. İçeriğin kendisi önbellekte saklanırken
- <module>mod_cache</module> içeriğin önbelleklenebilmesini denetim
- altında tutan HTTP başlıkları ve seçenekleri ile ilgilenir. Yerel ve
- vekalet edilen içeriğin her ikisinin de aynı anda işlem görmesi
- sağlanabilir. <module>mod_cache</module>, vekalet edilen içeriğe,
- devingen yerel içeriğe veya zamanla değişen yerel dosyalara erişimi
- hızlandırma ihtiyacına yönelik olarak hem basit hem de karmaşık
- önbellekleme yapılandırmalarını mümkün kılar.</p>
-
- <p><module>mod_file_cache</module> ise biraz daha temel ancak bazen daha
- kullanışlı olabilen bir önbellekleme şekli ile ilgilenir. URL’lerin
- önbelleklenebilmesini mümkün kılmanın karmaşıklığıyla boğuşmak yerine
- <module>mod_file_cache</module>, dosyaların httpd’nin son başlatıldığı
- zamanki durumlarını saklamak için dosyaların belleğe eşlenmek üzere ele
- alınmasını sağlar. Böylelikle, <module>mod_file_cache</module>, çok sık
- değişmeyen durağan yerel dosyalara erişim zamanını azaltmaya yardım
- eder.</p>
-
- <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> ve
- <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergeleri ile
- ilgili bölümlerde anlatılanları saymazsak
- <module>mod_file_cache</module>, bu belgenin asıl konusu olan
- <module>mod_cache</module> önbellekleme mimarisine göre daha basit bir
- önbellekleme gerçeklenimidir.</p>
+ <p>Apache HTTP sunucusu, sunucunun başarımını çeşitli yollarla arttırmak
+ üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliğine sahiptir.</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</dt>
+ <dd>
+ <module>mod_cache</module> ve destek modülü
+ <module>mod_cache_disk</module> akılcı ve HTTP'ye uygun
+ önbellekleme sağlar. İçeriğin kendisi önbellekte saklanır ve
+ <module>mod_cache</module>, <a
+ href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
+ >RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklandığı gibi, içeriğin
+ önbelleklenebilirliğini denetleyen çeşitli HTTP başlıklarının ve
+ seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler.
+ Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiğiniz
+ durumda veya muhtemel bir yavaş disk üzerinde yerel dosyalara
+ erişimi hızlandırmak ihtiyacında olduğunuz durumda
+ <module>mod_cache</module> hem basit hem de karmaşık önbellekleme
+ yapılandırmalarını hedefler.
+ </dd>
+ <dt>İki durumlu anahtar/değer paylaşımlı nesne önbellekleme</dt>
+ <dd>
+ <a href="socache.html">Paylaşımlı nesne önbellek API'si</a>
+ (socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/değer
+ paylaşımlı nesne önbelleklemesi sağlar. Bu modüller SSL oturumları
+ ve kimlik doğrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri
+ önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu
+ tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache
+ veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar.
+ </dd>
+ <dt>Uzmanlaşmış dosya önbellekleme</dt>
+ <dd>
+ <module>mod_file_cache</module> dosyaların sunucunun başlatılması
+ sırasında belleğe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara
+ erişim zamanını kısaltabilir, sıkça erişilen dosyaların dosya
+ tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını
+ ortadan kaldırır.
+ </dd>
+ </dl>
<p>Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin
olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine
</section>
- <section id="overview">
+ <section id="http-caching">
- <title>Ã\96nbelleklemeye Bir BakıÅ\9f</title>
+ <title>Ã\9cç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</title>
<related>
<modulelist>
<module>mod_cache</module>
<module>mod_cache_disk</module>
- <module>mod_file_cache</module>
</modulelist>
<directivelist>
<directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>
<directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
- <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
- <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>
<directive module="core">UseCanonicalName</directive>
<directive module="mod_negotiation">CacheNegotiatedDocs</directive>
</directivelist>
</related>
- <p>Bir istek sonuçlanıncaya kadar <module>mod_cache</module> modülünde iki
- aşamadan geçer. İlkinde <module>mod_cache</module> bir URL eşleme modülü
- olarak çalışır ve URL önbellekteyse ve zaman aşımına uğramamışsa isteğin
- doğrudan <module>mod_cache</module> tarafından sunulmasını sağlar.</p>
-
- <p>Yani isteğin sunumu sırasında, isteğin örneğin,
- <module>mod_proxy</module> veya <module>mod_rewrite</module> tarafından
- ele alınması gerekse bile bu yapılmaz. Önbelleklenen içerik ilk alındığı
- haliyle sunulur.</p>
-
- <p>Eğer URL önbellekte yoksa, <module>mod_cache</module> isteği bir <a
- href="filter.html">süzgece</a> tabi tutar. httpd içeriğin varlığını
- saptamışsa içeriğin süzgeç tarafından sunulmasını sağladıktan sonra,
- süzgeç içeriğin önbelleklenebileceğini saptamışsa gelecekte sunmak üzere
- içeriği önbelleğe kaydeder.</p>
-
- <p>Eğer URL önbellekte bulunmuş fakat içeriğin zaman aşımına uğradığı
- anlaşılmışsa süzgeç yine de eklenir fakat bu kez
- <module>mod_cache</module> önbellekteki sürümün hala geçerli olup
- olmadığını saptamak için kaynağın bulunduğu sunucuya bir koşullu istek
- gönderir. Önbellekteki sürüm hala geçerliyse temel verileri güncellenir
- ve istek önbellekten sunulur. Önbellekteki sürüm artık geçerli değilse,
- önbellekteki sürüm silinir ve süzgeç güncel içeriği önbelleğe kaydeder
- ve isteği oradan sunar.</p>
+ <p>HTTP protokolü
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
+ >RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklanan satıriçi önbellekleme
+ mekanizması için yerleşik bir destek içerir ve bunun getirilerinden
+ yararlanmak için <module>mod_cache</module> modülü kullanılabilir.</p>
+
+ <p>İçeriğin taze olmadığı durumda içeriğin kaybolmasına sebep olan basit
+ iki durumlu anahtar/değer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleği
+ eskimiş içeriği tutan ve bu eski içeriğin değişip değişmediğini özgün
+ sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir
+ mekanizma içerir.</p>
+
+ <p>HTTP önbelleğinde bulunan bir girdi şu üç durumdan birinde olabilir:</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Taze</dt>
+ <dd>
+ İçerik yeteri kadar yeni (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha genç)
+ ise <strong>taze</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği
+ özgün sunucuya birşey sormadan sunabilir.
+ </dd>
+ <dt>Bayat</dt>
+ <dd>
+ <p>İçerik çok eski (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha yaşlı)
+ ise <strong>bayat</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir
+ içeriği istemciye sunmadan önce özgün sunucuya bağlanıp bayat içeriğin
+ hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik
+ geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur)
+ içeriğin hala geçerli olduğunu belirten bir kod ile yanıt verecektir.
+ İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.</p>
+
+ <p>HTTP protokolü belli koşullar altında önbelleğin bayat içeriği
+ sunmasına izin vermez. Örneğin, bir içeriği özgün sunucuda tazeleme
+ çabasının bir 5xx hatasıyla başarısız olması veya başka bir tazeleme
+ isteğinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeşit koşullardandır. Bu
+ durumlarda yanıta bir <code>Warning</code> başlığı eklenir.</p>
+ </dd>
+ <dt>Yok</dt>
+ <dd>
+ Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriğin silinmesi seçenek
+ dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem
+ olarak <program>htcacheclean</program> elle veya bir artalan süreci
+ olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleğin boyutunun belirtilen
+ boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması sağlanabilir.
+ Araç içeriği silerken bayat içeriğe öncelik verir.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html"
+ >RFC2616'nın 13. bölümünde</a> bulunabilir.</p>
+
+ <section>
+ <title>Sunucu ile etkileşim</title>
+
+ <p><module>mod_cache</module> modülü
+ <directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive> yönergesinin
+ değerine bağlı olarak iki olası yerde sunucuya bağlanır:
+ </p>
+
+ <dl>
+ <dt>Çabuk eylem aşaması</dt>
+ <dd>
+ <p>Bu aşama çok erken gerçekleşen bir aşama olup isteğin işlenmesi
+ sırasında isteğin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik
+ önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek işleme işlemi
+ iptal edilir.</p>
+
+ <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi
+ davranır.</p>
+
+ <p>Sunucuda gerçekleşecek bir dizi işlemin büyük çoğunluğunun
+ yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek başarımlı kiptir.
+ Bu kip ayrıca, sunucu işlemlerinin kimlik doğrulama ve yetkilendirme
+ aşamalarının da yapılmadan geçilmesini sağlar. Bu bakımdan bu kip
+ seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.</p>
+ </dd>
+ <dt>Normal eylem aşaması</dt>
+ <dd>
+ <p>Bu aşama geç bir aşama olup, isteğin tamamen işlenmesinin
+ sonrasıdır.</p>
+
+ <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi
+ davranır.</p>
+
+ <p>Bu kip en esneğidir. Önbelleğin, süzme zincirinin hassas olarak
+ denetlenen bir noktasında oluşması sağlanabilir ve önbelleklenen
+ içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp
+ kişiselleştirilebilir.</p>
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>URL önbellekte yoksa <module>mod_cache</module> modülü yanıtı
+ önbelleğe kaydetme aşamasında süzgeç yığıtına bir
+ <a href="filter.html">süzgeç</a> ekler ve geri çekilerek normal istek
+ işlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriğin önbelleklenebilir
+ olduğu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleğe
+ kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.</p>
+
+ <p>Önbellekteki içerik bayatsa, <module>mod_cache</module> modülü
+ isteği bir <strong>koşullu istek</strong> haline getirir. Özgün
+ sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriğin yerine
+ önbelleklenir. Özgün sunucu bir <code>304 Not Modified</code> yanıtı
+ verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik
+ süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.</p>
+ </section>
<section>
<title>Önbelleğin Hızlandırılması</title>
- <p>Yerel içerik önbelleklendiği takdirde <directive
+ <p>Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak
+ bilindiği takdirde <directive
module="core">UseCanonicalName</directive> yönergesine <code>On</code>
değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış
- olduduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin
- önbellek anahtarının bir parçası olarak kullanılmasıdır. Yönergeye
+ olduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin
+ önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye
<code>On</code> değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal
konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her
meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p>
-
- <p>Önbellekleme, URL’nin dosya ismine dönüştürülmesi aşamasında
- gerçekleştiğinden önbelleklenen belgeler sadece URL isteklerine bir
- yanıt olarak sunulurlar. <a href="howto/ssi.html">Sunucu Taraflı
- İçerikleri</a> kullanmazsanız genellikle bunun fazla bir önemi
- olmaz.</p>
-
- <example>
- <!-- Bu içerik önbelleklenebilir. --><br />
- <!--#include virtual="/dipnot.html" --><br />
- <br />
- <!-- Bu içerik önbelleklenemez. --><br />
- <!--#include file="/bir/yol/dipnot.html" -->
- </example>
-
- <p>Sunucu Taraflı İçerikleri kullanıyorsanız ve önbelleklemenin
- sağladığı hız artışından da yaralanmak istiyorsanız içerik
- yerleştirmek için <code>virtual</code> içerik türünü kullanınız.</p>
</section>
<section>
- <title>Zaman Aşımı Süreleri</title>
+ <title>Tazelik Ömrü</title>
+
+ <p>Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü
+ <code>Cache-Control</code> başlığının <code>max-age</code> veya
+ <code>s-maxage</code> alanlarıyla ya da bir <code>Expires</code>
+ başlığını içererek bildirmelidir.</p>
+
+ <p>Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci
+ tarafından istekte bir <code>Cache-Control</code> başlığı kullanılarak
+ geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha
+ kısaysa o geçerli olur.</p>
- <p>Önbellekli öğeler için öntanımlı zaman aşımı süresi bir saat olmakla
- birlikte <directive module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive>
- yönergesi kullanılarak bu değer kolaylıkla geçersiz kılınabilir. Bu
- öntanımlı değer sadece içeriğin özgün kaynağı bir zaman aşımı süresi
- veya son değişiklik tarihi belirtmediği takdirde kullanılır.</p>
+ <p>Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut değilse öntanımlı bir tazelik
+ ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat
+ olmakla birlikte <directive
+ module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive> yönergesi
+ kullanılarak kolayca değiştirilebilir.</p>
<p>Bir yanıt <code>Expires</code> başlığını değil de
<code>Last-Modified</code> başlığını içeriyorsa
- <module>mod_cache</module> zaman aşımı süresini <directive
- module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesinin
- nasıl kullanıldığına bakarak saptar.</p>
+ <module>mod_cache</module> tazelik ömrünü <directive
+ module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesine
+ bakarak saptar.</p>
- <p>Yerel içerik için, zaman aşımı süresini hassas olarak ayarlamak
- gerekirse <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p>
+ <p>Yerel içerik için, ya da kendi <code>Expires</code> başlığını
+ tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü <code>max-age</code> ve
+ <code>Expires</code> ekleyerek hassas olarak ayarlamak
+ için <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p>
- <p>Zaman aşımı süresinin üst sınırı <directive
+ <p>Tazelik ömrünün üst sınırı <directive
module="mod_cache">CacheMaxExpire</directive> yönergesi ile
belirlenebilir.</p>
-
</section>
<section>
<title>Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz</title>
- <p>Önbellekteki içerik zaman aşımına uğrayıp, içerik sağlayıcıya veya
- arka sunucuya özgün isteği aktarmak yerine ayrı bir istek yapılması
- gereği httpd’nin şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
-
- <p>Bir istemcinin veya önbelleğin aynı içeriğin farklı sürümleri
- arasında ayrım yapabilmesi için HTTP protokolü bazı başlık alanları
- önerir. Örneğin, "Etag:" başlığıyla sunulan bir özkaynak için
- "If-None-Match:" başlığıyla bir şartlı istek yapmak mümkün olduğu gibi
- özkaynak "Last-Modified:" başlığıyla sunuluyorsa şartlı istek
- "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılabilir, vesaire.</p>
-
- <p>Böyle bir şartlı istek yapıldığında yanıt koşulun içerikle eşleşip
- eşleşmediğine bağlı olarak farklı olur. Eğer istek bir
- "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılmışsa ve içerik istekte
- belirtilen zamandan önce değiştirilmemişse kısa ve öz olarak bir "304
- Not Modified" (Bir değişiklik yok) iletisiyle yanıt verilir.</p>
-
- <p>Aksi takdirde bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi
+ <p>Önbellekteki içeriğin zaman aşımına uğrayıp bayat hale gelmesi,
+ httpd’nin özgün isteği aktarmak yerine isteği değişikliğe uğratarak
+ şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
+
+ <p>Özgün önbellekli yanıtta bir <code>ETag</code> başlığı mevcutsa,
+ <module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan isteğe
+ bir <code>If-None-Match</code> başlığı ekler.
+ Özgün önbellekli yanıtta bir <code>Last-Modified</code> başlığı
+ mevcutsa, <module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan
+ isteğe bir <code>If-Modified-Since</code> başlığı ekler. Bunlardan
+ birinin varlığı isteği <strong>koşullu</strong> yapar.</p>
+
+ <p>Bir koşullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu
+ <code>ETag</code> veya <code>Last-Modified</code> başlığının isteğe
+ uygun olarak değişip değişmediğine bakmalıdır. Değişmemişse, özgün
+ sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir.
+ Bunun önbellekteki anlamı şudur: Eskimiş içerik hala tazedir ve içerik
+ yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde
+ kullanılmalıdır.</p>
+
+ <p>İçerik değişmişse, bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi
sunulur.</p>
- <p>Önbellekleme ile ilgili şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci
- olarak, böyle bir istek arkadaki sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de
- aynıysa bunu saptamak kolay olur ve özkaynağın tamamını aktarma
- külfetinden kurtulunur.</p>
+ <p>Şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek
+ özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay
+ olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.</p>
- <p>İkinci olarak, şartlı istekler arka sunucuda normalden daha az
- faaliyete sebep olur. Durağan dosyalar için bu genellikle
+ <p>İkinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koşullu istekler tam
+ bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak şekilde tasarlanmış
+ olacaktır. Durağan dosyalar için bu genellikle
<code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya
boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir.
- Böylelikle httpd yerel içeriği önbellekliyor olsa bile ve hatta
- içerik zaman aşımına da uğrasa önbellekteki dosyada bir değişiklik
- olmadığı takdirde içeriği önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır.
- Çünkü dosyayı önbellekten okumak, arka sunucudan okumaktan daha
- hızlıdır (bu, bellekten okumayla diskten okumayı karşılaştırmak
- gibidir).</p>
+ Böylelikle, yerel içeriği bir değişiklik olmadığı takdirde önbellekten
+ sunmak daha hızlı olacaktır.</p>
+
+ <p>Özgün sunucular koşullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı
+ göstermelidir. Ancak, koşullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu
+ istek koşullu değilmiş gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik
+ değişmiş ve yani içerik önbelleğe kaydedilmiş gibi yanıt vermelidir. Bu
+ durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da
+ silinmiş) önbellek gibi davranacaktır.</p>
</section>
<section>
<title>Neler Önbelleklenebilir?</title>
- <p>Evvelce bahsedildiği gibi httpd’de iki tür önbellekleme yapılır ve
- bunlar farklı yöntemlerle çalışır. <module>mod_file_cache</module>
- önbelleklemesinde dosyalar httpd başlatıldığı zamanki içerikle
- saklanır. Bu modül tarafından önbelleğe alınmış bir dosya için istek
- geldiğinde isteğin yolu kesilip önbellekteki dosya sunulur.</p>
-
- <p><module>mod_cache</module> önbelleklemesinde işler biraz daha
- karışıktır. Bir isteğe hizmet sunulurken istenen içerik evvelce
- önbelleklenmemişse önbellekleme modülü önce içeriğin
- önbelleklenebilirliğine bakar. Bir yanıtın önbelleklenebilirliğini
- belirleyen koşullar şunlardır:</p>
+ <p>HTTP önbelleğin tarafından önbelleklenebilecek içerik
+<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4">
+ RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a> belgesinde tanımlanmış
+ olup, bunlar şöyle özetlenebilir:</p>
<ol>
<li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <directive
<li>İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.</li>
- <li>İstek bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa yanıt önbelleğe
- alınmayacaktır.</li>
-
<li>Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca
"Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya
- "public" değerlerinden birini içermelidir.</li>
+ "public" değerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde
+ önbelleklenmez.</li>
<li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir
sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde
<li><directive module="mod_cache">CacheIgnoreNoLastMod</directive>
yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum
koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires"
- başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının max-age veya
- max-age yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li>
+ başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının "max-age" veya
+ "s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li>
<li><directive module="mod_cache">CacheStorePrivate</directive>
yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt
<section>
<title>Neler Önbelleklenmemeli?</title>
- <p>Kısaca, istek zamana aşırı bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa
- HTTP uzlaşımıyla bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır.</p>
+ <p>İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla
+ bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceğini
+ <code>Cache-Control</code> başlığını kullanarak sunucuya
+ bildirmelidir.</p>
- <p>İçeriği istekçinin IP adresine bağlı olarak değişen veya her beş
- dakikada bir değişikliğe uğrayan bir devingen içeriğe sahipseniz böyle
- bir içerik asla önbelleğe alınmamalıdır.</p>
+ <p>İçerik sıkça değişiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle
+ ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam
+ yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun
+ <strong>koşullu istekleri</strong> doğru olarak desteklemesi
+ sağlanmalıdır.</p>
- <p>Diğer taraftan, içerik HTTP başlığındaki değerlere bağlı olarak
- değişiyorsa içeriğin bir "Vary" başlığı kullanılarak akıllıca
- önbelleklenmesi imkanı mevcuttur.</p>
+ <p>İstemcinin sağladığı istek başlıklarına dayanarak değişen içerik,
+ <code>Vary</code> yanıt başlığının akıllıca kullanımıyla
+ önbelleklenebilir.</p>
</section>
<section>
<title>Değişken/Uzlaşımlı İçerik</title>
- <p>"Vary" başlıklı bir yanıt arka sunucudan istenirken
- <module>mod_cache</module> tarafından alınmışsa akıllıca ele alınmaya
- çalışılacaktır. Mümkünse, <module>mod_cache</module> gelecekte bu
- içerikle ilgili isteklerin "Vary" başlıklı yanıtları olacağını
- saptayacak ve önbellekten doğru içerikle yanıt verecektir.</p>
+ <p>Özgün sunucu, istekteki başlık değerlerine dayanarak farklı
+ içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneğin aynı URL'de
+ farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması
+ aynı URL'de aynı sayfanın değişik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün
+ kılar.</p>
+
+ <p>Bu özgün sunucu tarafından bir <code>Vary</code> başlığı eklenerek
+ yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken
+ önbellek tarafından hangi başlıkların hesaba katılacağını
+ <code>Vary</code> başlığı belirler.</p>
<p>Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,</p>
<p><module>mod_cache</module> sadece accept-language ve accept-charset
başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.</p>
- </section>
-
- </section>
-
- <section id="security">
- <title>Güvenlik Kaygıları</title>
-
- <section>
- <title>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</title>
-
- <p><module>mod_cache</module> çoğunlukla bir karşı vekile sahip olmak
- amacıyla kullanılır. Arka sunucunun sorgulanmasını gerektirmeyen tüm
- istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Yerel
- özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduğunda httpd’nin güvenlik
- modeli büyükçe bir değişikliğe uğrar.</p>
-
- <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında
- taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <module>mod_cache</module>,
- (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen
- gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli
- yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir
- deyişle, eğer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriği önbelleğe
- almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten
- sunulacaktır.</p>
-
- <p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin
- veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız.
- Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
- yönergesini veya <module>mod_expires</module> kullanarak
- yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız
- <module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her
- içeriği arabelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her
- istemciye bunu sunacaktır.</p>
- </section>
-
- <section>
- <title>Yerel İstismarcılar</title>
-
- <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan
- önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya
- içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi
- çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini
- akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm
- içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması
- önerilir.</p>
-
- <p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle
- tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir.
- <module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi
- değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha
- kolaydır.</p>
-
- <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle
- karşılaştırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module>
- kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik
- güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)
- Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini
- Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>
-
- </section>
-
- <section>
- <title>Önbellek Zehirlenmeleri</title>
-
- <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
- zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.
- Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun arka sunucudan yanlış (ve
- genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü
- betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>
-
- <p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
- önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan
- httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
- değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen
- bir saldırı türüdür.</p>
-
- <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun
- yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz).
- Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği
- tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı
- istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık
- dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p>
- </section>
- </section>
-
- <section id="filehandle">
- <title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title>
-
- <related>
- <modulelist>
- <module>mod_file_cache</module>
- </modulelist>
- <directivelist>
- <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
- <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>
- <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
- </directivelist>
- </related>
-
- <p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde
- bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,
- çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının
- saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek türde
- dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>
-
- <section>
- <title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title>
-
- <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
- <module>mod_file_cache</module> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı
- önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık
- dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda
- önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache"
- >CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek
- sağlanabilir.</p>
-
- <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi
- belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için
- yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını
- sağlar.</p>
-
- <example>
- CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
- </example>
-
- <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız
- işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili
- sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p>
-
- <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini
- kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında isteğe
- yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
- sunar.</p>
-
- <p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki
- haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya
- içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık dosya
- sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları
- kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest
- kalmayacaktır.</p>
- </section>
- </section>
-
- <section id="inmemory">
- <title>Sistem Belleğinde Önbellekleme</title>
-
- <related>
- <modulelist>
- <module>mod_file_cache</module>
- </modulelist>
- <directivelist>
- <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>
- <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
- <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>
- </directivelist>
- </related>
-
- <p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak
- en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha
- kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak
- ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel
- süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından
- etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde
- gerçekleşir.</p>
-
- <p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli
- şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla
- sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim
- sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu
- değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
- olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde
- işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske
- takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>
-
- <section>
- <title>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</title>
-
- <p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi
- dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir
- özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar.
- Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez
- okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p>
- <example>
- colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
- real 0m0.065s<br />
- user 0m0.000s<br />
- sys 0m0.001s<br />
- colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
- real 0m0.003s<br />
- user 0m0.003s<br />
- sys 0m0.000s
- </example>
-
- <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya
- çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha
- güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p>
-
- <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu
- önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.
- Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için
- httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
- çıkarılabilir.</p>
-
- <p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği
- zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde
- önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya saklarken
- dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu
- durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>
+ <p>İçeriğin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir.
+ <module>mod_cache</module> modülü <code>Vary</code> başlığını
+ kullanarak başlıkta listelenmiş istek başlıklarının uygun değerlerini
+ saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceğine karar verir.</p>
</section>
- <p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca
- yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin
- httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
- vardır.</p>
+ <section id="disk">
+ <title>Disk Üzerinde Önbellekleme</title>
- <section>
- <title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title>
+ <p><module>mod_cache</module> modülü önbelleği yönetmek için çeşitli
+ depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme
+ desteğini <module>mod_cache_disk</module> sağlar.</p>
- <p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir durağan dosyanın
- içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)
- belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <directive
- module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini sağlar.
- httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
- içeriğini kullanacaktır.</p>
+ <p>Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:</p>
<example>
- MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
+CacheRoot /var/cache/apache/<br />
+CacheEnable disk /<br />
+CacheDirLevels 2<br />
+CacheDirLength 1
</example>
- <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesinde
- olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra yapılacak bir
- değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>
-
- <p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi
- ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla
- yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk
- süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını
- yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem
- taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske
- takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p>
+ <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup
+ işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca
+ faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile
+ sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten
+ sunulmuş olacaklardır.</p>
</section>
- </section>
-
- <section id="disk">
- <title>Disk Üzerinde Önbellekleme</title>
-
- <related>
- <modulelist>
- <module>mod_cache_disk</module>
- </modulelist>
- <directivelist>
- <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>
- <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
- </directivelist>
- </related>
-
- <p><module>mod_cache_disk</module> modülü önbelleklemenin
- <module>mod_cache</module> için disk üzerinde yapılmasını mümkün
- kılar. Bbu önbellekleme akıllıca yapılır ve önbellekteki içerik
- sadece geçerli kabul edildiği sürece sunulabilir.</p>
-
- <p>Modül bu amaçla genelde şöyle kullanılır:</p>
-
- <example>
- CacheRoot /var/cache/apache/<br />
- CacheEnable disk /<br />
- CacheDirLevels 2<br />
- CacheDirLength 1
- </example>
-
- <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup
- işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca
- faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile
- sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten
- sunulmuş olacaklardır.</p>
<section>
<title>Önbellekte Saklamanın Anlamı</title>
<p><module>mod_cache_disk</module> öğeleri önbellekte saklamak için
istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok
sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol,
- port ve varsa CGI argümanlarından oluşur.</p>
+ port ve varsa CGI argümanlarından başka <code>Vary</code> başlığında
+ tanımlı elemanlardan oluşur.</p>
<p>Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden
seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir.
değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p>
<p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive>
- yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki
+ yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve <directive
+ module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> her dizinde kaç
+ karakter olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki
özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma
örneğine uygun olarak
<code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek
<program>htcacheclean</program>’in çalıştırılma aralığını iyi
belirlemek gerekir.</p>
+ <p>Ayrıca, <program>htcacheclean</program> için uygun bir "nice" seviyesi
+ seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç
+ yapmasına sebebiyet verilmemiş olur.</p>
+
<p class="figure">
<img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600"
height="406" /><br />
<a id="figure1" name="figure1"><dfn>Şekil 1</dfn></a>:
Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p>
- <p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar önbellek alanı kullandığı
- ile ilgili bir bilgi vermediğinden <program>htcacheclean</program>’in
- bir temizlik sonrası yeterince büyük bir genişleme alanı kalacak
- şekilde yapılandırılması önemlidir.</p>
+ <p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar bellek kullanıldığı hakkında
+ bilgi vermediğinden, <program>htcacheclean</program>'in bir temizliğin
+ ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak şekilde yapılandırılması
+ temin edilmelidir.</p>
+ </section>
+
+ </section>
+
+ <section id="socache-caching">
+ <title>İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</title>
+
+ <related>
+ <modulelist>
+ <module>mod_authn_socache</module>
+ <module>mod_socache_dbm</module>
+ <module>mod_socache_dc</module>
+ <module>mod_socache_memcache</module>
+ <module>mod_socache_shmcb</module>
+ <module>mod_ssl</module>
+ </modulelist>
+ <directivelist>
+ <directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive>
+ <directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive>
+ <directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p>Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doğrulama bilgileri gibi
+ önbelleklenebilen özel bilgiler için <a href="socache.html">socache</a>
+ arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleğine
+ sahiptir.</p>
+
+ <p>Her gerçeklenime uygun ek modüller de sağlanmıştır:</p>
+
+ <dl>
+ <dt><module>mod_socache_dbm</module></dt>
+ <dd>DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><module>mod_socache_dc</module></dt>
+ <dd>Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><module>mod_socache_memcache</module></dt>
+ <dd>Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><module>mod_socache_shmcb</module></dt>
+ <dd>Paylaşımlı belleğe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ </dl>
+
+ <section id="mod_authn_socache-caching">
+ <title>Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi</title>
+
+ <related>
+ <modulelist>
+ <module>mod_authn_socache</module>
+ </modulelist>
+ <directivelist>
+ <directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p><module>mod_authn_socache</module> modülü kimlik doğrulama araçlarının
+ yükünün hafifletilmesini, kimlik doğrulama sonucunun önbelleklenmesini
+ sağlar.</p>
+ </section>
+
+ <section id="mod_ssl-caching">
+ <title>SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi</title>
+
+ <related>
+ <modulelist>
+ <module>mod_ssl</module>
+ </modulelist>
+ <directivelist>
+ <directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive>
+ <directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p><module>mod_ssl</module> modülü, oturum önbelleği ve önbellek
+ zımbalaması sağlamak için <code>socache</code> arayüzünü kullanır.</p>
+ </section>
+ </section>
+
+ <section id="file-caching">
+ <title>Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</title>
+
+ <related>
+ <modulelist>
+ <module>mod_file_cache</module>
+ </modulelist>
+ <directivelist>
+ <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
+ <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p>Dosya sisteminin yavaş olabildiği veya dosya tanıtıcılarının
+ kullanımının pahalıya mal olduğu sistemlerde, sunucunun başlatılması
+ sırasında dosyaların belleğe yüklenmesi seçeneği vardır.</p>
+
+ <p>Dosyaların açılmasının yavaş olduğu sistemlerde, dosyaların sunucunun
+ başlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi
+ seçeneği vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara erişimin yavaş olduğu
+ sistemlere de bir yardımı olabilir.</p>
+
+ <section id="filehandle">
+ <title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title>
+
+ <p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde
+ bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,
+ çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının
+ saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek
+ türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>
+
+ <section>
+ <title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title>
+
+ <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
+ <module>mod_file_cache</module> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı
+ önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık
+ dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda
+ önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache"
+ >CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek
+ sağlanabilir.</p>
+
+ <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi
+ belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için
+ yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını
+ sağlar.</p>
+
+ <example>
+ CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
+ </example>
+
+ <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız
+ işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili
+ sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p>
+
+ <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini
+ kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında
+ isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
+ sunar.</p>
+
+ <p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki
+ haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya
+ içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık
+ dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya
+ tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest
+ kalmayacaktır.</p>
+ </section>
+
</section>
+ <section id="inmemory">
+ <title>Sistem Belleğinde Önbellekleme</title>
+
+ <p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak
+ en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha
+ kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak
+ ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel
+ süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından
+ etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde
+ gerçekleşir.</p>
+
+ <p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli
+ şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla
+ sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim
+ sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu
+ değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
+ olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde
+ işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske
+ takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>
+
+ <section>
+ <title>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</title>
+
+ <p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi
+ dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir
+ özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar.
+ Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez
+ okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p>
+
+ <example>
+ colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
+ real 0m0.065s<br />
+ user 0m0.000s<br />
+ sys 0m0.001s<br />
+ colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br />
+ real 0m0.003s<br />
+ user 0m0.003s<br />
+ sys 0m0.000s
+ </example>
+
+ <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya
+ çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha
+ güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p>
+
+ <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu
+ önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.
+ Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için
+ httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
+ çıkarılabilir.</p>
+
+ <p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği
+ zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde
+ önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya
+ saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı
+ olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>
+ </section>
+
+ <p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca
+ yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin
+ httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
+ vardır.</p>
+
+ <section>
+ <title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title>
+
+ <p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir durağan dosyanın
+ içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)
+ belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <directive
+ module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini sağlar.
+ httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
+ içeriğini kullanacaktır.</p>
+
+ <example>
+ MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html
+ </example>
+
+ <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>
+ yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra
+ yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>
+
+ <p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi
+ ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla
+ yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk
+ süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını
+ yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük
+ önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske
+ takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p>
+ </section>
+ </section>
+ </section>
+
+ <section id="security">
+ <title>Güvenlik Kaygıları</title>
+
+ <section>
+ <title>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</title>
+
+ <p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive>
+ yönergesine <code>On</code> değerinin atandığı öntanımlı durumda
+ <module>mod_cache</module> kullanımı, daha çok sunucunun önüne
+ vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün
+ sunucunun bir harici önbellekmiş gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm
+ istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum
+ httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde değiştirir.</p>
+
+ <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında
+ taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <module>mod_cache</module>,
+ (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen
+ gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli
+ yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir
+ deyişle, eğer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriği önbelleğe
+ almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten
+ sunulacaktır.</p>
+
+ <p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin
+ veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız.
+ Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>
+ yönergesini veya <module>mod_expires</module> modülünü kullanarak
+ yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız
+ <module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her
+ içeriği önbelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her
+ istemciye bunu sunacaktır.</p>
+
+ <p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive>
+ yönergesine <code>Off</code> atandığı takdirde, istek işleme
+ aşamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli değişmeden
+ kalır.</p>
+ </section>
+
+ <section>
+ <title>Yerel İstismarcılar</title>
+
+ <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan
+ önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya
+ içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi
+ çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini
+ akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm
+ içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması
+ önerilir.</p>
+
+ <p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle
+ tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir.
+ <module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi
+ değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha
+ kolaydır.</p>
+
+ <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle
+ karşılaştırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module>
+ kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik
+ güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)
+ Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini
+ Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>
+ </section>
+
+ <section>
+ <title>Önbellek Zehirlenmeleri</title>
+
+ <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
+ zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.
+ Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve
+ genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü
+ betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>
+
+ <p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
+ önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan
+ httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
+ değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen
+ bir saldırı türüdür.</p>
+
+ <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun
+ yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz).
+ Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği
+ tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı
+ istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık
+ dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p>
+ </section>
+
+ <section>
+ <title>Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi</title>
+
+ <p>Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana
+ önbelleklenmesini mümkün kılar. İstemci tarafından sağlanan başlık
+ değerlerine bağlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doğru yanıtı
+ bulacaktır. Normal kullanımda olası değerlerin çok geniş olduğunun
+ bilindiği durumda bir başlığı (örn, <code>User-Agent</code>)
+ değişikliğe uğratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir.
+ Sitenin tanınırlığına bağlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta
+ milyonlarca önbellek girdisi oluşabilir ve bunlar önbellekteki diğer
+ girdilerin yerini alabilir.</p>
+
+ <p>Diğer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte
+ değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir
+ "cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından
+ anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmişse bu
+ girdiler kısa zamanda önbellekteki meşru girdilerin yerini alabilir.
+ <module>mod_cache</module> modülü bunun önlenmesi için <directive
+ module="mod_cache">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</directive>
+ yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı
+ önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için
+ dikkatle kullanılmalıdır.</p>
+ </section>
</section>
</manualpage>
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 805049:1174747 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1174747 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
kullanıcının "yeterince hız" umduğu noktada sunumun gecikmesine sebep
olur. Böyle bir durumda kullanıcılar yüklemeyi durdurup tekrar
başlatma eğilimindedirler; sonuçta yük daha da artar. <directive
- module="mpm_common" >MaxClients</directive> yönergesinin değerini
+ module="mpm_common" >MaxRequestWorkers</directive> yönergesinin değerini
değiştirerek takaslamaya sebep olabilecek kadar çok çocuk süreç
oluşturulmasını engelleyebilirsiniz ve böyle bir durumda bunu mutlaka
yapmalısınız. Bunun için yapacağınız işlem basittir: <code>top</code>
kılavuz olarak kullanabilirsiniz.</p>
<p>Süreç oluşturmayla ilgili olarak süreç ölümü <directive
- module="mpm_common">MaxRequestsPerChild</directive> değeri ile
+ module="mpm_common">MaxConnectionsPerChild</directive> değeri ile
sağlanır. Bu değer öntanımlı olarak <code>0</code> olup, çocuk süreç
başına istek sayısının sınırsız olduğu anlamına gelir. Eğer
yapılandırmanızda bu değeri <code>30</code> gibi çok düşük bir
module="mpm_common">Listen</directive> yönergesi kullanmak güvenilir
olmayacaktır.</p>
- <p><directive module="mpm_common">AcceptMutex</directive> yönergesi,
- seçilen muteks gerçeklenimini çalışma anında değiştirmek için
- kullanılabilir.</p>
-
- <dl>
- <dt><code>AcceptMutex flock</code></dt>
-
- <dd>
- <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için
- <code>flock(2)</code> sistem çağrısını kullanır (Kilit dosyasının
- yeri <directive module="mpm_common" >LockFile</directive>
- yönergesiyle belirtilir).</p>
- </dd>
-
- <dt><code>AcceptMutex fcntl</code></dt>
-
- <dd>
- <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için
- <code>fcntl(2)</code> sistem çağrısını kullanır (Kilit dosyasının
- yeri <directive module="mpm_common" >LockFile</directive>
- yönergesiyle belirtilir).</p>
- </dd>
-
- <dt><code>AcceptMutex sysvsem</code></dt>
-
- <dd>
- <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem muteksi gerçeklemek için SysV tarzı
- semaforları kullanır. Maalesef, SysV tarzı semaforların bazı yan
- etkileri vardır. Bunlardan biri Apache'nin semaforu temizlemeden
- ölme ihtimalidir (<code>ipcs(8)</code> kılavuz sayfasına bakınız).
- Diğer biri, CGI'lerin sunucu ile aynı kullanıcı kimliğini
- kullanmaları nedeniyle semafor arayüzünün hizmet reddi
- saldırılarına açık olmasıdır (<program>suexec</program> veya
- <code>cgiwrapper</code> gibi bir şeyler kullanmadıkça bütün
- CGI'ler için söz konusudur).</p>
- </dd>
-
- <dt><code>AcceptMutex pthread</code></dt>
-
- <dd>
- <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem POSIX mutekslerini kullanır ve POSIX
- evreleri belirtiminin tamamen gerçeklendiği mimarilerde çalışması
- gerekirse de sadece Solaris (2.5 ve sonrası) üzerinde ve sadece
- belli yapılandırmalarla çalışmakta gibi görünmektedir. Bunu
- denemişseniz sunucunuzun çöktüğünü ve yanıt vermediğini
- görmüşsünüzdür. Sadece duruk içerikli sunucular iyi
- çalışmaktadır.</p>
- </dd>
-
- <dt><code>AcceptMutex posixsem</code></dt>
-
- <dd>
- <p>(2.0 ve sonrası) Bu yöntem POSIX semaforlarını kullanır. Eğer
- işlem sırasında bir evre muteks kaynaklı parçalama arızalarıyla
- karşı karşıya kalırsa HTTP sunucusunun çökmesiyle semaforun sahibi
- kurtarılamaz.</p>
- </dd>
-
- </dl>
-
- <p>Eğer sisteminiz yukarıda bahsedilenler dışında başka bir dizgileme
- yöntemi kullanıyorsa bununla ilgili kodun APR'ye eklenmesi girilen
- zahmete değecektir.</p>
+ <p><directive module="core">Mutex</directive> yönergesi,
+ <code>mpm-accept</code> muteks gerçeklenimini çalışma anında değiştirmek
+ için kullanılabilir. Farklı muteks gerçeklenimleri ile ilgili hususlar
+ bu yönergede belgelenmiştir.</p>
<p>Başka bir çözüm daha vardır ancak döngü kısmen dizgilenmeyeceğinden
(yani belli sayıda sürece izin verilemeyeceğinden) asla
bahsedildiği gibi, bir HTTP sunucusunun protokolü <strong>güvenilir
şekilde</strong> gerçeklemesi için her iki yöndeki iletişimi
birbirinden bağımsız olarak (iki yönlü bir TCP bağlantısının her
- yarısını diğerinden bağımsız olarak) kapatması gerekir. Bu olgu başka
- sunucular tarafından çoğunlukla dikkate alınmaz fakat Apache'nin 1.2
- sürümünden beri gerektiği gibi gerçeklenmektedir.</p>
+ yarısını diğerinden bağımsız olarak) kapatması gerekir.</p>
<p>Bu özellik Apache'ye eklendiğinde Unix'in çeşitli sürümlerinde
uzgörüsüzlükten dolayı bir takım geçici telaş sorunlarına sebep oldu.
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 805049:1300924 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1300924 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
tedbirler alınmasını sağlayacak bazı yapılandırmaları vardır:</p>
<ul>
+ <li><directive module="mod_reqtimeout">RequestReadTimeout</directive>
+ yönergesi bir istemcinin isteği göndermek için harcadığı zamanı
+ sınırlamayı sağlar.</li>
+
<li>HRS’ye maruz kalması olası sitelerde <directive module="core"
>TimeOut</directive> yönergesinin değeri düşürülmelidir. Birkaç
saniye gibi mümkün olduğunca düşük bir ayar uygun olabilir. Ancak
<li>Sunucu tarafından özkaynakları tüketmeden aynı anda işlenebilecek
bağlantıların sayısını sınırlamak için <directive module="mpm_common"
- >Max
Clients</directive> yönergesini kullanın. Ayrıca, <a
+ >Max
RequestWorkers</directive> yönergesini kullanın. Ayrıca, <a
href="perf-tuning.html">başarım arttırma belgesine</a> de
bakabilirsiniz.</li>
<li>HRS’lerin etkilerini azaltmak için aynı andaki bağlantı sayısını
arttırabilecek evreli <a href="../mpm.html">MPM</a>’lerden birini
- kullanmak iyi olabilir. Dahası, deneysel <module>event</module> MPM’i
+ kullanmak iyi olabilir. Dahası, <module>event</module> MPM’i
her bağlantıya yeni bir evre atanmaması için eşzamansız işlem yapar.
- Ancak bu çalışma henüz tamamlanmamıştır. Özellikle de,
+ OpenSSL kütüphanesinin doğası nedeniyle
<module>event</module> MPM’i <module>mod_ssl</module> ve diğer girdi
- süzgeçleri ile henüz uyumlu değildir.</li>
+ süzgeçleri ile henüz uyumlu değildir. Bu durumlarda,
+ <module>worker</module> MPM'inin davranışına geri döner.</li>
<li><a href="http://modules.apache.org/">http://modules.apache.org/</a>
adresinde, belli istemci davranışlarını sınırlayacak ve HRS ile
<title><code>ServerRoot</code> Dizinlerinin İzinleri</title>
<p>Normalde, Apache root kullanıcı tarafından başlatılır ve hizmetleri
- sunarken <directive module="mpm_common">User</directive> yönergesi
+ sunarken <directive module="mod_unixd">User</directive> yönergesi
tarafından tanımlanan kullanıcının aidiyetinde çalışır. Root tarafından
çalıştırılan komutlarda olduğu gibi, root olmayan kullanıcıların
yapacakları değişikliklerden korunmak konusunda da dikkatli
<p>Sunucunun bir parçası gibi çalışan, <code>mod_php</code>,
<code>mod_perl</code>, <code>mod_tcl</code> ve <code>mod_python</code>
gibi gömülü betik çalıştırma seçenekleri sunucuyu çalıştıran
- kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mpm_common"
+ kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mod_unixd"
>User</directive> yönergesine bakınız). Bu bakımdan bu betik
yorumlayıcılar tarafından çalıştırılan betikler, sunucu kullanıcısının
eriştiği herşeye erişebilirler. Bazı betik yorumlayıcıların getirdiği
<section id="protectserverfiles">
<title>Sunucu dosyalarının öntanımlı olarak korunması</title>
- <p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı erişim özelliğidir. Yani siz aksine bir şeyler yapmadıkça, sunucu normal URL eşleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiği sürece onu istemciye sunacaktır.</p>
+ <p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı
+ erişim özelliğidir. Yani siz aksine bir şeyler yapmadıkça, sunucu normal
+ URL eşleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiği sürece onu
+ istemciye sunacaktır.</p>
<p>Örneğin, aşağıdaki durumu ele alalım:</p>
<p>Ve, tarayıcınıza <code>http://localhost/~root/</code> yazın.</p>
- <p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiş olursunuz. Bu işlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma dosyanıza şunları yazın:</p>
+ <p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiş
+ olursunuz. Bu işlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma
+ dosyanıza şunları yazın:</p>
<example>
<Directory />
</Directory>
</example>
- <p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı erişimi yasaklamış olursunuz. Erişime izin vermek istediğiniz dizinler için uygun <directive module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli olacaktır. Örnek:</p>
+ <p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı erişimi yasaklamış olursunuz.
+ Erişime izin vermek istediğiniz dizinler için uygun <directive
+ module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli
+ olacaktır. Örnek:</p>
<example>
<Directory /usr/users/*/public_html>
</example>
<p><directive module="core">Location</directive> ve <directive
- module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileşimine de özellikle önem vermelisiniz; örneğin <code><Directory /></code> erişimi yasaklarken bir <code><Location /></code> yönergesi bunu ortadan kaldırabilir.</p>
+ module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileşimine de
+ özellikle önem vermelisiniz; örneğin <code><Directory /></code>
+ erişimi yasaklarken bir <code><Location /></code> yönergesi bunu
+ ortadan kaldırabilir.</p>
- <p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduğunda yukarıda ilk örnekteki durumla karşılaşırız. Apache 1.3 veya üstünü kullanıyorsanız, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki satırın mutlaka bulunmasını öneririz:</p>
+ <p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size
+ buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını
+ yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduğunda yukarıda ilk örnekteki
+ durumla karşılaşırız. Sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki satırın
+ mutlaka bulunmasını öneririz:</p>
<example>
UserDir disabled root
<section id="watchyourlogs">
<title>Günlüklerin İzlenmesi</title>
- <p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da sağlarlar.</p>
+ <p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a
+ href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları
+ sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar
+ yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da
+ sağlarlar.</p>
<p>Bazı örnekler:</p>
grep "client denied" error_log | tail -n 10
</example>
- <p>İlk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/">Apache Tomcat
- Source.JSP Bozuk İstek Bilgilerini İfşa Açığı</a>nı istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek, reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p>
+ <p>İlk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/"
+ >Apache Tomcat Source.JSP Bozuk İstek Bilgilerini İfşa Açığı</a>nı
+ istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek,
+ reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p>
<example>
- [Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client falan.filan.dom] client denied
+ [Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client foo.example.com] client denied
by server configuration: /usr/local/apache/htdocs/.htpasswd
</example>
- <p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiğini raporlar, bu bakımdan eğer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına erişebiliyorsa <a href="../logs.html#accesslog">erişim günlüğünüzde</a> şuna benzer bir kayıt görürsünüz:</p>
+ <p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiğini raporlar, bu
+ bakımdan eğer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına erişebiliyorsa <a
+ href="../logs.html#accesslog">erişim günlüğünüzde</a> şuna benzer bir
+ kayıt görürsünüz:</p>
<example>
- falan.filan.dom - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1"
+ foo.example.com - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1"
</example>
- <p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki yapılandırmayı iptal ettiğiniz anlamına gelir:</p>
+ <p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aşağıdaki yapılandırmayı iptal
+ ettiğiniz anlamına gelir:</p>
<example>
- <Files "^.ht*">
+ <Files ".ht*">
<indent>
Order allow,deny <br />
Deny from all
</indent>
</Files>
</example>
+ </section>
+
+ <section id="merging">
+
+ <title>Yapılandırma bölümlerinin birleştirilmesi</title>
+
+ <p>Yapılandırma bölümlerinin birleştirilmesi karmaşık bir işlem olup bazı
+ durumlarda yönergelere bağlıdır. Yönergeleri bir araya getirirken
+ aralarındaki bağımlılıkları daima sınayın.</p>
+ <p><directive>mod_access_compat</directive> gibi henüz yönerge katıştırma
+ mantığını gerçeklememiş modüller için sonraki bölümlerdeki davranış, bu
+ modüllerin yönergelerini içerip içermemesine bağlıdır. Yapılandırmada
+ yönergelerin <em>yerleri değiştirildiğinde</em> fakat bir katıştırma
+ yapılmadığında, yapılandırma bir değişiklik yapılana kadar miras
+ alınır.</p>
</section>
</manualpage>
bir ileti de belirtilebilir. Örnekler:</p>
<example>
- ErrorDocument 500 http://hata.meselae.dom/cgi-bin/dnmci<br />
+ ErrorDocument 500 http://hata.example.com/cgi-bin/dnmci<br />
ErrorDocument 404 /cgi-bin/bad_urls.pl<br />
ErrorDocument 401 /subscription_info.html<br />
ErrorDocument 403 "Kusura bakmayın, bugün hizmet veremiyoruz."
<p><directive type="section">Location</directive> işlevselliği özellikle
<directive module="core">SetHandler</directive> yönergesi ile birlikte
kullanışlı olur. Örneğin, durum isteklerini etkin kılmak ama sadece
- <code>mesela.dom</code>’dan gelen isteklere izin vermek için şöyle bir
+ <code>example.com</code>’dan gelen isteklere izin vermek için şöyle bir
uygulama yapabilirsiniz:</p>
<example>
<p>İsteğe bağlı port numarasını belirtmeyi mümkün kılmak için IPv6
- adresleri köşeli ayraç içine alınır. IPv6 adresi kullanılan bir örnek:</p>
+ adresleri köşeli ayraç içine alınır. IPv6 adresi kullanılan bir
+ örnek:</p>
<example>
<VirtualHost [2001:db8::a00:20ff:fea7:ccea]><br />
<indent>
- ServerAdmin webmaster@konak.mesela.dom<br />
- DocumentRoot /www/docs/konak.mesela.dom<br />
- ServerName konak.mesela.dom<br />
- ErrorLog logs/konak.mesela.dom-error_log<br />
- TransferLog logs/konak.mesela.dom-access_log<br />
+ ServerAdmin webmaster@host.example.com<br />
+ DocumentRoot /www/docs/host.example.com<br />
+ ServerName host.example.com<br />
+ ErrorLog logs/host.example.com-error_log<br />
+ TransferLog logs/host.example.com-access_log<br />
</indent>
</VirtualHost>
</example>
<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 770506:1174747 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1174747 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<directivesynopsis>
<name>Alias</name>
<description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla eşler.</description>
-<syntax>Alias <var>URL-yolu</var>
-<var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
+<syntax>Alias <var>URL-yolu</var> <var>dosya-yolu</var> |
+<var>dizin-yolu</var></syntax>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
</contextlist>
Alias /image /ftp/pub/image
</example>
- <p><code>http://sunucum/image/foo.gif</code> şeklinde bir istek, sunucunun
- <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine sebep
- olurdu. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir; bu bakımdan yukarıdaki
- <directive>Alias</directive> yapılandırması
- <code>http://sunucum/imagefoo.gif</code> ile eşleşmez. Düzenli
+ <p><code>http://example.com/image/foo.gif</code> şeklinde bir istek,
+ sunucunun <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine
+ sebep olurdu. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir; bu bakımdan
+ yukarıdaki <directive>Alias</directive> yapılandırması
+ <code>http://example.com/imagefoo.gif</code> ile eşleşmez. Düzenli
ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eşleşmeler için <directive
module="mod_alias" >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
<dl><dd><code>Alias /icons/ /usr/local/apache/icons/</code></dd></dl>
- <p>diye bir tanım yaparsanız <code>/icons</code> URL’si için bir
- <directive>Alias</directive> kullanılmayacaktır.</p>
+ <p>diye bir tanım yaparsanız sona bir / ekleme ihtiyacından dolayı
+ <code>/icons</code> URL’si için bir <directive>Alias</directive>
+ kullanılmayacaktır.</p>
<p><directive>Alias</directive> <em>hedefleri</em> için ek <directive
type="section" module="core" >Directory</directive> bölümleri
Alias /image /ftp/pub/image<br />
<Directory /ftp/pub/image><br />
<indent>
- Order allow,deny<br />
- Allow from all<br />
+ Require all granted<br />
</indent>
</Directory>
</example>
AliasMatch ^/icons(.*) /usr/local/apache/icons$1
</example>
- <p>Ayrıca, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf büyüklüğüne duyarsız
- eşleşmeler sağlayacak düzenli ifadeler de kullanılabilir:</p>
+ <p><glossary ref="regex">Düzenli ifadeler</glossary>in tamamı
+ kullanılabilmektedir. Örneğin, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf
+ büyüklüğüne duyarsız eşleşmeler sağlayacak takma adlar
+ kullanılabilir:</p>
<example>
AliasMatch (?i)^/image(.*) /ftp/pub/image$1
</example>
+
+ <p><directive module="mod_alias">Alias</directive>
+ ve <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yönergeleri
+ arasındaki başlıca fark <directive module="mod_alias">Alias</directive>
+ yönergesinin, URI'nin ek parçasını, eşleşen parçayı geçip sağ tarafta
+ dosya yolunun ucuna kendiliğinden kopyalamasıdır. <directive
+ module="mod_alias">AliasMatch</directive> bunu böyle yapmaz. Yani hemen
+ her durumda, düzenli ifadenin istenen URI'nin tamamıyla baştan sona
+ eşleşmesi ve yer değiştirmeyi sağ tarafta yapması istenir.</p>
+
+ <p>Başka bir deyişle, basitçe
+ <directive module="mod_alias">Alias</directive> yerine
+ <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yazmakla aynı etkiyi
+ alamazsınız. En azından düzenli ifadenin başına bir <code>^</code> ve
+ sonuna bir <code>(.*)$</code>, ikinci değiştirgenin sonuna da bir
+ <code>$1</code> eklemeniz gerekir.</p>
+
+ <p>Örneğin aşağıdakini AliasMatch ile değiştirmek isteyelim:</p>
+
+ <example>
+ Alias /image/ /ftp/pub/image/
+ </example>
+
+ <p>Bu eşdeğer DEĞİLdir - bunu yapmayın! Bu herhangi bir yerinde /image/
+ dizgesi bulunan tüm istekleri /ftp/pub/image/ altına gönderecektir:</p>
+
+ <example>
+ AliasMatch /image/ /ftp/pub/image/
+ </example>
+
+ <p>Aynı etkiyi elde etmek için bu gerekiyor:</p>
+
+ <example>
+ AliasMatch ^/image/(.*)$ /ftp/pub/image/$1
+ </example>
+
+ <p>Şüphesiz, <directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesini
+ çalıştığı yerde <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive>
+ kullanmanın hiç gereği yoktur. <directive module="mod_alias"
+ >AliasMatch</directive> daha karmaşık şeyler yapmamızı sağlar. Örneğin
+ farklı dosya çeşitlerini farklı dizinlerden sunmak isteyelim:</p>
+
+ <example>
+ AliasMatch ^/image/(.*)\.jpg$ /files/jpg.images/$1.jpg<br/>
+ AliasMatch ^/image/(.*)\.gif$ /files/gif.images/$1.gif
+ </example>
+
</usage>
</directivesynopsis>
<code><em>URL-yolu</em></code> olarak göreli yollara izin verilmez.</p>
<p><code><em>URL</em></code> ise ya bir şema ve konak ismi ile başlayan
- bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile başlayan bir URL yolu olabilir. İkinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve şemayı sunucu ekler.</p>
+ bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile başlayan bir URL yolu olabilir.
+ İkinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve şemayı sunucu
+ ekler.</p>
<p><code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan istekler istemciye hedef
<code><em>URL</em></code> konumuna bir yönlendirme isteği olarak
<example><title>Örnek:</title>
# Farklı bir konaktaki bir URL'ye yönlendirme<br />
- Redirect /hizmet http://iki.mesela.dom/hizmet<br />
+ Redirect /hizmet http://iki.example.com/hizmet<br />
<br />
# Aynı konak üzerinde yönlendirme<br />
Redirect /bir /iki
</example>
- <p>İstemcinin yaptığı <code>http://mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code>
+ <p>İstemcinin yaptığı <code>http://example.com/hizmet/fesmekan.txt</code>
isteğine karşılık istemciye isteği
- <code>http://iki.mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması
- söylenecektir. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir, bu nedenle
- <code>http://mesela.dom/hizmetfesmekan.txt</code> isteği yukarıdaki
+ <code>http://iki.example.com/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması
+ söylenecektir. Bu <code>GET</code> isteklerinde de geçerlidir. Örneğin,
+ <code>http://example.com/hizmet/foo.pl?q=23&a=42</code> isteği
+ <code>http://iki.example.com/hizmet/foo.pl?q=23&a=42</code> adresine
+ yönlendirilir. <code>POST</code>'ların iptal edileceğini unutmayın.<br />
+ Sadece tam yol parçaları eşleştirilir, bu nedenle
+ <code>http://example.com/hizmetfesmekan.txt</code> isteği yukarıdaki
yönlendirme ile eşleşmeyecektir. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha
karmaşık eşleşmeler için <directive module="mod_alias"
>RedirectMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
belirtilmez.</dd>
</dl>
- <p>Diğer durum kodları için <code><em>durum</em></code> olarak sayısal
- durum kodu belirtilir. Eğer durum 300 ile 399 arasındaysa bir
- <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir, yoksa belirtilmez.
- Belirtilecek durum kodunu Apache’nin bilmesi gerektiğine dikkat ediniz
- (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan
+ <p>Diğer durum kodları için <code><em>durum</em></code> değiştirgesiyle
+ sayısal durum kodu belirtilir. Eğer durum 300 ile 399 arasındaysa bir
+ <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir. Aksi takdirde,
+ <var>URL</var> bileşeni ihmal edilmelidir. Belirtilecek durum kodunun
+ geçerli bir HTTP Status kodu olmalı ve Apache HTTP Sunucusu kodu
+ bilmelidir (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan
<code>send_error_response</code> işlevine bakınız).</p>
<example><title>Örnek:</title>
- Redirect permanent /bir http://mesela.dom/iki<br />
- Redirect 303 /yedi http://mesela.dom/baskabisey
+ Redirect permanent /bir http://example.com/iki<br />
+ Redirect 303 /yedi http://example.com/baskabisey
</example>
</usage>
</directivesynopsis>
yazılabilir:</p>
<example>
- RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.sunucu.dom$1.jpg
+ RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.example.com$1.jpg
</example>
- </usage>
+
+ <p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve
+ <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla
+ ilgili hususlar <directive module="mod_alias">Redirect</directive> ve
+ <directive module="mod_alias">RedirectMatch</directive> arasındakilere de
+ uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias"
+ >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
+
+</usage>
</directivesynopsis>
<directivesynopsis>
ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/
</example>
- <p><code>http://sunucum/cgi-bin/foo</code> şeklindeki bir istek sunucunun
- <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiğini çalıştırmasına sebep olur. Bu
- yapılandırma aslında şuna eşdeğerdir:</p>
+ <p><code>http://example.com/cgi-bin/foo</code> şeklindeki bir istek
+ sunucunun <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiğini çalıştırmasına sebep
+ olur. Bu yapılandırma aslında şuna eşdeğerdir:</p>
<example>
Alias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/<br />
<example>
ScriptAliasMatch ^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1
</example>
- </usage>
+
+ <p>AliasMatch yönergesindeki gibi, <glossary ref="rexex">düzenli
+ ifadeler</glossary>in tamamı tüm güçleriyle kullanılabilmektedir.
+ Örneğin, <code><em>URL-yolu</em></code> için harf büyüklüğüne duyarsız
+ eşleşmeli bir takma ad oluşturmak mümkünür:</p>
+
+ <example>
+ ScriptAliasMatch (?i)^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1
+ </example>
+
+ <p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve
+ <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla
+ ilgili hususlar <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> ve
+ <directive module="mod_alias">ScriptAliasMatch</directive> arasındakilere
+ de uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias"
+ >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
+
+</usage>
</directivesynopsis>
</modulesynopsis>
<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 807930:1303788 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1303788 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<p>Bir dizin içerik dosyası iki kaynaktan gelebilir:</p>
<ul>
- <li>Kullanıcı tarafından yazılmış ve genellikle <code>index.html</code>
- adında bir dosya olarak. Dosyanın ismi <directive module="mod_dir"
- >DirectoryIndex</directive> yönergesi ile belirlenir ve
- <module>mod_dir</module> tarafından denetlenir.</li>
+ <li>Bu dizinde bulunan ve genellikle <code>index.html</code>
+ adında bir dosya olarak. Kullanılan dosyanın veya dosyaların ismi
+ <directive module="mod_dir">DirectoryIndex</directive> yönergesi ile
+ belirlenir ve <module>mod_dir</module> tarafından denetlenir.</li>
<li>Kullanıcı tarafından böyle bir dosya sağlanmadığı takdirde dizin
içerik listesini sunucu üretir. Diğer yönergeler bu listenin biçemini
<section id="query">
<title>Sütun Sıralamada Sorgu Seçenekleri</title>
- <p>Apache 2.0.23’te Sütun Sıralama için Sorgu Seçenekleri yeniden
- düzenlenip tamamen yeni bir sorgu seçenekleri grubu oluşturulmuştur.
+ <p>İstemciye, dizin içeriğini listelerken neleri hangi sırada
+ listeleyeceğini belirleyebilmesi için içerik üzerinde biraz denetim
+ sağlayabileceği çeşitli sorgu dizgesi bileşenleri sağlanmıştır.
Çıktı üzerinde kullanıcı denetimini tamamen ortadan kaldırmak için
<directive module="mod_autoindex">IndexOptions</directive> yönergesinin
<code><a href="#indexoptions.ignoreclient">IgnoreClient</a></code>
(<code>"</code>) içine alınmalıdır.</p>
<example><title>Örnek</title>
- AddDescription "Mars Gezegeni" /resimler/mars.gif
+ AddDescription "Mars Gezegeni" mars.gif <br/>
+ AddDescription "Dostum Marshall" dostlar/mars.gif
</example>
<p>Normalde öntanımlı açıklama alanının genişliği 23 bayttır. <code><a
ekler. Böylece en fazla 55 karakterlik öntanımlı sütun genişliğine
ulaşılabilir.</p>
+ <p><var>dosya</var> kısmî dosya ismi içerebileceğinden çok kısa dosya ismi
+ belirtilmesi yüzünden istemeden de olsa başka dosyalarla
+ eşleşebileceğini unutmayın. Örneğin, <code>le.html</code> doğrudan
+ <code>le.html</code> ile eşleşebileceği gibi <code>example.html</code>
+ ile de eşleşecektir. Şüpheli durumların ortaya çıkabileceği durumlarda
+ mümkün olduğunca dosya isminin tamamını kullanın ve saptanan ilk
+ eşleşmenin kullanılacağını aklınızdan çıkarmayın ayrıca,
+ <code>AddDescription</code> listesini de uygun şekilde sıralayın.</p>
+
<p>Açıklama sütununun öntanımlı genişliği geçersiz kılınabilir hatta
sınırsız açıklama uzunluğu atanabilir. Bu konu için <directive
module="mod_autoindex" >IndexOptions</directive> yönergesinin <a
kırpılırsa bu durum dizin listesinin kalanını etkileyebilir (örneğin,
kalın gösterim listenin kalanına yayılabilir).</p>
</note>
+
+ <note><title>Yol bilgisi içeren değiştirgeler</title>
+ <p>Mutlak yollar henüz desteklenmemetedir ve çalışma anında hiçbir şeyle
+ eşleşmeyeceklerdir. Normalde sadece htaccess bağlamında kullanılan,
+ göreli yol bilgisi içeren değiştirgeler, kısmi dizin isimleriyle
+ eşleşmemeleri için örtük olarak '*/' öneki alırlar.</p>
+ </note>
+
</usage>
</directivesynopsis>
>FancyIndexing</a></code> seçeneğiyle üretilen dizin listesinde adı
<code><em>isim</em></code> ile biten bir dosya için gösterilecek simgeyi
belirler. <code><em>simge</em></code> ya simgenin göreli URL’si (%
- öncelemeli) ya da <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code>
+ öncelemeli), tam nitelenmiş bir uzak URL ya da
+ <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code>
biçeminde olmalıdır; buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge
gösterilemediği durumda tarayıcı tarafından simgenin yerinde
gösterilecek metindir.</p>
uzantısı, dosya isminin bir kısmı, bir dosya ismi kalıbı veya tam
yoluyla bir dosya ismi belirtilebilir.</p>
+ <p><code>^^BLANKICON^^</code> sadece biçemleme için kullanılır,
+ dolayısıyla <code>IndexOptions HTMLTable</code> kullanıyorsanız
+ gereksizdir.</p>
+
<example><title>Örnekler</title>
- AddIcon (IMG,/icons/image.xbm) .gif .jpg .xbm<br />
- AddIcon /icons/dir.xbm ^^DIRECTORY^^<br />
- AddIcon /icons/backup.xbm *~
+ AddIcon (IMG,/icons/image.png) .gif .jpg .png<br />
+ AddIcon /icons/dir.png ^^DIRECTORY^^<br />
+ AddIcon /icons/backup.png *~
</example>
<p>Mümkünse <directive>AddIcon</directive> yerine <directive
<p>Yönerge, <code><a href="#indexoptions.fancyindexing"
>FancyIndexing</a></code> seçeneğiyle üretilen dizin listesinde bir
dosya için gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>simge</em></code> ya
- simgenin göreli URL’si (% öncelemeli) ya da
+ simgenin göreli URL’si (% öncelemeli), tam nitelenmiş uzak bir URL ya da
<code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> biçeminde olmalıdır;
buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge gösterilemediği durumda
tarayıcı tarafından simgenin yerinde gösterilecek metindir.</p>
gibi geçerli bir içerik kodlaması belirtilmelidir.</p>
<example><title>Örnek</title>
- AddIconByEncoding /icons/compress.xbm x-compress
+ AddIconByEncoding /icons/compress.png x-compress
</example>
</usage>
</directivesynopsis>
>FancyIndexing</a></code> seçeneğiyle üretilen dizin listesinde MIME
türü <code><em>MIME-türü</em></code> olarak belirtilen bir dosya için
gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>simge</em></code> ya simgenin
- göreli URL’si (% öncelemeli) ya da
+ göreli URL’si (% öncelemeli), tam nitelenmiş uzak bir URL ya da
<code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> biçeminde olmalıdır;
buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge gösterilemediği durumda
tarayıcı tarafından simgenin yerinde gösterilecek metindir.</p>
href="#indexoptions.fancyindexing" >FancyIndexing</a></code> seçeneğiyle
üretilen dizin listesinde özel bir simge atanmamış dosyalar için
gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>URL-yolu</em></code> simgeye
- bir göreli URL (% öncelemeli) belirtir.</p>
+ bir göreli URL (% öncelemeli) veya tam nitelenmiş uzak bir URL
+ belirtir.</p>
<example><title>Örnek</title>
- DefaultIcon /icon/unknown.xbm
+ DefaultIcon /icon/unknown.png
</example>
</usage>
</directivesynopsis>
><code>IndexOptions +SuppressHTMLPreamble</code></a> ataması yapmanız
gerekecektir.</p>
</usage>
+<seealso><directive module="mod_autoindex">ReadmeName</directive></seealso>
</directivesynopsis>
<directivesynopsis>
<description>Dizin içerik listesinden gizlenecek dosyaların listesi belirtilir.
</description>
<syntax>IndexIgnore <var>dosya</var> [<var>dosya</var>] ...</syntax>
+<default>IndexIgnore "."</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
öntanımlı olarak içinde bulunulan dizini (<code>./</code>) içerir.</p>
<example>
- IndexIgnore README .htaccess *.bak *~
+ IndexIgnore .??* *~ *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t
+ </example>
+
+ <note><title>Düzenli İfadeler</title>
+ <p>Bu yönerge, <directive module="core" type="section"
+ >DirectoryMatch</directive> gibidüzenli ifadeler içeren yapılandırma
+ bölümlerinde henüz çalışmamaktadır.</p>
+ </note>
+</usage>
+</directivesynopsis>
+
+<directivesynopsis>
+<name>IndexIgnoreReset</name>
+<description>Bir dizini listelerken gizlenecek dosyalar listesini boşaltır
+</description>
+<syntax>IndexIgnoreReset ON|OFF</syntax>
+<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
+<context>directory</context><context>.htaccess</context>
+</contextlist>
+<override>Indexes</override>
+<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.10 ve sonraki sürümlerinde kullanılabilmektedir.</compatibility>
+
+<usage>
+ <p>Bu yönerge, diğer yapılandırma bölümlerince bir şekilde miras alınmayan
+ ve <directive>IndexIgnore</directive> tarafından yoksayılan dosyaları
+ kaldırır. </p>
+
+ <example>
+ <Directory /var/www>
+ IndexIgnore *.bak .??* *~ *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t
+ </Directory>
+ <Directory /var/www/backups>
+ IndexIgnoreReset ON
+ IndexIgnore .??* *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t
+ </Directory>
</example>
+
+ <note type="warning"><p>Bu yönergeyi kullandıktan sonra, açıkça yoksaymak
+ istediğiniz kalıpların bir listesi için öntanımlı yapılandırmayı gözden
+ geçirin.</p></note>
</usage>
</directivesynopsis>
</description>
<syntax>IndexOptions [+|-]<var>seçenek</var> [[+|-]<var>seçenek</var>]
...</syntax>
+<default>Öntanımlı olarak hiçbir seçenek etkin değildir.</default>
<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
<context>directory</context><context>.htaccess</context>
</contextlist>
belirtilebilir:</p>
<dl>
+ <dt><a name="indexoptions.addaltclass"
+ id="indexoptions.addaltclass">AddAltClass</a></dt>
+ <dd><code>IndexOptions HTMLTable</code> etkin ve bir
+ <code>IndexStyleSheet</code> tanımlı olduğunda dizin listesi
+ tablosunun her satırına fazladan bir CSS sınıfı bildirimi ekler.
+ Tablonun her satırına uygulanmaması için standart <code>even</code> ve
+ <code>odd</code> sınıfları yerine <code>even-<em>ALT</em></code> ve
+ <code>odd-<em>ALT</em></code> bildirimleri kullanılabilir. Burada
+ <em>ALT</em> ya bir dosya biçimiyle ilişkili standat bir alt
+ dizgesidir ya da <code>AddAlt*</code> yönergeleriyle tanımlanan bir
+ alt dizgesidir.
+ </dd>
+
<dt><a name="indexoptions.charset" id="indexoptions.charset"
- ><code>Charset=<em>karakter-kümesi</em></code></a> (<em>Apache 2.0.61
- ve sonrası</em>)</dt>
+ ><code>Charset=<em>karakter-kümesi</em></code></a> (<em>Apache HTTP
+ Sunucusunun 2.0.61 ve sonraki sürümleri</em>)</dt>
<dd><code>Charset</code> seçeneği üretilen sayfa için bir karakter
kümesi belirtebilmenizi sağlar. Dizinin bulunduğu dosya sisteminin
- karakter kodlamasına bağlı olarak öntanımlı değeri ya
- <var>ISO-8859-1</var> ya da <var>UTF-8</var>’dir.
+ karakter kodlamasına bağlı olarak öntanımlı değeri Windows ve Mac OS
+ X'te <var>UTF-8</var>, diğerlerinde <var>ISO-8859-1</var>’dir (İlgili
+ dosya sisteminin Unicode dosya isimleri kullanıp kullanmamasına
+ bağlıdır).
<example><title>Örnek</title>
IndexOptions Charset=UTF-8
</example>
</dd>
- <dt><a name="indexoptions.type" id="indexoptions.type"
- ><code>Type=<em>MIME-türü</em></code></a> (<em>Apache 2.0.61 ve
- sonrası</em>)</dt>
-
- <dd><code>Type</code> seçeneği üretilen sayfa için bir MIME türü
- belirtebilmenizi sağlar. Öntanımlı değer <var>text/html</var>’dir.
-
- <example><title>Örnek</title>
- IndexOptions Type=text/plain
- </example>
- </dd>
-
<dt><a name="indexoptions.descriptionwidth"
id="indexoptions.descriptionwidth"
- ><code>DescriptionWidth=[<em>n</em> | *]</code></a>
- (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ ><code>DescriptionWidth=[<em>n</em> | *]</code></a></dt>
<dd><p><code>DescriptionWidth</code> seçeneği üretilen sayfada açıklama
sütununun genişliğini sizin belirleyebilmenizi sağlar. Bu seçenek
<dt><a name="indexoptions.foldersfirst"
id="indexoptions.foldersfirst"
- ><code>FoldersFirst</code></a>
- (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ ><code>FoldersFirst</code></a></dt>
<dd>Bu seçenek etkin kılındığında dizin içerik listesinde alt dizinler
dosyalardan önce listelenir. Listelemede genel olarak iki bileşen
<dt><a name="indexoptions.htmltable"
id="indexoptions.htmltable"
- ><code>HTMLTable</code></a>
- (<em>Deneysel, Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ ><code>HTMLTable</code></a></dt>
- <dd>Bu deneysel seçenek <a href="#indexoptions.fancyindexing"
- ><code>FancyIndexing</code></a> seçeneği ile birlikte süslü listeleme
- için basit bir tablo oluşturur. Fakat bu eski tarayıcıları yanıltır.
- Bununla birlikte, Linux, WinNT gibi sağdan sola veya soldan sağa yazım
- yönünün UTF-8 karakter koduna göre değiştiği platformlarda dosya
- isimleri ve açıklamalar için bu özellikle gerekli olabilir.</dd>
+ <dd><a href="#indexoptions.fancyindexing"><code>FancyIndexing</code></a>
+ seçeneği ile birlikte süslü listeleme için basit bir tablo oluşturur.
+ UTF-8'in etkin olduğu platformlarda gereklidir. Bununla birlikte,
+ Linux, WinNT gibi sağdan sola veya soldan sağa yazım yönünün değiştiği
+ platformlarda dosya isimleri ve açıklamalar için bu özellikle gerekli
+ olabilir.</dd>
<dt><a name="indexoptions.iconsarelinks"
id="indexoptions.iconsarelinks"
<code>height</code> ve <code>width</code> özniteliklerini içermesine
sebep olur. Böylece tarayıcının tüm simgelerin yüklenmesini beklemeden
sayfa yerleşimi için bir ön hesaplama yapabilmesi mümkün olur. Seçenek
- bir değer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache tarafından atanmış
- standart simge yüksekliği öntanımlıdır.</dd>
+ bir değer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache http tarafından
+ atanmış standart simge yüksekliği öntanımlıdır.</dd>
<dt><a name="indexoptions.iconwidth" id="indexoptions.iconwidth"
><code>IconWidth[=<em>benek-sayısı</em>]</code></a></dt>
<code>height</code> ve <code>width</code> özniteliklerini içermesine
sebep olur. Böylece tarayıcının tüm simgelerin yüklenmesini beklemeden
sayfa yerleşimi için bir ön hesaplama yapabilmesi mümkün olur. Seçenek
- bir değer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache tarafından atanmış
- standart simge genişliği öntanımlıdır.</dd>
+ bir değer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache httpd tarafından
+ atanmış standart simge genişliği öntanımlıdır.</dd>
<dt><a name="indexoptions.ignorecase" id="indexoptions.ignorecase"
><code>IgnoreCase</code></a></dt>
<p>Hiç belirtilmediğinde veya <code>-NameWidth</code> biçeminde
belirtildiğinde <module>mod_autoindex</module> uygun genişliği kendisi
- hesaplayacaktır.</p>
+ hesaplayacaktır, fakat en fazla 20 karakter olabilir.</p>
<p><code>NameWidth=<em>n</em></code> ile sütun genişliği
<code><em>n</em></code> bayt genişlikte sabitlenir.</p>
<dd>Bu seçenek süslü listeleme için HTML belgelerden sayfa başlığının
okunmasını sağlar. Dosya için <directive module="mod_autoindex"
- >AddDescription</directive> ile bir açıklama tanımlanmımışsa httpd
- belgenin <code>title</code> etiketinin içeriğini okuyacaktır. Bu
+ >AddDescription</directive> ile bir açıklama tanımlanmımışsa Apache
+ httpd belgenin <code>title</code> etiketinin içeriğini okuyacaktır. Bu
seçenek işlemciyi ve diski fazla meşgul eder.</dd>
<dt><a name="indexoptions.showforbidden"
başlıklarını sıralama için hiper bağ haline getirmeyecektir. Sütun
başlıkları için öntanımlı davranış hiper bağ olmak olup bunlar
seçilerek dizin listesinin o sütundaki değerlere göre sıralanması
- sağlanır. <strong>Apache 2.0.23 öncesinde, bu seçenek ayrıca, sıralama
- dizgesi için sorgu sözcüklerinin çözümlenmesini de iptal
- ederdi.</strong> Bu davranış Apache 2.0.23’ten beri <a
- href="#indexoptions.ignoreclient" ><code>IndexOptions
- IgnoreClient</code></a> ile sağlanmaktadır.</dd>
+ sağlanır. Bu davranış <a href="#indexoptions.ignoreclient"
+ ><code>IndexOptions IgnoreClient</code></a> ile sağlanmaktadır.</dd>
<dt><a name="indexoptions.suppressdescription"
id="indexoptions.suppressdescription"
vs.) yerleştirir. Bu seçenek bu davranışı iptal ederek modülün dosya
içeriğinin başlangıcına bir şey eklememesini sağlar. Bu durumda başlık
dosyasının uygun HTML etiketlerini içermesi gerekir. Böyle bir başlık
- dosyası yoksa normal olarak HTML başlangıç etiketleri üretilir.</dd>
+ dosyası yoksa normal olarak HTML başlangıç etiketleri üretilir. Eğer
+ bir <directive module="mod_autoindex">ReadmeName</directive> yönergesi
+ de belirtilirse ve bu dosya mevcutsa, kapayan
+ </body></html> etiketleri de çıktı bulunmaz. Buna
+ dayanarak bu etiketleri de sizin koymanız gerekebilir.</dd>
<dt><a name="indexoptions.suppressicon"
id="indexoptions.suppressicon"><code>SuppressIcon</code></a>
- (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ </dt>
<dd>Süslü dizin listesinde dosya simgelerinin gösterilmesini engeller.
Son belirtim, süslü dizin listelemede kullanılan <code>pre</code>
<dt><a name="indexoptions.suppressrules"
id="indexoptions.suppressrules"><code>SuppressRules</code></a>
- (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ </dt>
<dd>Dizin listelemede <code>hr</code> etiketinin kullanımını engeller.
Son belirtim, süslü dizin listelemede kullanılan <code>pre</code>
<dt><a name="indexoptions.suppresssize" id="indexoptions.suppresssize"
><code>SuppressSize</code></a></dt>
- <dd>Süslü dizin listelemede dosya boyutunun gösterilmesi engellenir.</dd>
+ <dd>Süslü dizin listelemede dosya boyutunun gösterilmesi engellenir.
+ </dd>
<dt><a name="indexoptions.trackmodified"
id="indexoptions.trackmodified"><code>TrackModified</code></a>
- (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt>
+ </dt>
<dd>Bu seçenek listelenen dizin için HTTP başlığında
<code>Last-Modified</code> ve <code>ETag</code> alanlarının dönmesini
sistemlerinde sağlamaz</strong>. Bu gibi durumlarda bu seçeneğin
kapalı kalması daha iyidir.</dd>
+ <dt><a name="indexoptions.type" id="indexoptions.type"
+ >Type=<var>MIME-türü</var></a></dt>
+
+ <dd><code>Type</code> anahtar sözcüğü üretilen sayfanın MIME içerik
+ türünün belirtilebilmesini sağlar. <var>text/html</var> öntanımlıdır.
+
+ <example><title>Örnek:</title>
+ IndexOptions Type=text/plain
+ </example>
+ </dd>
<dt><a name="indexoptions.versionsort"
id="indexoptions.versionsort"><code>VersionSort</code></a>
- (<em>Apache 2.0a3 ve sonrası</em>)</dt>
+ </dt>
<dd><code>VersionSort</code> seçeneği isimlerinde sürüm numarası bulunan
dosyaların sayısal sıralamaya uygun olarak sıralanmalarını sağlar.
</dd>
<dt><a name="indexoptions.xhtml"
- id="indexoptions.xhtml"><code>XHTML</code></a>
- (<em>Apache 2.0.49 ve sonrası</em>)</dt>
+ id="indexoptions.xhtml"><code>XHTML</code></a></dt>
<dd><code>XHTML</code> seçeneği <module>mod_autoindex</module>’in kodu
HTML 3.2’ye değil XHTML 1.0’a uygun üretmesini sağlar.</dd>
-->
<dl><dt><code>+</code> veya <code>-</code> Önekli Seçenekler</dt>
<dd>
- <p>Apache 1.3.3’te <directive>IndexOptions</directive> yönergelerinin ele
- alınışıyla ilgili önemil değişiklikler yapılmıştır. Bunlar:</p>
+ <p>Çok sayıda <directive>IndexOptions</directive> yönergesinin
+ işlenebileceğine dikkat edin.</p>
<ul>
<li>Tek bir dizin için çok sayıda <directive>IndexOptions</directive>
bunlar mevcut (üst dizinden miras alınanlar ve/veya önceki atamalar)
<directive>IndexOptions</directive> yönergelerine uygulanır. Ancak,
önek kullanılmamış bir seçeneğe raslandığında, o noktada önceki ve
- miras alınmış bu tür seçenekler iptal edilir. Şu örneği ele alalım:</p>
+ miras alınmış bu tür seçenekler iptal edilir. Şu örneği ele
+ alalım:</p>
<example>
IndexOptions +ScanHTMLTitles -IconsAreLinks FancyIndexing<br />
IndexOptions +SuppressSize
</example>
- <p>Bunun net etkisi <code>IndexOptions FancyIndexing +SuppressSize</code>
- atamasına eşdeğerdir, çünkü öneksiz <code>FancyIndexing</code> seçeneği
- kendinden önceki önekli seçenekleri iptal etmiş fakat hemen ardından
- eklenmelerine izin vermiştir.</p>
+ <p>Bunun net etkisi
+ <code>IndexOptions FancyIndexing +SuppressSize</code>
+ atamasına eşdeğerdir, çünkü öneksiz <code>FancyIndexing</code>
+ seçeneği kendinden önceki önekli seçenekleri iptal etmiş fakat hemen
+ ardından eklenmelerine izin vermiştir.</p>
<p>Belli bir dizine önceki seçenekleri temizleyerek koşulsuz olarak
tamamen yeni seçenekler atamak istiyorsanız
<p><directive>IndexOrderDefault</directive> yönergesi iki değer alır. İlki
sıralama yönünü belirtmek üzere <code>Ascending</code> (küçükten büyüğe)
veya <code>Descending</code> (büyükten küçüğe) olmak zorundadır. İkinci
- değer ise birincil sıralama anahtarını belirtmek üzere <code>Name</code>,
- <code>Date</code>, <code>Size</code> ve <code>Description</code>
- sözcüklerinden biri olmalıdır (anlamları sırayla: İsim, Tarih, Boyut,
- Açıklama). İkincil sıralama anahtarı <em>daima</em> artan sıralamayla
- dosya ismidir.</p>
-
- <p>Dizin listesinin belli bir sırada gösterilmesini zorunlu kılmak için
- yönergeyi <code><a href="#indexoptions.suppresscolumnsorting"
- >SuppressColumnSorting</a></code> sıralama seçeneği ile birlikte
- belirtebilirsiniz; böylece, istemcinin farklı sıralamalara sahip içerik
- isteğini engellemiş olursunuz.</p>
+ değer ise birincil sıralama anahtarını belirtmek üzere
+ <code>Name</code>, <code>Date</code>, <code>Size</code> ve
+ <code>Description</code> sözcüklerinden biri olmalıdır (anlamları
+ sırayla: İsim, Tarih, Boyut, Açıklama). İkincil sıralama anahtarı
+ <em>daima</em> artan sıralamayla dosya ismidir.</p>
+
+ <p>Sütunun tepesindeki sıralama bağını kaldırmak için
+ <code><a href="#indexoptions.suppresscolumnsorting"
+ >SuppressColumnSorting</a></code> seçeneğinin yanında, sıralama
+ tercihlerinizi geçersiz kılmak için sorgu dizgesine elle sıralama
+ seçenekleri eklenmesini engellemek için
+ <code><a href="#indexoptions.ignoreclient">IgnoreClient</a></code>
+ seçeneğini de kullanarak istemcinin listeyi yeniden sıralamasını
+ engelleyebilirsiniz.</p>
</usage>
</directivesynopsis>
<example><title>Örnek</title>
IndexStyleSheet "/css/style.css"
</example>
+
+ <p>Bu yönergenin <code>IndexOptions HTMLTable</code> ile birlikte
+ kullanılması sonuçlanan HTML dosyasına bir miktar CSS sınıfı ekler.
+ Tablonun tamamı <code>indexlist</code> için bir CSS kimliği verir ve
+ aşağıdaki sınıflar listenin çeşitli parçalarıyla ilişkilendirilir:</p>
+
+ <table border="1" style="zebra">
+ <tr><th>Sınıf</th><th>Tanım</th></tr>
+ <tr><td>tr.indexhead</td>
+ <td>Liste satırının başlığı</td></tr>
+ <tr><td>th.indexcolicon and td.indexcolicon</td>
+ <td>Simge sütunu</td></tr>
+ <tr><td>th.indexcolname and td.indexcolname</td>
+ <td>Dosya ismi sütunu</td></tr>
+ <tr><td>th.indexcollastmod and td.indexcollastmod</td>
+ <td>Son değişiklik sütunu</td></tr>
+ <tr><td>th.indexcolsize and td.indexcolsize</td>
+ <td>Dosya boyutu sütunu</td></tr>
+ <tr><td>th.indexcoldesc and td.indexcoldesc</td>
+ <td>Açıklama sütunu</td></tr>
+ <tr><td>tr.breakrow</td>
+ <td>Tablonun altınaki yatay çizgi</td></tr>
+ <tr><td>tr.odd and tr.even</td>
+ <td>Tek ve çift satırlar</td></tr>
+ </table>
+
</usage>
</directivesynopsis>
<p><directive>ReadmeName</directive> yönergesi dizin listesinin sonuna
eklenecek dosyanın ismini belirler. <code><em>dosya-ismi</em></code> ile
listeye dahil edilecek dosyanın ismi listelenen dizine göreli olarak
- belirtilir. Eğer dosya ismi bir bölü çizgisi ile başlıyorsa <directive
- module="core">DocumentRoot</directive>’a göreli belirtildiği
- varsayılır.</p>
+ belirtilir. Eğer dosya ismi 2. örnekteki gibi bir bölü çizgisi ile
+ başlıyorsa <directive module="core">DocumentRoot</directive>’a göreli
+ belirtildiği varsayılır.</p>
<example><title>1. Örnek</title>
ReadmeName FOOTER.html
</usage>
</directivesynopsis>
-
</modulesynopsis>
<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 815782:1307726 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1307726 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
kendiliğinden dizin içerik listesi üretimini tamamen iptal
edebilirsiniz.</p>
- <p>Sunucu <code>http://sunucum/filanca/birdizin</code> şeklinde bir istek
- aldığında <code>birdizin</code> bir dizinin ismiyse ‘bölü çizgisiyle
- biten’ bir yönlendirme söz konusudur. Dizinler URL sonuna bir bölü
- çizgisi eklenmesini gerektirir, bu bakımdan <module>mod_dir</module>
- modülü isteği <code>http://sunucum/filanca/birdizin/</code> şeklinde
+ <p>Sunucu <code>http://example.com/filanca/birdizin</code> şeklinde bir
+ istek aldığında <code>birdizin</code> bir dizinin ismiyse ‘bölü
+ çizgisiyle biten’ bir yönlendirme söz konusudur. Dizinler URL sonuna bir
+ bölü çizgisi eklenmesini gerektirir, bu bakımdan <module>mod_dir</module>
+ modülü isteği <code>http://example.com/filanca/birdizin/</code> şeklinde
yönlendirir.</p>
</summary>
</usage>
</directivesynopsis>
+<directivesynopsis>
+<name>DirectoryIndexRedirect</name>
+<description>Dizin içerik listeleri için harici bir yönlendirme yapılandırır.
+</description>
+<syntax>DirectoryIndexRedirect on | off | permanent | temp | seeother |
+<var>3xx-kodu</var>
+</syntax>
+<default>DirectoryIndexRedirect off</default>
+<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
+<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
+<override>Indexes</override>
+<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.14 ve sonraki sürümlerinde
+ kullanılabilmektedir.</compatibility>
+
+<usage>
+ <p>Öntanımlı olarak, <directive>DirectoryIndex</directive> listeyi
+ istemciye şeffaf olarak seçip gönderir.
+ <directive>DirectoryIndexRedirect</directive> ise harici bir
+ yönlendirmeye sebep olur.</p>
+
+ <example><title>Örnek</title>
+ DirectoryIndexRedirect on
+ </example>
+
+ <p><code>http://example.com/docs/</code> için yapılan bir istek, <code
+ >http://example.com/docs/index.html</code> (mevcutsa) adresine geçici bir
+ yönlendirme döndürür.</p>
+
+</usage>
+</directivesynopsis>
+
<directivesynopsis>
<name>DirectorySlash</name>
<description>Bölü çizgisi ile biten yönlendirmeleri açar/kapar.</description>
</ul>
<p>Siz yine de bu etkiyi istemezseniz ve yukarıdaki sebepler de size uygun
- değilse yönlendirmeyi şöyle kapatabilirsiniz:</p>
+ değilse yönlendirmeyi aşağıdaki gibi kapatabilirsiniz. Ancak bunu
+ yaparken dikkatli olun, bununla ilgili bazı güvenlik sorunları olasılığı
+ vardır.</p>
<example>
# Aşağıdaki güvenlik uyarısına bakınız!<br />
<strong>Fakat bölü çizgisi ile bitmeyen bir istek dizin içeriğinin
listelenmesi ile sonuçlanırdı.</strong></p>
</note>
+ <p>Bir yönlendirme sözkonusu olduğunda bazı tarayıcıların yanlışlıkla POST
+ isteklerini GET istekleri haline getirme (böylece POST verisi iptal olur)
+ olasılığı olduğuna da dikkat edin.</p>
</usage>
</directivesynopsis>
<directivesynopsis>
Örnek:</p>
<example>
- <code>FallbackResource not-404.php</code>
+ <code>FallbackResource /not-404.php</code>
</example>
<p>Bu satırla, (mevcut dosyaları etkilemeden) mevcut olmayan dosyaların
yapılandırma yeterli olmaktadır.</p>
<example>
- <code>FallbackResource index.php</code>
+ <code>FallbackResource /index.php</code>
</example>
<p>Resim, CSS dosyaları gibi mevcut dosyalar normal olarak sunulur.</p>
+
+ <p><em>http://example.com/blog/</em> gibi bir alt URI <var>yerel-url</var>
+ olarak sağlanır:</p>
+ <example>
+ <code>
+ <Directory /web/example.com/htdocs/blog><br />
+ <indent>
+ FallbackResource /blog/index.php<br />
+ </indent>
+ </Directory>
+ </code>
+ </example>
</usage>
</directivesynopsis>
</modulesynopsis>
<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 831695:1174747 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1174747 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<sourcefile>mod_env.c</sourcefile>
<identifier>env_module</identifier>
<summary>
- <p>Bu modül CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılan ortama müdahale
- etmeyi mümkün kılar. Ortam değişkenleri <program>httpd</program> süreci
- başlatılırken kabuktan aktarılabilir. Bundan başka, yapılandırma
+ <p>Bu modül Apache HTTP Sunucusunun çeşitli modülleri tarafınan kullanılan
+ dahili ortam değişkenlerime müdahale etmeyi mümkün kılar. bu değişkenler
+ ayrıca, CGI betiklerine yerel ortam değişkenleri olarak sunulur ve SSI
+ sayfalarında da kullanılabilir. Ortam değişkenleri
+ <program>httpd</program> süreci başlatılırken kabuktan aktarılabilir.
+ Bundan başka, yapılandırma
sürecinde tanımlı veya tanımsız yapılabilirler.</p>
</summary>
<seealso><a href="../env.html">Ortam Değişkenleri</a></seealso>
+<seealso><directive module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive></seealso>
<directivesynopsis>
<name>PassEnv</name>
<override>FileInfo</override>
<usage>
- <p><program>httpd</program> süreci başlatılırken CGI betiklerine ve SSI
- sayfalarına kabuktan aktarılabilecek ortam değişkenleri belirtilir.</p>
+ <p>Dahili ortam değişkenleri olarak kullanılmak üzere sistem ortam
+ değişkenlerini içeri aktarmak için kullanılır. Bunlar daha sonra Apache
+ HTTP Sunucusunun modüllerinden kullanılabilir, CGI betiklerine ve SSI
+ sayfalarında aktarılabilir. Değerler <program>httpd</program> süreci
+ başlatılırken kabuğun işletim sistemi ortamından gelir.</p>
<example><title>Örnek</title>
PassEnv LD_LIBRARY_PATH
<override>FileInfo</override>
<usage>
- <p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılmak üzere bir ortam değişkeni
- tanımlanmasını sağlar.</p>
+ <p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılmak ve Apache HTTP Sunucusu
+ modüllerinde kullanılmak üzere bir dahili ortam değişkeni tanımlanmasını
+ sağlar.</p>
<example><title>Örnek</title>
SetEnv SPECIAL_PATH /foo/bin
<note><p>Bu yönerge tarafından atanan dahili ortam değişkenleri, en başta
işleme sokulan, ereşem denetimi, URI-dosya ismi eşleştirmesi gibi istek
işleme yönergelerinden sonra işleme sokulur. Eğer atadığınız ortam değişkeni,
- bir <directive module="mod_rerite">RewriteRule</directive> yönergesindeki
+ bir <directive module="mod_rewrite">RewriteRule</directive> yönergesindeki
gibi erken işlem aşamalarına girdi sağlıyorsa, bu durumda ortam değişkenini
<directive module="mod_setenvif"> SetEnvIf</directive> ile atamalısınız.</p>
</note>
</usage>
+<seealso><a href="../env.html">Environment Variables</a></seealso>
</directivesynopsis>
<directivesynopsis>
<usage>
<p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına bir daha aktarılmamak üzere bir
- ortam değişkenini ortamdan siler.</p>
+ dahili ortam değişkenini siler.</p>
<example><title>Örnek</title>
UnsetEnv LD_LIBRARY_PATH
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 636374:1174747 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1174747 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<title>Apache mod_rewrite</title>
<summary>
- <blockquote>
- <p>``mod_rewrite’ı harika yapan şey, Sendmail’ın tüm yapılandırma
- kolaylığı ve esnekliğine sahip olmasıdır. mod_rewrite’ı kötü yapan
- şey ise Sendmail’ın tüm yapılandırma kolaylığı ve esnekliğine sahip
- olmasıdır.''</p>
-
- <p class="cite">-- <cite>Brian Behlendorf</cite><br />
- Apache Group</p>
- </blockquote>
-
- <blockquote>
- <p>``Hakkında tonlarca örnek ve belge olmasına rağmen mod_rewrite kara
- büyüdür. Müthiş güzel bir kara büyü ama yine de kara büyü.''</p>
-
- <p class="cite">-- <cite>Brian Moore</cite><br />
- bem@news.cmc.net</p>
- </blockquote>
-
- <p>URL kurgulamasının İsviçre Çakısı olan <code>mod_rewrite</code>
- modülünün belgelerine hoşgeldiniz!</p>
-
- <p>Bu modül istenen URL’leri çalışma anında yeniden yazmak için (düzenli
- ifade çözümleyiciden yararlanan) kurallara dayalı bir yeniden yazma
- motoru kullanır. Gerçekten esnek ve güçlü bir URL kurgulama
- mekanizması oluşturmak için sınısız sayıda kural ve her kural için de
- sınırsız sayıda koşul destekler. URL değişiklikleri çeşitli sınamalara
- dayanır; sunucu değişkenleri, HTTP başlıkları, ortam değişkenleri,
- zaman damgaları hatta çeşitli biçimlerde harici veritabanı sorguları
- bile bu amaçla kullanılabilir.</p>
-
- <p>Bu modül URL’lerin tamamında (path-info kısmı dahil) hem sunucu
- bağlamında (<code>httpd.conf</code>) hem de dizin bağlamında
+ <p><module>mod_rewrite</module> modülü gelen URL isteklerinde değişiklik
+ yapabilmek için <a href="intro.html#regex">düzenli ifade</a> kurallarına
+ dayalı, devingen bir yol sunar. Böylece, keyfi URL'leri dahili URL
+ yapınızla kolayca eşleyebilirsiniz.</p>
+
+ <p>Gerçekten esnek ve güçlü bir URL kurgulama mekanizması oluşturmak için
+ sınısız sayıda kural ve her kural için de sınırsız sayıda koşul destekler.
+ URL değişiklikleri çeşitli sınamalara dayanır; sunucu değişkenleri, HTTP
+ başlıkları, ortam değişkenleri, zaman damgaları hatta çeşitli biçimlerde
+ harici veritabanı sorguları bile bu amaçla kullanılabilir.</p>
+
+ <p>Yeniden yazma kuralları URL’lerin tamamında (path-info kısmı ve sorgu
+ dizgesi dahil) hem sunucu bağlamında (<code>httpd.conf</code>) hem sanal
+ konaklar bağlamında (<directive type="section" module="core"
+ >VirtualHost</directive> bölümleri), hem de dizin bağlamında
(<code>.htaccess</code> dosyaları ve <code><Directory></code>
bölümleri) çalışır ve URL üzerinde sorgu dizgesi bölümleri bile
- oluşturabilir. Yeniden yazılan URL sonuçta dahili işlemlerde, harici
- yönlendirmelerde ve hatta dahili vekalet işlemlerinde
- kullanılabilir.</p>
-
- <p>Fakat tüm bu işlevsellik ve esnekliğin bir bedeli vardır: karmaşıklık.
- Bu yüzden bu modülün yapabildiklerini bir günde anlayabilmeyi
- beklemeyin.</p>
-
+ oluşturabilir. Kurallara atadığınız <a href="flags.html">seçeneklere</a>
+ bağlı olarak, yeniden yazılan URL sonuçta dahili işlemlerde, harici
+ yönlendirmelerde ve vekalet işlemlerinde kullanılabilir.</p>
+
+ <p><module>mod_rewrite</module> modülü çok güçlü olduğundan, gerçekten çok
+ karmaşık olabilir. Bu belge, <a href="../mod/mod_rewrite.html">başvuru
+ belgeleri</a>nin tamamlayıcısı olup karmaşıklığı biraz azaltmaya çalışır
+ ve <module>mod_rewrite</module> ile elde edilebilen ortak senaryoların
+ oldukça açıklamalı örneklerini sağlar. Fakat ayrıca,
+ <module>mod_rewrite</module> modülünü kullanmamanız, yerine standart
+ Apache özelliklerini kullanmanız gereken durumları da göstermeye,
+ böylece gereksiz karmaşıklıktan kurtulmanızı sağlamaya çalıştık.</p>
+
+<ul>
+<li><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite başvuru belgesi</a></li>
+<li><a href="intro.html">mod_rewrite ve düzenli ifadelere giriş</a></li>
+<li><a href="remapping.html">URL yönlendirme ve yeniden eşlemede mod_rewrite kullanımı</a></li>
+<li><a href="access.html">Erişimi denetlemekte mod_rewrite kullanımı</a></li>
+<li><a href="vhosts.html">mod_rewrite ile devingen sanal konaklar</a></li>
+<li><a href="proxy.html">mod_rewrite ile devingen vekalet</a></li>
+<li><a href="rewritemap.html">RewriteMap kullanımı</a></li>
+<li><a href="advanced.html">İleri teknikler</a></li>
+<li><a href="avoid.html">mod_rewrite ne zaman kullanıl<strong>maMA</strong>lı</a></li>
+<li><a href="flags.html">RewriteRule seçenekleri</a></li>
+<li><a href="tech.html">Teknik ayrıntılar</a></li>
+</ul>
</summary>
-<seealso><a href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine Eşlenmesi</a>
-</seealso>
+<seealso><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite başvuru belgesi</a>
+</seealso><seealso><a href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine Eşlenmesi</a></seealso>
<seealso><a href="http://wiki.apache.org/httpd/Rewrite">mod_rewrite wiki</a>
-</seealso>
-<seealso><a href="../glossary.html">Terimler</a></seealso>
-
-<section id="documentation"><title>Belgeler</title>
- <ul>
- <li><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite Başvuru Kılavuzu</a></li>
- <li><a href="intro.html">Giriş</a></li>
- <li><a href="flags.html">Seçenekler</a></li>
- <li><a href="tech.html">Teknik Ayrıntılar</a></li>
- <li><a href="rewrite_guide.html">Yeniden Yazma Rehberi -
- yararlı örnekler</a></li>
- <li><a href="rewrite_guide_advanced.html">Gelişkin Yeniden Yazma Rehberi -
- daha yararlı örnekler</a></li>
- </ul>
-</section>
+</seealso><seealso><a href="../glossary.html">Terimler</a></seealso>
</manualpage>
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 735922:1300910 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1300910 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<title>Yapılandırma Bölümleri</title>
-<summary> <p><a href="configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a>ndaki
-yönergeler sunucunun tamamına uygulanacağı gibi sadece belli dizinler,
-dosyalar, konaklar veya URL’lere uygulanmakla sınırlanabilir. Bu belgede,
-yapılandırma bölümü taşıyıcılarınının veya <code>.htaccess</code> dosyalarının,
-yapılandırma dosyalarındaki diğer yönergelerin etki alanlarını değiştirtirmek
-için nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p>
+<summary>
+ <p><a href="configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a>ndaki
+ yönergeler sunucunun tamamına uygulanacağı gibi sadece belli dizinler,
+ dosyalar, konaklar veya URL’lere uygulanmakla sınırlanabilir. Bu
+ belgede, yapılandırma bölümü taşıyıcılarınının veya
+ <code>.htaccess</code> dosyalarının, yapılandırma dosyalarındaki diğer
+ yönergelerin etki alanlarını değiştirtirmek için nasıl kullanılacağı
+ açıklanmıştır.</p>
</summary>
<section id="types"><title>Yapılandırma Bölümü Taşıyıcılarının Türleri</title>
-<related>
-<modulelist>
-<module>core</module>
-<module>mod_version</module>
-<module>mod_proxy</module>
-</modulelist>
-<directivelist>
-<directive type="section" module="core">Directory</directive>
-<directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>
-<directive type="section" module="core">Files</directive>
-<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>
-<directive type="section" module="core">If</directive>
-<directive type="section" module="core">IfDefine</directive>
-<directive type="section" module="core">IfModule</directive>
-<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
-<directive type="section" module="core">Location</directive>
-<directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>
-<directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
-<directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
-<directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
-</directivelist>
-</related>
-
-<p>İki temel taşıyıcı türü vardır. Taşıyıcıların çoğu her istek için
-değerlendirmeye alınır. Taşıyıcılardaki yönergeler ise sadece bu
-taşıyıcılarla eşleşen istekler için uygulanır. Diğer yandan,
-<directive type="section" module="core">IfDefine</directive>,
-<directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve
-<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
-taşıyıcıları sadece sunucu başlatılırken veya yeniden başlatılırken
-değerlendirmeye alınır. Başlatma sırasında gerektirdikleri koşullar
-sağlanıyorsa içerdikleri yönergeler tüm isteklere uygulanır. Aksi
-takdirde, içerdikleri yönergeler yok sayılır.</p>
-
-<p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive> yönergesi
-sadece <program>httpd</program> komut satırında uygun parametreler
-tanımlanmışsa uygulanabilecek yönergeleri içerir. Örneğin, aşağıdaki
-yapılandırma ile tüm isteklerin diğer siteye yönlendirilebilmesi sadece
-sunucu <code>httpd -DClosedForNow</code> komut satırı ile başlatıldığı
-takdirde mümkün olur:</p>
-
-<example>
-<IfDefine ClosedForNow><br />
-<indent>
- Redirect / http://otherserver.example.com/<br />
-</indent>
-</IfDefine>
-</example>
-
-<p><directive type="section" module="core">IfModule</directive> yönergesi
-sadece belli bir modülün sunucuda kullanılabilir durumda olması halinde
-uygulanabilecek yönergeleri içerir. Modülün ya sunucuyla birlikte durağan
-olarak derlenmiş olması ya da devingen olarak derlenmiş ve yapılandırma
-dosyasında yönergeden önce o modüle ilişkin bir <directive module="mod_so"
->LoadModule</directive> satırının bulunması gerekir. Bu yönergeyi sadece
-belli bir modülün varlığının veya yokluğunun yapılandırma dosyanızın
-çalışmasını etkilememesini istediğiniz durumlarda kullanmalısınız.
-Eksik modüllerle ilgili hata iletilerini engellediğinden, taşıyıcı içine,
-her zaman çalışması istenen yönergeler konulmamalıdır.</p>
-
-<p>Aşağıdaki örnekte, <directive module="mod_mime_magic"
->MimeMagicFiles</directive> yönergesi sadece <module>mod_mime_magic</module>
-modülü mevcutsa uygulanacaktır.</p>
-
-<example>
-<IfModule mod_mime_magic.c><br />
-<indent>
- MimeMagicFile conf/magic<br />
-</indent>
-</IfModule>
-</example>
-
-<p><directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
-yönergesi sunucunun belli bir sürümünün çalıştırılması halinde
-uygulanabilecek yönergeleri içerebilmesi dışında <directive
-type="section" module="core">IfDefine</directive> ve <directive
-type="section" module="core">IfModule</directive> yönergeleri gibidir.
-<module>mod_version</module> modülü farklı httpd sürümleri ve farklı
-yapılandırmalarla büyük ağlarda çalışmayı mümkün kılmak veya sürüm
-denemeleri yapabilmek amacıyla tasarlanmıştır.</p>
-
-<example>
-<IfVersion >= 2.1><br />
-<indent>
- # burası sadece 2.1.0 veya daha üstü sürümlerde<br />
- # iş görür.<br />
-</indent>
-</IfVersion>
-</example>
-
-<p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive>,
-<directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve
-<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
-yönergelerinin önüne "!" konularak olumsuz koşullar için uygulanabilir.
-Ayrıca, bu bölümler daha karmaşık sınırlamalar elde etmek amacıyla bir
-diğerinin içinde kullanılabilirler.</p>
+ <related>
+ <modulelist>
+ <module>core</module>
+ <module>mod_version</module>
+ <module>mod_proxy</module>
+ </modulelist>
+
+ <directivelist>
+ <directive type="section" module="core">Directory</directive>
+ <directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>
+ <directive type="section" module="core">Files</directive>
+ <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>
+ <directive type="section" module="core">If</directive>
+ <directive type="section" module="core">IfDefine</directive>
+ <directive type="section" module="core">IfModule</directive>
+ <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
+ <directive type="section" module="core">Location</directive>
+ <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>
+ <directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
+ <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
+ <directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p>İki temel taşıyıcı türü vardır. Taşıyıcıların çoğu her istek için
+ değerlendirmeye alınır. Taşıyıcılardaki yönergeler ise sadece bu
+ taşıyıcılarla eşleşen istekler için uygulanır. Diğer yandan,
+ <directive type="section" module="core">IfDefine</directive>,
+ <directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve
+ <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
+ taşıyıcıları sadece sunucu başlatılırken veya yeniden başlatılırken
+ değerlendirmeye alınır. Başlatma sırasında gerektirdikleri koşullar
+ sağlanıyorsa içerdikleri yönergeler tüm isteklere uygulanır. Aksi
+ takdirde, içerdikleri yönergeler yok sayılır.</p>
+
+ <p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive> yönergesi
+ sadece <program>httpd</program> komut satırında uygun parametreler
+ tanımlanmışsa uygulanabilecek yönergeleri içerir. Örneğin, aşağıdaki
+ yapılandırma ile tüm isteklerin diğer siteye yönlendirilebilmesi sadece
+ sunucu <code>httpd -DClosedForNow</code> komut satırı ile başlatıldığı
+ takdirde mümkün olur:</p>
+
+ <example>
+ <IfDefine ClosedForNow><br />
+ <indent>
+ Redirect / http://otherserver.example.com/<br />
+ </indent>
+ </IfDefine>
+ </example>
+
+ <p><directive type="section" module="core">IfModule</directive> yönergesi
+ sadece belli bir modülün sunucuda kullanılabilir durumda olması halinde
+ uygulanabilecek yönergeleri içerir. Modülün ya sunucuyla birlikte durağan
+ olarak derlenmiş olması ya da devingen olarak derlenmiş ve yapılandırma
+ dosyasında yönergeden önce o modüle ilişkin bir <directive
+ module="mod_so">LoadModule</directive> satırının bulunması gerekir. Bu
+ yönergeyi sadece belli bir modülün varlığının veya yokluğunun
+ yapılandırma dosyanızın çalışmasını etkilememesini istediğiniz durumlarda
+ kullanmalısınız. Eksik modüllerle ilgili hata iletilerini
+ engellediğinden, taşıyıcı içine, her zaman çalışması istenen yönergeler
+ konulmamalıdır.</p>
+
+ <p>Aşağıdaki örnekte, <directive module="mod_mime_magic"
+ >MimeMagicFile</directive> yönergesi sadece
+ <module>mod_mime_magic</module> modülü mevcutsa uygulanacaktır.</p>
+
+ <example>
+ <IfModule mod_mime_magic.c><br />
+ <indent>
+ MimeMagicFile conf/magic<br />
+ </indent>
+ </IfModule>
+ </example>
+
+ <p><directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
+ yönergesi sunucunun belli bir sürümünün çalıştırılması halinde
+ uygulanabilecek yönergeleri içerebilmesi dışında <directive
+ type="section" module="core">IfDefine</directive> ve <directive
+ type="section" module="core">IfModule</directive> yönergeleri gibidir.
+ <module>mod_version</module> modülü farklı httpd sürümleri ve farklı
+ yapılandırmalarla büyük ağlarda çalışmayı mümkün kılmak veya sürüm
+ denemeleri yapabilmek amacıyla tasarlanmıştır.</p>
+
+ <example>
+ <IfVersion >= 2.1><br />
+ <indent>
+ # burası sadece 2.1.0 veya daha üstü sürümlerde<br />
+ # iş görür.<br />
+ </indent>
+ </IfVersion>
+ </example>
+
+ <p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive>,
+ <directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve
+ <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive>
+ yönergelerinin önüne "!" konularak olumsuz koşullar için uygulanabilir.
+ Ayrıca, bu bölümler daha karmaşık sınırlamalar elde etmek amacıyla bir
+ diğerinin içinde kullanılabilirler.</p>
</section>
-<section id="file-and-web"><title>Dosya Sistemi ve Site Alanı</title>
-
-<p>En sık kullanılan yapılandırma bölümü taşıyıcıları dosya sistemindeki
-veya site alanındaki belli yerlerin yapılandırmalarını değiştirmekte
-kullanılanlardır. Öncelikle, bu ikisi arasındaki farkları bilmek önemlidir.
-Dosya sistemi disklerinizin işletim sistemi tarafından size gösterilen
-halidir. Örneğin, öntanımlı kurulumda Apache, Unix sistemlerinde
-<code>/usr/local/apache2</code> altındayken Windows sistemlerinde
-<code>"c:/Program Files/Apache Group/Apache2"</code> altındadır.
-(Bilgi: Windows için bile, Apache’de dosya yolu belirtilirken
-tersbölü değil normal bölü karakterleri kullanılır.) Site alanı
-ise sunucu tarafından istemciye sunulan dizin ağacıdır. Yani, site
-alanı içindeki <code>/dir/</code> dizini, Apache’nin Unix üzerinde
-dosya sistemine öntanımlı olarak kurulduğu yer göz önüne alınarak,
-dosya sistemindeki <code>/usr/local/apache2/htdocs/dir/</code>
-dizinine karşılıktır. Site sayfaları veritabanlarından veya başka yerlerden
-devingen olarak üretilebildiğinden site alanlarının doğrudan dosya
-sistemine eşlenmesi gerekli değildir.</p>
-
-<section id="filesystem"><title>Dosya Sistemi Taşıyıcıları</title>
-
-<p><directive type="section" module="core">Directory</directive>
-ve <directive type="section" module="core">Files</directive> taşıyıcıları,
-<glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılıkları ile beraber,
-yönergeleri dosya sisteminin parçalarına uygularlar. Bir <directive
-type="section" module="core">Directory</directive> bölümü içindeki
-yönergeler belli bir dosya sistemi dizinine ve onun alt dizinlerine
-uygulanır. Aynı etki <a href="howto/htaccess.html">.htaccess dosyaları</a>
-kullanılarak da sağlanabilir. Örneğin aşağıdaki yapılandırmada,
-<code>/var/web/dir1</code> dizini ve alt dizinlerinde dizin içeriğinin
-listelenmesi etkin kılınmaktadır.</p>
-
-<example>
-<Directory /var/web/dir1><br />
-<indent>
- Options +Indexes<br />
-</indent>
-</Directory>
-</example>
-
-<p>Bir <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü
-içindeki yönergeler, hangi dizinde bulunduğuna bakılmaksızın ismi belirtilen
-dosyalara uygulanır. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma yönergeleri yapılandırma
-dosyasının ana bölümüne yerleştirildiği takdirde <code>gizli.html</code>
-isimli dosyalara nerede bulunursa bulunsun erişime izin vermeyecektir.</p>
-
-<example>
-<Files gizli.html><br />
-<indent>
-Order allow,deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</Files>
-</example>
-
-<p>Dosya sisteminin belli bir yerindeki belli dosyalarla ilgili yaptırımlar
-için <directive type="section" module="core">Files</directive> ve
-<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümleri
-birlikte kullanılabilir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma
-<code>/var/web/dir1/gizli.html</code>,
-<code>/var/web/dir1/subdir2/gizli.html</code>,
-<code>/var/web/dir1/subdir3/gizli.html</code> ve
-<code>/var/web/dir1/</code> altında bulunabilecek diğer tüm
-<code>gizli.html</code> dosyalarına erişimi yasaklar.</p>
-
-<example>
-<Directory /var/web/dir1><br />
-<indent>
-<Files gizli.html><br />
-<indent>
-Order allow,deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</Files><br />
-</indent>
-</Directory>
-</example>
-</section>
-
-<section id="webspace"><title>Site Alanı Taşıyıcıları</title>
-
-<p><directive type="section" module="core">Location</directive> yönergesi
-ve yönergenin <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılığı
-site alanındaki içerik için yapılandırmayı değiştirir. Örneğin aşağıdaki
-yapılandırma, <code>/gizli</code> ile başlayan URL yollarına erişimi engeller.
-Özellikle, <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli</code>,
-<code>http://siteniz.mesela.dom/gizli123</code> ve
-<code>http://siteniz.mesela.dom/gizli/dir/dosya.html</code>
-istekleri yanında <code>/gizli</code> ile başlayan diğer isteklere de
-uygulanır.</p>
-
-<example>
-<Location /gizli><br />
-<indent>
-Order Allow,Deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</Location>
-</example>
-
-<p>Dosya sistemi ile etkileşime girmeyen herşey için
-<directive type="section" module="core">Location</directive>
-yönergesi gerekir. Aşağıdaki örnekte, belli bir URL’nin
-<module>mod_status</module> modülü tarafından sağlanan bir dahili
-Apache eylemcisine nasıl eşlenebileceği gösterilmiştir. Bu örnek
-için dosya sisteminde <code>server-status</code> adında bir dosya
-veya dizin bulunması gerekli değildir.</p>
-
-<example>
-<Location /server-status><br />
-<indent>
-SetHandler server-status<br />
-</indent>
-</Location>
-</example>
-</section>
-
-<section id="wildcards"><title>Dosya Adı Şablonları ve Düzenli İfadeler</title>
-
-<p><directive type="section" module="core">Directory</directive>,
-<directive type="section" module="core">Files</directive> ve
-<directive type="section" module="core">Location</directive> yönergelerinde,
-Standart C kütüphanesindeki <code>fnmatch</code> işlevindeki gibi kabuk tarzı
-dosya ismi kalıpları kullanılabilir. "*" karakteri herhangi bir karakter dizisi
-ile eşleşirken "?" karakteri tek tek karakterlerle ve "[<em>seq</em>]" kalıbı
-ise <em>seq</em> içindeki her karakterle eşleşir. "/" karakteri her hangi bir
-kalıp karakteri ile eşleşmez; açıkça belirtilmesi gerekir.</p>
-
-<p>Daha esnek bir eşleşmenin gerekli olduğu durumlar için her taşıyıcının bir
-düzenli ifade karşılığı vardır. <directive type="section" module="core"
->DirectoryMatch</directive>, <directive type="section" module="core"
->FilesMatch</directive> ve <directive type="section" module="core"
->LocationMatch</directive> yönergelerinde gerekli eşleşmeleri seçmek için
-perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli ifadelerin</glossary> kullanımına
-izin verilir. Ayrıca, yönergelerin uygulanışının düzenli ifade bölümleri
-kullanılarak nasıl değiştirileceğini öğrenmek için, aşağıda, yapılandırmanın
-katıştırılmasıyla ilgili bölüme de bakınız.</p>
-
-<p>Tüm kullanıcı dizinlerine ilişkin yapılandırmayı değiştirmek için dosya
-ismi kalıpları şöyle kullanılabilirdi:</p>
-
-<example>
-<Directory /home/*/public_html><br />
-<indent>
-Options Indexes<br />
-</indent>
-</Directory>
-</example>
-
-<p>Düzenli ifade bölümleri kullanarak çeşitli türlerdeki resim dosyalarına
-erişimi bir defada yasaklayabiliriz:</p>
-<example>
-<FilesMatch \.(?i:gif|jpe?g|png)$><br />
-<indent>
-Order allow,deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</FilesMatch>
-</example>
-
-</section>
-
-<section id="whichwhen"><title>Ne, Ne Zaman Kullanılır?</title>
-
-<p>Dosya sistemi taşıyıcıları ile site alanı taşıyıcıları arasında seçim
-yapmak aslında oldukça kolaydır. Dosya sisteminde bulunan nesnelere
-uygulanacak yönergeler için daima <directive type="section" module="core"
->Directory</directive> veya <directive type="section" module="core"
->Files</directive> kullanılır. Dosya sisteminde bulunmayan nesnelere
-(bir sayfanın bir veritabanı tarafından üretilmesi gibi) uygulanacak
-yönergeler için ise <directive type="section" module="core"
->Location</directive> kullanılır.</p>
-
-<p>Dosya sistemindeki nesnelere erişimi kısıtlarken asla
-<directive type="section" module="core">Location</directive>
-kullanmamak önemlidir. Bunun sebebi farklı site alanı konumlarının
-(URL’ler) aynı dosya sistemi konumuna eşlenebilmesi dolayısıyla
-kısıtlamalarınızın etrafından dolaşılabilmesine izin vermesidir.
-Örneğin, aşağıdaki yapılandırmayı ele alalım:</p>
-
-<example>
-<Location /dir/><br />
-<indent>
-Order allow,deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</Location>
-</example>
-
-<p><code>http://siteniz.mesela.dom/dir/</code> için bir istek yapılmışsa
-bu doğru çalışacaktır. Fakat dosya sistemi harf büyüklüğüne duyarsızsa
-ne olacak? Kısıtlamanız, istek <code>http://siteniz.mesela.dom/DIR/</code>
-şeklinde yapılarak kolayca geçersiz kılınabilir. Halbuki <directive
-type="section" module="core">Directory</directive> yönergesi isteğin
-nasıl yapıldığına bakılmaksızın bu konumdan sunulan her türlü içeriğe
-uygulanacaktı. (Dosya sistemi bağlarıyla bu da aşılabilir. Sembolik
-bağlar kullanılarak aynı dizin dosya sisteminin bir çok yerine
-yerleştirilebilir. <directive type="section" module="core"
->Directory</directive> yönergesi dosya yolunu sıfırlamaksızın sembolik
-bağları izleyecektir. Bu bakımdan, en yüksek seviyede güvenlik için uygun
-<directive module="core">Options</directive> yönergesi ile sembolik bağların
-izlenmesi devredışı bırakılabilir.)</p>
-
-<p>Belki de siz sırf harf büyüklüğüne duyarlı bir dosya sistemi kullanıyorsunuz
-diye böyle uygulamalara ihtiyacınız olmadığını düşünüyor olabilirsiniz, fakat
-aynı site alanını çok sayıda dosya sistemi konumuna eşleyecek daha bir sürü
-yol bulunduğunu unutmayınız. Bu bakımdan dosya sisteminde yapacağınız
-kısıtlamalarda daima dosya sistemi taşıyıcılarını kullanmalısınız.
-Bununla birlikte bu kuralın da bir istisnası vardır. Yapılandırma
-kısıtlamalarının bir <code><Location/></code> bölümü içine koyulması,
-bu bölüme konan yönergelerin etki alanının belli bir URL ile sınırlı
-olmaması nedeniyle mükemmelen güvenlidir.</p>
-</section>
+<section id="file-and-web">
+ <title>Dosya Sistemi, Site Alanı ve Mantıksal İfadeler</title>
+
+ <p>En sık kullanılan yapılandırma bölümü taşıyıcıları dosya sistemindeki
+ veya site alanındaki belli yerlerin yapılandırmalarını değiştirmekte
+ kullanılanlardır. Öncelikle, bu ikisi arasındaki farkları bilmek
+ önemlidir. Dosya sistemi disklerinizin işletim sistemi tarafından size
+ gösterilen halidir. Örneğin, öntanımlı kurulumda Apache httpd, Unix
+ sistemlerinde <code>/usr/local/apache2</code> altındayken Windows
+ sistemlerinde <code>"c:/Program Files/Apache Group/Apache2"</code>
+ altındadır. (Bilgi: Windows için bile, Apache httpd yapılandırma
+ dosyalarında dosya yolu belirtilirken tersbölü değil normal bölü
+ karakterleri kullanılır.) Site alanı ise sunucu tarafından istemciye
+ sunulan dizin ağacıdır. Yani, site alanı içindeki <code>/dir/</code>
+ dizini, Apache httpd’nin Unix üzerinde dosya sistemine öntanımlı olarak
+ kurulduğu yer göz önüne alınarak, dosya sistemindeki
+ <code>/usr/local/apache2/htdocs/dir/</code> dizinine karşılıktır. Site
+ sayfaları veritabanlarından veya başka yerlerden devingen olarak
+ üretilebildiğinden site alanlarının doğrudan dosya sistemine eşlenmesi
+ gerekli değildir.</p>
+
+ <section id="filesystem"><title>Dosya Sistemi Taşıyıcıları</title>
+
+ <p><directive type="section" module="core">Directory</directive>
+ ve <directive type="section" module="core">Files</directive>
+ taşıyıcıları, <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılıkları
+ ile beraber, yönergeleri dosya sisteminin parçalarına uygularlar. Bir
+ <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümü
+ içindeki yönergeler belli bir dosya sistemi dizinine ve onun alt
+ dizinlerine uygulanır. Aynı etki <a href="howto/htaccess.html">.htaccess
+ dosyaları</a> kullanılarak da sağlanabilir. Örneğin aşağıdaki
+ yapılandırmada, <code>/var/web/dir1</code> dizini ve alt dizinlerinde
+ dizin içeriğinin listelenmesi etkin kılınmaktadır.</p>
+
+ <example>
+ <Directory /var/web/dir1><br />
+ <indent>
+ Options +Indexes<br />
+ </indent>
+ </Directory>
+ </example>
+
+ <p>Bir <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü
+ içindeki yönergeler, hangi dizinde bulunduğuna bakılmaksızın ismi
+ belirtilen dosyalara uygulanır. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma
+ yönergeleri yapılandırma dosyasının ana bölümüne yerleştirildiği takdirde
+ <code>gizli.html</code> isimli dosyalara nerede bulunursa bulunsun
+ erişime izin vermeyecektir.</p>
+
+ <example>
+ <Files gizli.html><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </Files>
+ </example>
+
+ <p>Dosya sisteminin belli bir yerindeki belli dosyalarla ilgili yaptırımlar
+ için <directive type="section" module="core">Files</directive> ve
+ <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümleri
+ birlikte kullanılabilir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma
+ <code>/var/web/dir1/gizli.html</code>,
+ <code>/var/web/dir1/subdir2/gizli.html</code>,
+ <code>/var/web/dir1/subdir3/gizli.html</code> ve
+ <code>/var/web/dir1/</code> altında bulunabilecek diğer tüm
+ <code>gizli.html</code> dosyalarına erişimi yasaklar.</p>
+
+ <example>
+ <Directory /var/web/dir1><br />
+ <indent>
+ <Files gizli.html><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </Files><br />
+ </indent>
+ </Directory>
+ </example>
+ </section>
+
+ <section id="webspace"><title>Site Alanı Taşıyıcıları</title>
+
+ <p><directive type="section" module="core">Location</directive> yönergesi
+ ve yönergenin <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılığı
+ site alanındaki içerik için yapılandırmayı değiştirir. Örneğin aşağıdaki
+ yapılandırma, <code>/gizli</code> ile başlayan URL yollarına erişimi
+ engeller. Özellikle, <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli</code>,
+ <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli123</code> ve
+ <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli/dir/dosya.html</code>
+ istekleri yanında <code>/gizli</code> ile başlayan diğer isteklere de
+ uygulanır.</p>
+
+ <example>
+ <LocationMatch ^/gizli><br />
+ <indent>
+ Order Allow,Deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </LocationMatch>
+ </example>
+
+ <p>Dosya sistemi ile etkileşime girmeyen herşey için
+ <directive type="section" module="core">Location</directive>
+ yönergesi gerekir. Aşağıdaki örnekte, belli bir URL’nin
+ <module>mod_status</module> modülü tarafından sağlanan bir dahili
+ Apache eylemcisine nasıl eşlenebileceği gösterilmiştir. Bu örnek
+ için dosya sisteminde <code>server-status</code> adında bir dosya
+ veya dizin bulunması gerekli değildir.</p>
+
+ <example>
+ <Location /server-status><br />
+ <indent>
+ SetHandler server-status<br />
+ </indent>
+ </Location>
+ </example>
+ </section>
+
+ <section id="overlapping-webspace"><title>Site Alanında Çakışma</title>
+ <p>Belli bölümler ve yönergeler değerlendirilirken çakışan iki URL bir URL
+ olarak dikkate alınır. <directive type="section" module="core"
+ >Location</directive> yönergesi için bu şöyle olurdu:</p>
+
+ <example>
+ <Location /foo><br />
+ </Location><br />
+ <Location /foo/bar><br />
+ </Location>
+ </example>
+
+ <p>Diğer yandan <directive type="section" module="mod_alias">Takma
+ adlar</directive> tam tersi eşlenir:</p>
+
+ <example>
+ Alias /foo/bar /srv/www/uncommon/bar<br />
+ Alias /foo /srv/www/common/foo<br />
+ </example>
+
+ <p>Aynısı <directive module="mod_proxy">ProxyPass</directive>
+ yönergeleri için de geçerlidir:</p>
+
+ <example>
+ ProxyPass /special-area http://special.example.com smax=5 max=10<br />
+ ProxyPass / balancer://mycluster/ stickysession=JSESSIONID|jsessionid nofailover=On
+ </example>
+ </section>
+
+ <section id="wildcards">
+ <title>Dosya Adı Şablonları ve Düzenli İfadeler</title>
+
+ <p><directive type="section" module="core">Directory</directive>,
+ <directive type="section" module="core">Files</directive> ve
+ <directive type="section" module="core">Location</directive>
+ yönergelerinde, Standart C kütüphanesindeki <code>fnmatch</code>
+ işlevindeki gibi kabuk tarzı dosya ismi kalıpları kullanılabilir. "*"
+ karakteri herhangi bir karakter dizisi ile eşleşirken "?" karakteri tek
+ tek karakterlerle ve "[<em>seq</em>]" kalıbı ise <em>seq</em> içindeki
+ her karakterle eşleşir. "/" karakteri her hangi bir kalıp karakteri ile
+ eşleşmez; açıkça belirtilmesi gerekir.</p>
+
+ <p>Daha esnek bir eşleşmenin gerekli olduğu durumlar için her taşıyıcının
+ bir düzenli ifade karşılığı vardır. <directive type="section"
+ module="core">DirectoryMatch</directive>, <directive type="section"
+ module="core">FilesMatch</directive> ve <directive type="section"
+ module="core">LocationMatch</directive> yönergelerinde gerekli
+ eşleşmeleri seçmek için perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli
+ ifadelerin</glossary> kullanımına izin verilir. Ayrıca, yönergelerin
+ uygulanışının düzenli ifade bölümleri kullanılarak nasıl
+ değiştirileceğini öğrenmek için, aşağıda, yapılandırmanın
+ katıştırılmasıyla ilgili bölüme de bakınız.</p>
+
+ <p>Tüm kullanıcı dizinlerine ilişkin yapılandırmayı değiştirmek için dosya
+ ismi kalıpları şöyle kullanılabilirdi:</p>
+
+ <example>
+ <Directory /home/*/public_html><br />
+ <indent>
+ Options Indexes<br />
+ </indent>
+ </Directory>
+ </example>
+
+ <p>Düzenli ifade bölümleri kullanarak çeşitli türlerdeki resim dosyalarına
+ erişimi bir defada yasaklayabiliriz:</p>
+
+ <example>
+ <FilesMatch \.(?i:gif|jpe?g|png)$><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </FilesMatch>
+ </example>
+ </section>
+
+ <section id="expressions"><title>Mantıksal İfadeler</title>
+ <p><directive type="section" module="core">If</directive> yönergesi bir
+ mantıksal ifade olarak belirtilebilen bir kurala bağlı olarak
+ yapılandırmayı değiştirebilir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırmada,
+ <code>HTTP Referer</code> başlığı "http://www.example.com/" ile
+ başlamıyorsa erişimi yasaklar.</p>
+
+ <example>
+ <If "!(%{HTTP_REFERER} -strmatch 'http://www.example.com/*')"><br />
+ <indent>
+ Require all denied<br />
+ </indent>
+ </If>
+ </example>
+ </section>
+
+ <section id="whichwhen"><title>Ne, Ne Zaman Kullanılır?</title>
+ <p>Dosya sistemi taşıyıcıları ile site alanı taşıyıcıları arasında seçim
+ yapmak aslında oldukça kolaydır. Dosya sisteminde bulunan nesnelere
+ uygulanacak yönergeler için daima <directive type="section" module="core"
+ >Directory</directive> veya <directive type="section" module="core"
+ >Files</directive> kullanılır. Dosya sisteminde bulunmayan nesnelere
+ (bir sayfanın bir veritabanı tarafından üretilmesi gibi) uygulanacak
+ yönergeler için ise <directive type="section" module="core"
+ >Location</directive> kullanılır.</p>
+
+ <p>Dosya sistemindeki nesnelere erişimi kısıtlarken asla
+ <directive type="section" module="core">Location</directive>
+ kullanmamak önemlidir. Bunun sebebi farklı site alanı konumlarının
+ (URL’ler) aynı dosya sistemi konumuna eşlenebilmesi dolayısıyla
+ kısıtlamalarınızın etrafından dolaşılabilmesine izin vermesidir.
+ Örneğin, aşağıdaki yapılandırmayı ele alalım:</p>
+
+ <example>
+ <Location /dir/><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </Location>
+ </example>
+
+ <p><code>http://siteniz.mesela.dom/dir/</code> için bir istek yapılmışsa
+ bu doğru çalışacaktır. Fakat dosya sistemi harf büyüklüğüne duyarsızsa
+ ne olacak? Kısıtlamanız, istek
+ <code>http://siteniz.mesela.dom/DIR/</code>
+ şeklinde yapılarak kolayca geçersiz kılınabilir. Halbuki <directive
+ type="section" module="core">Directory</directive> yönergesi isteğin
+ nasıl yapıldığına bakılmaksızın bu konumdan sunulan her türlü içeriğe
+ uygulanacaktı. (Dosya sistemi bağlarıyla bu da aşılabilir. Sembolik
+ bağlar kullanılarak aynı dizin dosya sisteminin bir çok yerine
+ yerleştirilebilir. <directive type="section" module="core"
+ >Directory</directive> yönergesi dosya yolunu sıfırlamaksızın sembolik
+ bağları izleyecektir. Bu bakımdan, en yüksek seviyede güvenlik için uygun
+ <directive module="core">Options</directive> yönergesi ile sembolik
+ bağların izlenmesi devredışı bırakılabilir.)</p>
+
+ <p>Belki de siz sırf harf büyüklüğüne duyarlı bir dosya sistemi
+ kullanıyorsunuz diye böyle uygulamalara ihtiyacınız olmadığını düşünüyor
+ olabilirsiniz, fakat aynı site alanını çok sayıda dosya sistemi konumuna
+ eşleyecek daha bir sürü yol bulunduğunu unutmayınız. Bu bakımdan dosya
+ sisteminde yapacağınız kısıtlamalarda daima dosya sistemi taşıyıcılarını
+ kullanmalısınız. Bununla birlikte bu kuralın da bir istisnası vardır.
+ Yapılandırma kısıtlamalarının bir <code><Location/></code> bölümü
+ içine koyulması, bu bölüme konan yönergelerin etki alanının belli bir URL
+ ile sınırlı olmaması nedeniyle mükemmelen güvenlidir.</p>
+ </section>
+
+ <section id="nesting"><title>Bölüm iç içeliği</title>
+ <p>Bazı bölüm türleri başka bölüm türlerinin içinde olabilir. Bir yandan,
+ <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü
+ <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümünün
+ içinde bulunabilirken diğer yandan bir <directive type="section"
+ module="core">If</directive> bölümü <directive type="section"
+ module="core">Directory</directive>, <directive type="section"
+ module="core">Location</directive> ve <directive
+ type="section" module="core">Files</directive> bölümlerinde bulunabilir.
+ Bu bölümlerin düzenli ifadeli türevleri de benzer tarzda davranır.</p>
+
+ <p>İç içe bölümler, aynı türdeki iç içe olmayan bölümlerin sonrasına
+ yerleştirilir.</p>
+ </section>
</section>
<section id="virtualhost"><title>Sanal Konaklar</title>
-<p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
-taşıyıcısının içinde belli bir konağa uygulanan yönergeler bulunur.
-Aynı makinede çok sayıda konağı farklı yapılandırmalarla sunuyorsanız
-bu taşıyıcı çok işinize yarar. Daha fazla bilgi için
-<a href="vhosts/">Sanal Konak Belgeleri</a> bölümüne bakınız.</p>
+ <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
+ taşıyıcısının içinde belli bir konağa uygulanan yönergeler bulunur.
+ Aynı makinede çok sayıda konağı farklı yapılandırmalarla sunuyorsanız
+ bu taşıyıcı çok işinize yarar. Daha fazla bilgi için
+
<a href="vhosts/">Sanal Konak Belgeleri</a> bölümüne bakınız.</p>
</section>
<section id="proxy"><title>Vekil</title>
-
-<p><directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
-ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
-taşıyıcıları, sadece belli bir URL ile eşleşen <module>mod_proxy</module>
-vekil sunucusu üzerinden erişilen sitelere uygulanan yapılandırma yönergelerini
-bulundururlar. Örneğin aşağıdaki yapılandırma <code>cnn.com</code> sitesine
-erişim için vekil sunucunun kullanılmasını engelleyecektir.</p>
-
-<example>
-<Proxy http://cnn.com/*><br />
-<indent>
-Order allow,deny<br />
-Deny from all<br />
-</indent>
-</Proxy>
-</example>
+ <p><directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
+ ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
+ taşıyıcıları, sadece belli bir URL ile eşleşen <module>mod_proxy</module>
+ vekil sunucusu üzerinden erişilen sitelere uygulanan yapılandırma
+ yönergelerini bulundururlar. Örneğin aşağıdaki yapılandırma
+ <code>example.com</code> sitesine erişim için vekil sunucunun
+ kullanılmasını engelleyecektir.</p>
+
+ <example>
+ <Proxy http://example.com/*><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Deny from all<br />
+ </indent>
+ </Proxy>
+ </example>
</section>
<section id="whatwhere"><title>Hangi Yönergelere İzin Veriliyor?</title>
-
-<p>Hangi yönergelere hangi yapılandırma bölümlerinde izin verildiğini
-öğrenmek için yönerge <a href="mod/directive-dict.html#Context">bağlamına</a> bakınız.
-<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde
-izin verilen herşeye sözdizimsel olarak ayrıca
-<directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>,
-<directive type="section" module="core">Files</directive>,
-<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>,
-<directive type="section" module="core">Location</directive>,
-<directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>,
-<directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
-ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
-bölümlerinde de izin verilir. Yine de bazı istisnai durumlar mevcuttur:</p>
-
-<ul>
-<li><directive module="core">AllowOverride</directive> yönergesi sadece
-<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde çalışır.</li>
-
-<li><directive module="core">Options</directive> yönergesinin
-<code>FollowSymLinks</code> ve <code>SymLinksIfOwnerMatch</code>
-seçenekleri sadece <directive type="section" module="core">Directory</directive>
-bölümlerinde veya <code>.htaccess</code> dosyalarında çalışır.</li>
-
-<li><directive module="core">Options</directive> yönergesi
-<directive type="section" module="core">Files</directive> ve
-<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>
-bölümlerinde kullanılamaz.</li>
-</ul>
+ <p>Hangi yönergelere hangi yapılandırma bölümlerinde izin verildiğini
+ öğrenmek için yönerge <a href="mod/directive-dict.html#Context"
+ >bağlamına</a> bakınız. <directive type="section"
+ module="core">Directory</directive> bölümlerinde
+ izin verilen herşeye sözdizimsel olarak ayrıca
+ <directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>,
+ <directive type="section" module="core">Files</directive>,
+ <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>,
+ <directive type="section" module="core">Location</directive>,
+ <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>,
+ <directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive>
+ ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive>
+ bölümlerinde de izin verilir. Yine de bazı istisnai durumlar
+ mevcuttur:</p>
+
+ <ul>
+ <li><directive module="core">AllowOverride</directive> yönergesi sadece
+ <directive type="section" module="core">Directory</directive>
+ bölümlerinde çalışır.</li>
+
+ <li><directive module="core">Options</directive> yönergesinin
+ <code>FollowSymLinks</code> ve <code>SymLinksIfOwnerMatch</code>
+ seçenekleri sadece <directive type="section" module="core"
+ >Directory</directive> bölümlerinde veya <code>.htaccess</code>
+ dosyalarında çalışır.</li>
+
+ <li><directive module="core">Options</directive> yönergesi
+ <directive type="section" module="core">Files</directive> ve
+ <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>
+ bölümlerinde kullanılamaz.</li>
+ </ul>
</section>
<section id="mergin"><title>Bölümler Nasıl Katıştırılır?</title>
-<p>Yapılandırma bölümleri belli bir sıra ile uygulanır. Yapılandırma
-yönergelerinin yorumlanışı üzerinde önemli etkilere sahip olabilmesi
-nedeniyle neyin ne zaman çalıştığını anlamak çok önemlidir.</p>
+ <p>Yapılandırma bölümleri belli bir sıra ile uygulanır. Yapılandırma
+ yönergelerinin yorumlanışı üzerinde önemli etkilere sahip olabilmesi
+ nedeniyle neyin ne zaman çalıştığını anlamak çok önemlidir.</p>
<p>Yapılandırma bölümlerinin katıştırılma sırası şöyledir:</p>
<ol>
<li><directive type="section"
module="core">Directory</directive> (düzenli ifadeler hariç)
- ve <code>.htaccess</code> aynı anda işleme sokulur
- (<code>.htaccess</code> ile eğer izin verilmişse <directive
- type="section" module="core">Directory</directive> içindeki bazı
+ ve <code>.htaccess</code> aynı anda işleme sokulur
+ (<code>.htaccess</code> ile eğer izin verilmişse <directive
+ type="section" module="core">Directory</directive> içindeki bazı
yönergeler geçersiz kılınabileceği için).</li>
<li><directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>
(ve <code><Directory ~></code>).</li>
- <li><directive type="section" module="core">Files</directive> ve <directive
- type="section" module="core">FilesMatch</directive> aynı anda işleme sokulur.</li>
+ <li><directive type="section" module="core">Files</directive> ve
+ <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> aynı anda
+ işleme sokulur.</li>
<li><directive type="section" module="core">Location</directive>
- ve <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>
+ ve <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>
aynı anda işleme sokulur.</li>
- </ol>
- <p><directive type="section" module="core">Directory</directive>
- bölümündekiler hariç, her grup, yapılandırma dosyasında bulundukları
- sıraya göre işleme sokulurlar. Yukarıda 1. grup olan <directive
- type="section" module="core">Directory</directive> bölümü en kısa dizin
- elemanından en uzun dizin elemanına doğru işleme sokulur. Yani, örneğin,
- <code><Directory /var/web/dir></code> bölümü <code><Directory
- /var/web/dir/subdir></code> bölümünden önce işleme sokulacaktır. Eğer
- aynı uzunlukta çok sayıda dizin varsa <directive type="section"
- module="core">Directory</directive> bölümleri yapılandırma dosyasında
- bulundukları sıraya göre işleme sokulurlar. <directive
- module="core">Include</directive> yönergeleri ile yapılandırmaya dahil
- edilen dosyaların içerikleri <directive module="core">Include</directive>
- yönergesinin bulunduğu yere konulduktan sonra işleme sokulurlar.</p>
-
- <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
- bölümlerinin içindeki bölümler, sanal konak tanımı dışındaki karşılıklarından
- <em>sonra</em> uygulanırlar.</p>
-
- <p>İstek <module>mod_proxy</module> tarafından sunulduğu takdirde,
- <directive module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> taşıyıcısı
- işlem sırasında <directive module="core" type="section">Directory</directive>
- taşıyıcısının yerini alır.</p>
-
- <p>Sonraki bölümler öncekileri geçersiz kılmak üzere işleme alınırlar.</p>
-
-<note><title>Bazı Teknik Bilgiler</title>
- Aslında, isim dönüşüm aşamasından (<code>Aliases</code> ve
- <code>DocumentRoots</code>, URL’leri dosya isimlerine eşlemek için
- kullanılırken) hemen önce uygulanan bir
- <code><Location></code>/<code><LocationMatch></code> dizisi
- vardır. Bu dizinin sonuçları isim dönüşüm aşaması tamamlandıktan sonra
- tamamen elden çıkarılır.
-</note>
-
-<section id="merge-examples"><title>Bazı Örnekler</title>
-
-<p>Aşağıdaki yapay örnekte katıştırma sırası gösterilmiştir. Hepsinin aynı
-isteğe uygulandığı varsayımıyla, bu örnekteki yönergeler A > B > C > D >
-E sırasıyla uygulanacaktır.</p>
-
-<example>
-<Location /><br />
-E<br />
-</Location><br />
-<br />
-<Files f.html><br />
-D<br />
-</Files><br />
-<br />
-<VirtualHost *><br />
-<Directory /a/b><br />
-B<br />
-</Directory><br />
-</VirtualHost><br />
-<br />
-<DirectoryMatch "^.*b$"><br />
-C<br />
-</DirectoryMatch><br />
-<br />
-<Directory /a/b><br />
-A<br />
-</Directory><br />
-<br />
-</example>
-
-<p>Daha somut bir örnek olarak aşağıdakini ele alalım. <directive module="core"
-type="section">Directory</directive> bölümlerindeki erişim sınırlamaları ne
-olursa olsun <directive module="core" type="section">Location</directive>
-bölümü son olarak değerlendirmeye alınacak ve sunucuya sınırsız erişim verecektir.
-Başka bir deyişle, katıştırma sırası önemlidir, bu nedenle dikkatli olmalısınız!</p>
-
-<example>
-<Location /><br />
-<indent>
- Order deny,allow<br />
- Allow from all<br />
-</indent>
-</Location><br />
-<br />
-# Alooo! Bu <Directory> bölümünün hiçbir hükmü yok.<br />
-<Directory /><br />
-<indent>
- Order allow,deny<br />
- Allow from all<br />
- Deny from kkadam.mesela.dom<br />
-</indent>
-</Directory>
-</example>
+ <li><directive type="section" module="core">If</directive>
+ </li>
+ </ol>
-</section>
+ <p><directive type="section" module="core">Directory</directive>
+ bölümündekiler hariç, her grup, yapılandırma dosyasında bulundukları
+ sıraya göre işleme sokulurlar. Yukarıda 1. grup olan <directive
+ type="section" module="core">Directory</directive> bölümü en kısa dizin
+ elemanından en uzun dizin elemanına doğru işleme sokulur. Yani, örneğin,
+ <code><Directory /var/web/dir></code> bölümü <code><Directory
+ /var/web/dir/subdir></code> bölümünden önce işleme sokulacaktır. Eğer
+ aynı uzunlukta çok sayıda dizin varsa <directive type="section"
+ module="core">Directory</directive> bölümleri yapılandırma dosyasında
+ bulundukları sıraya göre işleme sokulurlar. <directive
+ module="core">Include</directive> yönergeleri ile yapılandırmaya dahil
+ edilen dosyaların içerikleri <directive module="core">Include</directive>
+ yönergesinin bulunduğu yere konulduktan sonra işleme sokulurlar.</p>
+
+ <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive>
+ bölümlerinin içindeki bölümler, sanal konak tanımı dışındaki
+ karşılıklarından <em>sonra</em> uygulanırlar.</p>
+
+ <p>İstek <module>mod_proxy</module> tarafından sunulduğu takdirde,
+ <directive module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> taşıyıcısı
+ işlem sırasında <directive module="core" type="section"
+ >Directory</directive> taşıyıcısının yerini alır.</p>
+
+ <p>Sonraki bölümler öncekileri geçersiz kılmak üzere işleme alınırlarsa da
+ her modül bu geçersiz kılmaya sebep olan formu yorumlamaktan sorumludur.
+ Belli bir modülülün yönergeleri bulunan sonraki yapılandırma bölümleri,
+ bazı yönergelerin, tüm yönergelerin veya modül yapılandırmasının
+ tamamının sonraki bağlamda açıkça listelenmiş modül öntanımlıları ve
+ yönergelerle bir kavramsal "katıştırmasına" sebep olabilir.</p>
+
+ <note><title>Bazı Teknik Bilgiler</title>
+ Aslında, isim dönüşüm aşamasından (<code>Aliases</code> ve
+ <code>DocumentRoots</code>, URL’leri dosya isimlerine eşlemek için
+ kullanılırken) hemen önce uygulanan bir
+ <code><Location></code>/<code><LocationMatch></code> dizisi
+ vardır. Bu dizinin sonuçları isim dönüşüm aşaması tamamlandıktan sonra
+ tamamen elden çıkarılır.
+ </note>
+
+ <section id="merge-examples"><title>Bazı Örnekler</title>
+
+ <p>Aşağıdaki yapay örnekte katıştırma sırası gösterilmiştir. Hepsinin aynı
+ isteğe uygulandığı varsayımıyla, bu örnekteki yönergeler A > B > C
+ > D > E sırasıyla uygulanacaktır.</p>
+
+ <example>
+ <Location /><br />
+ E<br />
+ </Location><br />
+ <br />
+ <Files f.html><br />
+ D<br />
+ </Files><br />
+ <br />
+ <VirtualHost *><br />
+ <Directory /a/b><br />
+ B<br />
+ </Directory><br />
+ </VirtualHost><br />
+ <br />
+ <DirectoryMatch "^.*b$"><br />
+ C<br />
+ </DirectoryMatch><br />
+ <br />
+ <Directory /a/b><br />
+ A<br />
+ </Directory><br />
+ <br />
+ </example>
+
+ <p>Daha somut bir örnek olarak aşağıdakini ele alalım.
+ <directive module="core" type="section">Directory</directive>
+ bölümlerindeki erişim sınırlamaları ne olursa olsun <directive
+ module="core" type="section">Location</directive> bölümü son olarak
+ değerlendirmeye alınacak ve sunucuya sınırsız erişim verecektir.
+ Başka bir deyişle, katıştırma sırası önemlidir, bu nedenle dikkatli
+ olmalısınız!</p>
+
+ <example>
+ <Location /><br />
+ <indent>
+ Order deny,allow<br />
+ Allow from all<br />
+ </indent>
+ </Location><br />
+ <br />
+ # Alooo! Bu <Directory> bölümünün hiçbir hükmü yok.<br />
+ <Directory /><br />
+ <indent>
+ Order allow,deny<br />
+ Allow from all<br />
+ Deny from kkadam.mesela.dom<br />
+ </indent>
+ </Directory>
+ </example>
+ </section>
</section>
</manualpage>
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 420990:922232 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 922232 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<title>Sunucu Genelinde Yapılandırma</title>
<summary>
-<p>Bu belgede <module>core</module> modülü ile sağlanan ve sunucunun temel
-işlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmıştır.</p>
+ <p>Bu belgede <module>core</module> modülü ile sağlanan ve sunucunun temel
+ işlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları
+ açıklanmıştır.</p>
</summary>
<section id="identification">
yönergeleri, sunucu tarafından, özüne yönelik URL’leri nasıl
oluşturacağını saptamak için kullanılır. Örneğin bir istemci bir dizin
isteğinde bulunurken URL’nin sonuna bölü çizgisi eklemese bile
- Apache’nin istemciyi bölü çizgisi ile bitirilmiş URL yoluna
+ Apache httpd’nin istemciyi bölü çizgisi ile bitirilmiş URL yoluna
yönlendirmesi gerekir; böylece istemci belge içindeki göreli
bağlantıları doğru şekilde çözümleyebilir.</p>
</section>
<directive module="mpm_common">CoreDumpDirectory</directive>
<directive module="core">DocumentRoot</directive>
<directive module="core">ErrorLog</directive>
- <directive module="mpm_common">LockFile</directive>
+ <directive module="core">Mutex</directive>
<directive module="mpm_common">PidFile</directive>
<directive module="mpm_common">ScoreBoardFile</directive>
<directive module="core">ServerRoot</directive>
</directivelist>
</related>
- <p>Bu yönergeler Apache’nin doğru işlem yapması için gereksinim duyduğu
- çeşitli dosyaların yerlerini belirlerler. Bölü çizgisi (/) ile
+ <p>Bu yönergeler Apache httpd’nin doğru işlem yapması için gereksinim
+ duyduğu çeşitli dosyaların yerlerini belirlerler. Bölü çizgisi (/) ile
başlamayan dosya yolları kullanıldığında bu dosyaların yerlerinin
<directive module="core">ServerRoot</directive> yönergesinde belirtilen
dizine göre belirtildiği varsayılır; root olmayan kullanıcılar
</directivelist>
</related>
- <p><code>LimitRequest*</code> yönergeleri, Apache’nin istemcilerden gelen
- istekleri okumak için kullanacağı özkaynakların miktarları ile ilgili
- sınırlamalar koymak için kullanılırlar. Bu değerleri sınırlamak
+ <p><code>LimitRequest*</code> yönergeleri, Apache httpd’nin istemcilerden
+ gelen istekleri okumak için kullanacağı özkaynakların miktarları ile
+ ilgili sınırlamalar koymak için kullanılırlar. Bu değerleri sınırlamak
suretiyle bazı hizmet reddi saldırılarının etkileri azaltılabilir.</p>
- <p><code>RLimit*</code> yönergeleri ise Apache’nin çocuk süreçleri
+ <p><code>RLimit*</code> yönergeleri ise Apache httpd’nin çocuk süreçleri
tarafından çatallanabilen özkaynakların miktarlarını sınırlamakta
kullanılırlar. Özellikle de CGI betikleri ve SSI çalıştırma komutları
tarafından kullanılan özkaynakları denetlemekte kullanılırlar.</p>
bazı platformlarda yığıt boyutunu denetim altında tutmak için
kullanılır.</p>
</section>
+
+ <section id="implementation">
+ <title>Gerçeklenimle ilgili Seçimler</title>
+
+ <related>
+ <directivelist>
+ <directive module="core">Mutex</directive>
+ </directivelist>
+ </related>
+
+ <p><directive>Mutex</directive> yönergesi, <glossary>APR</glossary>'nin
+ öntanımlı seçimi ile ilgili işlevsel ve başarımsal sorunlarına çare
+ bulmada ilgili gerçeklenimi mutex'ler için değiştirmekte
+ kullanılabilir.</p>
+ </section>
+
</manualpage>
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
-<!-- English Revision: 420990:1070915 (outdated) -->
+<!-- English Revision: 1070915 -->
<!-- =====================================================
Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
<section id="documentation"><title>Belgeler</title>
<ul>
- <li><a href="ssl_intro.html">Giriş</a></li>
+ <li><a href="ssl_howto.html">mod_ssl Yapılandırması Nasıl</a></li>
+ <li><a href="ssl_intro.html">SSL'ye Giriş</a></li>
<li><a href="ssl_compat.html">Uyumluluk</a></li>
- <li><a href="ssl_howto.html">NASIL</a></li>
<li><a href="ssl_faq.html">Sıkça Sorulan Sorular</a></li>
<li><a href="../glossary.html">Terimler</a></li>
</ul>
projects / apache / commitdiff