granicus.if.org Git - apache/blob - docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr

   1 <?xml version="1.0"?>
   2 <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
   3 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
   4 <!-- English Revision: 705117 -->
   5 <!-- =====================================================
   6  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   7    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
   8 ========================================================== -->
   9
  10 <!--
  11  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  12  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  13  this work for additional information regarding copyright ownership.
  14  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  15  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  16  the License.  You may obtain a copy of the License at
  17
  18      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
  19
  20  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  21  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  22  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  23  See the License for the specific language governing permissions and
  24  limitations under the License.
  25 -->
  26
  27 <modulesynopsis metafile="mod_alias.xml.meta">
  28
  29 <name>mod_alias</name>
  30 <description>Belge ağacının parçalarının dosya sisteminin parçalarıyla
  31 eşlenmesini sağlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description>
  32 <status>Base</status>
  33 <sourcefile>mod_alias.c</sourcefile>
  34 <identifier>alias_module</identifier>
  35
  36   <summary>
  37     <p>Bu modülde bulunan yönergeler sunucuya istek olarak gelen URL’lerin
  38       denetlenmesini ve değiştirilmesini mümkün kılar. <directive
  39       module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive module="mod_alias"
  40       >ScriptAlias</directive> yönergeleri URL’lerin dosya sisteminin
  41       dizinlerine eşlenmesini sağlar. Böylece, kök dizini <directive
  42       module="core">DocumentRoot</directive> ile belirtilen site belge ağacı
  43       altında bulunmayan içeriğe erişmek mümkün olur. <directive
  44       module="mod_alias" >ScriptAlias</directive> yönergesi buna ek olarak
  45       hedef dizini sadece CGI betiklerini içeren dizin olarak imler.</p>
  46
  47     <p><directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesi,
  48       farklı bir URL ile yeni bir istek yapmaları için istemcileri
  49       yönlendirmekte kullanılır. Çoğunlukla özkaynak başka bir yere
  50       taşındığında kullanılır.</p>
  51
  52     <p><module>mod_alias</module> modülü basit URL değiştirme görevlerini
  53       yerine getirmek için tasarlanmıştır. Sorgu dizgelerini işleme sokmak
  54       gibi daha karmaşık görevler için <module>mod_rewrite</module> modülü ile
  55       sağlanan araçlar kullanılır.</p>
  56
  57   </summary>
  58
  59   <seealso><module>mod_rewrite</module></seealso> <seealso><a
  60     href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya sistemi ile Eşlenmesi</a>
  61   </seealso>
  62
  63   <section id="order"><title>İşlem Sırası</title>
  64
  65     <p>Farklı bağlamlarda bulunan <directive module="mod_alias"
  66       >Alias</directive> ve <directive module="mod_alias">Redirect</directive>
  67       yönergeleri standart <a href="../sections.html#mergin">katıştırma
  68       kuralları</a> ile ilgili diğer yönergeler gibi işleme sokulur. Fakat
  69       aynı bağlam dahilinde (örneğin, aynı <directive type="section"
  70       module="core">VirtualHost</directive> bölümünde) çok fazla <directive
  71       module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive
  72       module="mod_alias">Redirect</directive> varsa bunlar belli bir
  73       sıraya göre işleme sokulurlar.</p>
  74
  75     <p>İlk adımda, <directive module="mod_alias">Alias</directive>’lardan önce
  76       bütün <directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergeleri
  77       işleme sokulur. Bu bakımdan bir <directive module="mod_alias"
  78       >Redirect</directive> veya <directive module="mod_alias"
  79       >RedirectMatch</directive> ile eşleşen bir istek için
  80       hiçbir <directive module="mod_alias" >Alias</directive>
  81       uygulanmayacaktır. İkinci adımda yapılandırma dosyasında yer aldıkları
  82       sıraya göre <directive module="mod_alias" >Redirect</directive> ve
  83       <directive module="mod_alias" >Alias</directive> yönergeleri işleme
  84       sokulurlar, dolayısıyla ilk eşleşme öncelikli olmuş olur.</p>
  85
  86     <p>İlk eşleşmenin öncelikli olması sebebiyle, bu yönergelerin birden
  87       fazlası aynı alt yola uygulandığı takdirde, tüm yönergelerin etkili
  88       olabilmesi için en uzun yolu sıralamada en öne almalısınız. Örneğin
  89       aşağıdaki yapılandırma beklendiği gibi çalışacaktır:</p>
  90
  91     <example>
  92     Alias /foo/bar /baz<br />
  93     Alias /foo /gaz
  94     </example>
  95
  96     <p>Ama yukarıdaki iki satır ters sırada yerleştirilmiş olsaydı,
  97       <code>/foo</code> rumuzu  daima <code>/foo/bar</code> rumuzundan önce
  98       eşleşecek, dolayısıyla ikinci yönerge yok sayılacaktı.</p>
  99
 100   </section>
 101
 102 <directivesynopsis>
 103 <name>Alias</name>
 104 <description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla eşler.</description>
 105 <syntax>Alias <var>URL-yolu</var>
 106 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 107 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 108 </contextlist>
 109
 110   <usage>
 111
 112     <p><directive>Alias</directive> yönergesi, belgelerin <directive
 113       module="core">DocumentRoot</directive> dizininden farklı bir yerde
 114       saklanmasını mümkün kılar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan
 115       URL’ler (% imlemesi çözüldükten sonra) <code><em>dizin-yolu</em></code>
 116       ile başlayan yerel dosyalarla eşlenir. <code><em>URL-yolu</em></code>,
 117       harf büyüklüğüne duyarsız sistemlerde bile harf büyüklüğüne
 118       duyarlıdır.</p>
 119
 120     <example><title>Örnek:</title>
 121       Alias /image /ftp/pub/image
 122     </example>
 123
 124     <p><code>http://sunucum/image/foo.gif</code> şeklinde bir istek, sunucunun
 125       <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine sebep
 126       olurdu. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir; bu bakımdan yukarıdaki
 127       <directive>Alias</directive> yapılandırması
 128       <code>http://sunucum/imagefoo.gif</code> ile eşleşmez. Düzenli
 129       ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eşleşmeler için <directive
 130       module="mod_alias" >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
 131
 132     <p><code><em>URL-yolu</em></code>’nu bir <code>/</code> ile
 133       sonlandırırsanız <directive>Alias</directive> yönergesini yorumlarken
 134       sunucunun da sona bir <code>/</code> ekleyeceğine dikkat ediniz. Yani,
 135       eğer</p>
 136
 137     <dl><dd><code>Alias /icons/ /usr/local/apache/icons/</code></dd></dl>
 138
 139     <p>diye bir tanım yaparsanız <code>/icons</code> URL’si için bir
 140       <directive>Alias</directive> kullanılmayacaktır.</p>
 141
 142     <p><directive>Alias</directive> <em>hedefleri</em> için ek <directive
 143       type="section" module="core" >Directory</directive> bölümleri
 144       belirtmeniz gerekebileceğine dikkat ediniz. <directive type="section"
 145       module="core" >Directory</directive> bölümlerinden önce yer alan
 146       <directive>Alias</directive> yönergelerine özellikle bakılır,
 147       dolayısıyla sadece <directive>Alias</directive> hedefleri etkilenir.
 148       (Bununla birlikte, <directive>Alias</directive> yönergelerinden önce
 149       işleme sokulan <directive type="section"
 150       module="core">Location</directive> bölümlerinin uygulanacağına dikkat
 151       ediniz.)</p>
 152
 153     <p>Özellikle, <directive module="core">DocumentRoot</directive> dışında
 154       bir dizine bir <directive>Alias</directive> oluşturuyorsanız hedef
 155       dizine doğrudan erişim izni vermeniz gerekebilir.</p>
 156
 157     <example><title>Örnek:</title>
 158         Alias /image /ftp/pub/image<br />
 159         &lt;Directory /ftp/pub/image&gt;<br />
 160         <indent>
 161             Order allow,deny<br />
 162             Allow from all<br />
 163         </indent>
 164         &lt;/Directory&gt;
 165     </example>
 166   </usage>
 167 </directivesynopsis>
 168
 169 <directivesynopsis>
 170 <name>AliasMatch</name>
 171 <description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla düzenli ifadeleri kullanarak
 172 eşler.</description>
 173 <syntax>AliasMatch <var>düzenli-ifade</var>
 174 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 175 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 176 </contextlist>
 177
 178   <usage>
 179     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 180       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 181       <directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesine eşdeğerdir.
 182       Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşiyorsa
 183       sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak dosya yolunu
 184       elde eder. Örneğin, <code>/icons</code> dizinini etkinleştirmek için şu
 185       yazılabilir:</p>
 186
 187     <example>
 188       AliasMatch ^/icons(.*) /usr/local/apache/icons$1
 189     </example>
 190
 191     <p>Ayrıca, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf büyüklüğüne duyarsız
 192       eşleşmeler sağlayacak düzenli ifadeler de kullanılabilir:</p>
 193
 194     <example>
 195       AliasMatch (?i)^/image(.*) /ftp/pub/image$1
 196     </example>
 197   </usage>
 198 </directivesynopsis>
 199
 200 <directivesynopsis>
 201 <name>Redirect</name>
 202 <description>İstemciyi, bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir URL’ye
 203 yönlendirir.</description>
 204 <syntax>Redirect [<var>durum</var>] <var>URL-yolu</var>
 205 <var>URL</var></syntax>
 206 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 207 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 208 <override>FileInfo</override>
 209
 210   <usage>
 211     <p><directive>Redirect</directive> yönergesi istemciye bir yönlendirme
 212       isteği döndürerek eski URL’yi yenisiyle eşler.</p>
 213
 214     <p>Eski <code><em>URL-yolu</em></code> bir bölü çizgisi ile başlar ve harf
 215       büyüklüğüne duyarlıdır (% imlemesi çözüldükten sonra).
 216       <code><em>URL-yolu</em></code> olarak göreli yollara izin verilmez.
 217       <code><em>URL</em></code> ise ya bir şema ve konak ismi ile başlayan bir
 218       mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile başlayan bir URL yolu olmalıdır.
 219       İkinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve şemayı sunucu
 220       ekler.</p>
 221
 222     <p><code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan istekler istemciye hedef
 223       <code><em>URL</em></code> konumuna bir yönlendirme isteği olarak
 224       dönecektir. <code><em>URL-yolu</em></code>’nun devamı niteliğindeki ek
 225       yol hedef URL’ye eklenir.</p>
 226
 227     <example><title>Örnek:</title>
 228       Redirect /hizmet http://iki.mesela.dom/hizmet
 229     </example>
 230
 231     <p>İstemcinin yaptığı <code>http://mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code>
 232       isteğine karşılık istemciye isteği
 233       <code>http://iki.mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması
 234       söylenecektir. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir, bu nedenle
 235       <code>http://mesela.dom/hizmetfesmekan.txt</code> isteği yukarıdaki
 236       yönlendirme ile eşleşmeyecektir. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha
 237       karmaşık eşleşmeler için <directive module="mod_alias"
 238       >RedirectMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
 239
 240
 241     <note><title>Bilginize</title>
 242       <p>Yapılandırma dosyasında yer alış sırasına bakmaksızın
 243         <directive>Redirect</directive> yönergeleri
 244         <directive>Alias</directive> ve <directive>ScriptAlias</directive>
 245         yönergelerinden önce ele alınır.</p></note>
 246
 247       <p>Herhangi bir <code><em>durum</em></code> belirtilmemişse "geçici"
 248         yönlendirme (HTTP durum kodu: 302) yapılır. Bu, istemciye özkaynağın
 249         geçici olarak başka yere taşındığını belirtir. Diğer HTTP durum
 250         kodlarını döndürmek için kullanılabilecek <code><em>durum</em></code>
 251         değerleri:</p>
 252
 253     <dl>
 254       <dt><code>permanent</code></dt>
 255       <dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak taşındığını belirten kalıcı
 256         yönlendirme durumu (301) döndürülür.</dd>
 257
 258       <dt><code>temp</code></dt>
 259       <dd>İstemciye geçici yönlendirme durumu (302) döner. Bu öntanımlıdır.
 260       </dd>
 261
 262       <dt><code>seeother</code></dt>
 263       <dd>İstemciye özkaynağın yerine başka bir şey konduğunu belirten
 264         "diğerine bak" durumu (303) döndürülür.</dd>
 265
 266       <dt><code>gone</code></dt>
 267       <dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak kaldırıldığını belirten "ölü
 268         bağlantı" durumu (410) döner. Bu durumda <code><em>URL</em></code>
 269         belirtilmez.</dd>
 270     </dl>
 271
 272     <p>Diğer durum kodları için <code><em>durum</em></code> olarak sayısal
 273       durum kodu belirtilir. Eğer durum 300 ile 399 arasındaysa bir
 274       <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir, yoksa belirtilmez.
 275       Belirtilecek durum kodunu Apache’nin bilmesi gerektiğine dikkat ediniz
 276       (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan
 277       <code>send_error_response</code> işlevine bakınız).</p>
 278
 279     <example><title>Örnek:</title>
 280       Redirect permanent /bir http://mesela.dom/iki<br />
 281       Redirect 303 /yedi http://mesela.dom/baskabisey
 282     </example>
 283   </usage>
 284 </directivesynopsis>
 285
 286 <directivesynopsis>
 287 <name>RedirectMatch</name>
 288 <description>Geçerli URL ile eşleşen bir düzenli ifadeye dayanarak bir harici
 289 yönlendirme gönderir.</description>
 290 <syntax>RedirectMatch [<var>durum</var>] <var>düzenli-ifade</var>
 291 <var>URL</var></syntax>
 292 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 293 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 294 <override>FileInfo</override>
 295
 296   <usage>
 297     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 298       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 299       <directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesine
 300       eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 301       eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak
 302       dosya yolunu elde eder. Örneğin, tüm GIF dosyası isteklerini başka bir
 303       sunucudaki aynı isimli JPEG dosyalarına yönlendirmek için şu
 304       yazılabilir:</p>
 305
 306     <example>
 307       RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.sunucu.dom$1.jpg
 308     </example>
 309   </usage>
 310 </directivesynopsis>
 311
 312 <directivesynopsis>
 313 <name>RedirectTemp</name>
 314 <description>İstemciyi, geçici bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir
 315 URL’ye yönlendirir.</description>
 316 <syntax>RedirectTemp <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>
 317 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 318 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 319 <override>FileInfo</override>
 320
 321   <usage>
 322     <p>Bu yönerge istemciye daima geçici yönlendirme durumu (302) döndürür.
 323       Yani, <code>Redirect temp</code> ile aynı işi yapar.</p>
 324   </usage>
 325 </directivesynopsis>
 326
 327 <directivesynopsis>
 328 <name>RedirectPermanent</name>
 329 <description>İstemciyi, kalıcı bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir
 330 URL’ye yönlendirir.</description>
 331 <syntax>RedirectPermanent <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>
 332 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 333 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 334 <override>FileInfo</override>
 335
 336   <usage>
 337     <p>Bu yönerge istemciye daima kalıcı yönlendirme durumu (301) döndürür.
 338       Yani, <code>Redirect permanent</code> ile aynı işi yapar.</p>
 339   </usage>
 340 </directivesynopsis>
 341
 342 <directivesynopsis>
 343 <name>ScriptAlias</name>
 344 <description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>
 345 <syntax>ScriptAlias <var>URL-yolu</var>
 346 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 347 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 348 </contextlist>
 349
 350   <usage>
 351     <p>Hedef dizini, <module>mod_cgi</module> modülünün CGI betiği
 352       yorumlayıcısı tarafından çalıştırılacak betikleri içeren dizin olarak
 353       imlemesi dışında <directive module="mod_alias">Alias</directive>
 354       yönergesinin yaptığı işi yapar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 355       başlayan harf büyüklüğüne duyarlı URL’ler (% imlemesi çözüldükten
 356       sonra), dosya sistemindeki bir tam yol olarak belirtilmiş
 357       <code><em>dizin-yolu</em></code> ile başlayan betiklerle eşlenir.</p>
 358
 359     <example><title>Örnek:</title>
 360       ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/
 361     </example>
 362
 363     <p><code>http://sunucum/cgi-bin/foo</code> şeklindeki bir istek sunucunun
 364       <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiğini çalıştırmasına sebep olur. Bu
 365       yapılandırma aslında şuna eşdeğerdir:</p>
 366
 367     <example>
 368       Alias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/<br />
 369       &lt;Location /cgi-bin &gt;<br />
 370       <indent>
 371       SetHandler cgi-script<br />
 372       Options +ExecCGI<br />
 373       </indent>
 374       &lt;/Location&gt;
 375     </example>
 376
 377     <p><directive>ScriptAlias</directive> yönergesini bir betik veya eylemci
 378       ile birlikte de kullanabilirsiniz. Örnek:</p>
 379
 380     <example>
 381          ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-handler.pl
 382     </example>
 383
 384     <p>Bu senaryoda <code>/cgi-bin/</code>’den istenen tüm dosyalar sizin
 385       belirttiğiniz dosya tarafından işleme sokulacaktır. Bu yöntemle kendi
 386       özel eylemcinizi kullanabilirsiniz. İsterseniz, bunu içerik eklemek
 387       ya da ısmarlama bir eylem için bir CGI sarmalayıcısı olarak da
 388       kullanabilirsiniz.</p>
 389
 390     <note type="warning">Yapılandırma değiştiğinde kaynak kodlarının ister
 391       istemez açığa çıkmasını istemiyorsanız CGI betiklerinizi <directive
 392       module="core">DocumentRoot</directive> altına koymayınız.
 393       <directive>ScriptAlias</directive> yönergesi URL’yi doğru yere
 394       eşlemekten başka orayı bir CGI betikleri dizini olarak imler. CGI
 395       betiklerinizi <directive module="core">DocumentRoot</directive> altına
 396       koyarsanız çalıştırmak için <directive>ScriptAlias</directive> değil,
 397       <directive module="core" type="section" >Directory</directive>,
 398       <directive module="core">SetHandler</directive> ve <directive
 399       module="core">Options</directive> yönergelerini örnekteki gibi kullanın:
 400
 401     <example>
 402       &lt;Directory /usr/local/apache2/htdocs/cgi-bin &gt;<br />
 403       <indent>
 404       SetHandler cgi-script<br />
 405       Options ExecCGI<br />
 406       </indent>
 407       &lt;/Directory&gt;
 408     </example>
 409
 410      Aynı dosya sistemi konumu ile çok sayıda <code><em>URL-yolu</em></code>
 411      eşleşebileceğinden, bir <directive module="core">Directory</directive>
 412      bölümü ile sınırlanmadığı takdirde CGI betiklerinin kaynak kodları açığa
 413      çıkabilir; bu bakımdan <directive>ScriptAlias</directive> yönergesini yok
 414      sayan URL yollarının belirtilebilme olasılığı gözardı
 415      edilmemelidir.</note>
 416
 417   </usage>
 418   <seealso><a href="../howto/cgi.html">CGI Öğreticisi</a></seealso>
 419 </directivesynopsis>
 420
 421 <directivesynopsis>
 422 <name>ScriptAliasMatch</name>
 423 <description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere düzenli ifade kullanarak
 424 eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>
 425 <syntax>ScriptAliasMatch <var>düzenli-ifade</var>
 426 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 427 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 428 </contextlist>
 429
 430   <usage>
 431     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 432       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 433       <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> yönergesine
 434       eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 435       eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak
 436       dosya yolunu elde eder. Örneğin, standart <code>/cgi-bin</code> dizinini
 437       etkin kılmak için şu yazılabilir:</p>
 438
 439     <example>
 440       ScriptAliasMatch ^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1
 441     </example>
 442   </usage>
 443 </directivesynopsis>
 444
 445 </modulesynopsis>