granicus.if.org Git - apache/blob - docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr

   1 <?xml version="1.0"?>
   2 <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd">
   3 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
   4 <!-- English Revision: 770506:944795 (outdated) -->
   5 <!-- =====================================================
   6  Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   7    Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
   8 ========================================================== -->
   9
  10 <!--
  11  Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
  12  contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
  13  this work for additional information regarding copyright ownership.
  14  The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
  15  (the "License"); you may not use this file except in compliance with
  16  the License.  You may obtain a copy of the License at
  17
  18      http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
  19
  20  Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
  21  distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
  22  WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
  23  See the License for the specific language governing permissions and
  24  limitations under the License.
  25 -->
  26
  27 <modulesynopsis metafile="mod_alias.xml.meta">
  28
  29 <name>mod_alias</name>
  30 <description>Belge ağacının parçalarının dosya sisteminin parçalarıyla
  31 eşlenmesini sağlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description>
  32 <status>Base</status>
  33 <sourcefile>mod_alias.c</sourcefile>
  34 <identifier>alias_module</identifier>
  35
  36   <summary>
  37     <p>Bu modülde bulunan yönergeler sunucuya istek olarak gelen URL’lerin
  38       denetlenmesini ve değiştirilmesini mümkün kılar. <directive
  39       module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive module="mod_alias"
  40       >ScriptAlias</directive> yönergeleri URL’lerin dosya sisteminin
  41       dizinlerine eşlenmesini sağlar. Böylece, kök dizini <directive
  42       module="core">DocumentRoot</directive> ile belirtilen site belge ağacı
  43       altında bulunmayan içeriğe erişmek mümkün olur. <directive
  44       module="mod_alias" >ScriptAlias</directive> yönergesi buna ek olarak
  45       hedef dizini sadece CGI betiklerini içeren dizin olarak imler.</p>
  46
  47     <p><directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesi,
  48       farklı bir URL ile yeni bir istek yapmaları için istemcileri
  49       yönlendirmekte kullanılır. Çoğunlukla özkaynak başka bir yere
  50       taşındığında kullanılır.</p>
  51
  52     <p><module>mod_alias</module> modülü basit URL değiştirme görevlerini
  53       yerine getirmek için tasarlanmıştır. Sorgu dizgelerini işleme sokmak
  54       gibi daha karmaşık görevler için <module>mod_rewrite</module> modülü ile
  55       sağlanan araçlar kullanılır.</p>
  56
  57   </summary>
  58
  59   <seealso><module>mod_rewrite</module></seealso> <seealso><a
  60     href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya sistemi ile Eşlenmesi</a>
  61   </seealso>
  62
  63   <section id="order"><title>İşlem Sırası</title>
  64
  65     <p>Farklı bağlamlarda bulunan <directive module="mod_alias"
  66       >Alias</directive> ve <directive module="mod_alias">Redirect</directive>
  67       yönergeleri standart <a href="../sections.html#mergin">katıştırma
  68       kuralları</a> ile ilgili diğer yönergeler gibi işleme sokulur. Fakat
  69       aynı bağlam dahilinde (örneğin, aynı <directive type="section"
  70       module="core">VirtualHost</directive> bölümünde) çok fazla <directive
  71       module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive
  72       module="mod_alias">Redirect</directive> varsa bunlar belli bir
  73       sıraya göre işleme sokulurlar.</p>
  74
  75     <p>İlk adımda, <directive module="mod_alias">Alias</directive>’lardan önce
  76       bütün <directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergeleri
  77       işleme sokulur. Bu bakımdan bir <directive module="mod_alias"
  78       >Redirect</directive> veya <directive module="mod_alias"
  79       >RedirectMatch</directive> ile eşleşen bir istek için
  80       hiçbir <directive module="mod_alias" >Alias</directive>
  81       uygulanmayacaktır. İkinci adımda yapılandırma dosyasında yer aldıkları
  82       sıraya göre <directive module="mod_alias" >Redirect</directive> ve
  83       <directive module="mod_alias" >Alias</directive> yönergeleri işleme
  84       sokulurlar, dolayısıyla ilk eşleşme öncelikli olmuş olur.</p>
  85
  86     <p>İlk eşleşmenin öncelikli olması sebebiyle, bu yönergelerin birden
  87       fazlası aynı alt yola uygulandığı takdirde, tüm yönergelerin etkili
  88       olabilmesi için en uzun yolu sıralamada en öne almalısınız. Örneğin
  89       aşağıdaki yapılandırma beklendiği gibi çalışacaktır:</p>
  90
  91     <example>
  92     Alias /foo/bar /baz<br />
  93     Alias /foo /gaz
  94     </example>
  95
  96     <p>Ama yukarıdaki iki satır ters sırada yerleştirilmiş olsaydı,
  97       <code>/foo</code> rumuzu  daima <code>/foo/bar</code> rumuzundan önce
  98       eşleşecek, dolayısıyla ikinci yönerge yok sayılacaktı.</p>
  99
 100   </section>
 101
 102 <directivesynopsis>
 103 <name>Alias</name>
 104 <description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla eşler.</description>
 105 <syntax>Alias <var>URL-yolu</var>
 106 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 107 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 108 </contextlist>
 109
 110   <usage>
 111
 112     <p><directive>Alias</directive> yönergesi, belgelerin <directive
 113       module="core">DocumentRoot</directive> dizininden farklı bir yerde
 114       saklanmasını mümkün kılar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan
 115       URL’ler (% imlemesi çözüldükten sonra) <code><em>dizin-yolu</em></code>
 116       ile başlayan yerel dosyalarla eşlenir. <code><em>URL-yolu</em></code>,
 117       harf büyüklüğüne duyarsız sistemlerde bile harf büyüklüğüne
 118       duyarlıdır.</p>
 119
 120     <example><title>Örnek:</title>
 121       Alias /image /ftp/pub/image
 122     </example>
 123
 124     <p><code>http://sunucum/image/foo.gif</code> şeklinde bir istek, sunucunun
 125       <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine sebep
 126       olurdu. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir; bu bakımdan yukarıdaki
 127       <directive>Alias</directive> yapılandırması
 128       <code>http://sunucum/imagefoo.gif</code> ile eşleşmez. Düzenli
 129       ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eşleşmeler için <directive
 130       module="mod_alias" >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
 131
 132     <p><code><em>URL-yolu</em></code>’nu bir <code>/</code> ile
 133       sonlandırırsanız <directive>Alias</directive> yönergesini yorumlarken
 134       sunucunun da sona bir <code>/</code> ekleyeceğine dikkat ediniz. Yani,
 135       eğer</p>
 136
 137     <dl><dd><code>Alias /icons/ /usr/local/apache/icons/</code></dd></dl>
 138
 139     <p>diye bir tanım yaparsanız <code>/icons</code> URL’si için bir
 140       <directive>Alias</directive> kullanılmayacaktır.</p>
 141
 142     <p><directive>Alias</directive> <em>hedefleri</em> için ek <directive
 143       type="section" module="core" >Directory</directive> bölümleri
 144       belirtmeniz gerekebileceğine dikkat ediniz. <directive type="section"
 145       module="core" >Directory</directive> bölümlerinden önce yer alan
 146       <directive>Alias</directive> yönergelerine özellikle bakılır,
 147       dolayısıyla sadece <directive>Alias</directive> hedefleri etkilenir.
 148       (Bununla birlikte, <directive>Alias</directive> yönergelerinden önce
 149       işleme sokulan <directive type="section"
 150       module="core">Location</directive> bölümlerinin uygulanacağına dikkat
 151       ediniz.)</p>
 152
 153     <p>Özellikle, <directive module="core">DocumentRoot</directive> dışında
 154       bir dizine bir <directive>Alias</directive> oluşturuyorsanız hedef
 155       dizine doğrudan erişim izni vermeniz gerekebilir.</p>
 156
 157     <example><title>Örnek:</title>
 158         Alias /image /ftp/pub/image<br />
 159         &lt;Directory /ftp/pub/image&gt;<br />
 160         <indent>
 161             Order allow,deny<br />
 162             Allow from all<br />
 163         </indent>
 164         &lt;/Directory&gt;
 165     </example>
 166   </usage>
 167 </directivesynopsis>
 168
 169 <directivesynopsis>
 170 <name>AliasMatch</name>
 171 <description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla düzenli ifadeleri kullanarak
 172 eşler.</description>
 173 <syntax>AliasMatch <var>düzenli-ifade</var>
 174 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 175 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 176 </contextlist>
 177
 178   <usage>
 179     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 180       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 181       <directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesine eşdeğerdir.
 182       Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşiyorsa
 183       sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak dosya yolunu
 184       elde eder. Örneğin, <code>/icons</code> dizinini etkinleştirmek için şu
 185       yazılabilir:</p>
 186
 187     <example>
 188       AliasMatch ^/icons(.*) /usr/local/apache/icons$1
 189     </example>
 190
 191     <p>Ayrıca, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf büyüklüğüne duyarsız
 192       eşleşmeler sağlayacak düzenli ifadeler de kullanılabilir:</p>
 193
 194     <example>
 195       AliasMatch (?i)^/image(.*) /ftp/pub/image$1
 196     </example>
 197   </usage>
 198 </directivesynopsis>
 199
 200 <directivesynopsis>
 201 <name>Redirect</name>
 202 <description>İstemciyi, bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir URL’ye
 203 yönlendirir.</description>
 204 <syntax>Redirect [<var>durum</var>] <var>URL-yolu</var>
 205 <var>URL</var></syntax>
 206 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 207 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 208 <override>FileInfo</override>
 209
 210   <usage>
 211     <p><directive>Redirect</directive> yönergesi istemciye bir yönlendirme
 212       isteği döndürerek eski URL’yi yenisiyle eşler.</p>
 213
 214     <p>Eski <code><em>URL-yolu</em></code> bir bölü çizgisi ile başlar ve harf
 215       büyüklüğüne duyarlıdır (% imlemesi çözüldükten sonra).
 216       <code><em>URL-yolu</em></code> olarak göreli yollara izin verilmez.</p>
 217
 218     <p><code><em>URL</em></code> ise ya bir şema ve konak ismi ile başlayan
 219       bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile başlayan bir URL yolu olabilir. İkinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve şemayı sunucu ekler.</p>
 220
 221     <p><code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan istekler istemciye hedef
 222       <code><em>URL</em></code> konumuna bir yönlendirme isteği olarak
 223       dönecektir. <code><em>URL-yolu</em></code>’nun devamı niteliğindeki ek
 224       yol hedef URL’ye eklenir.</p>
 225
 226     <example><title>Örnek:</title>
 227       # Farklı bir konaktaki bir URL'ye yönlendirme<br />
 228       Redirect /hizmet http://iki.mesela.dom/hizmet<br />
 229       <br />
 230       # Aynı konak üzerinde yönlendirme<br />
 231       Redirect /bir /iki
 232     </example>
 233
 234     <p>İstemcinin yaptığı <code>http://mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code>
 235       isteğine karşılık istemciye isteği
 236       <code>http://iki.mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması
 237       söylenecektir. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir, bu nedenle
 238       <code>http://mesela.dom/hizmetfesmekan.txt</code> isteği yukarıdaki
 239       yönlendirme ile eşleşmeyecektir. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha
 240       karmaşık eşleşmeler için <directive module="mod_alias"
 241       >RedirectMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>
 242
 243
 244     <note><title>Bilginize</title>
 245       <p>Yapılandırma dosyasında yer alış sırasına bakmaksızın
 246         <directive>Redirect</directive> yönergeleri
 247         <directive>Alias</directive> ve <directive>ScriptAlias</directive>
 248         yönergelerinden önce ele alınır.</p></note>
 249
 250       <p>Herhangi bir <code><em>durum</em></code> belirtilmemişse "geçici"
 251         yönlendirme (HTTP durum kodu: 302) yapılır. Bu, istemciye özkaynağın
 252         geçici olarak başka yere taşındığını belirtir. Diğer HTTP durum
 253         kodlarını döndürmek için kullanılabilecek <code><em>durum</em></code>
 254         değerleri:</p>
 255
 256     <dl>
 257       <dt><code>permanent</code></dt>
 258       <dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak taşındığını belirten kalıcı
 259         yönlendirme durumu (301) döndürülür.</dd>
 260
 261       <dt><code>temp</code></dt>
 262       <dd>İstemciye geçici yönlendirme durumu (302) döner. Bu öntanımlıdır.
 263       </dd>
 264
 265       <dt><code>seeother</code></dt>
 266       <dd>İstemciye özkaynağın yerine başka bir şey konduğunu belirten
 267         "diğerine bak" durumu (303) döndürülür.</dd>
 268
 269       <dt><code>gone</code></dt>
 270       <dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak kaldırıldığını belirten "ölü
 271         bağlantı" durumu (410) döner. Bu durumda <code><em>URL</em></code>
 272         belirtilmez.</dd>
 273     </dl>
 274
 275     <p>Diğer durum kodları için <code><em>durum</em></code> olarak sayısal
 276       durum kodu belirtilir. Eğer durum 300 ile 399 arasındaysa bir
 277       <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir, yoksa belirtilmez.
 278       Belirtilecek durum kodunu Apache’nin bilmesi gerektiğine dikkat ediniz
 279       (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan
 280       <code>send_error_response</code> işlevine bakınız).</p>
 281
 282     <example><title>Örnek:</title>
 283       Redirect permanent /bir http://mesela.dom/iki<br />
 284       Redirect 303 /yedi http://mesela.dom/baskabisey
 285     </example>
 286   </usage>
 287 </directivesynopsis>
 288
 289 <directivesynopsis>
 290 <name>RedirectMatch</name>
 291 <description>Geçerli URL ile eşleşen bir düzenli ifadeye dayanarak bir harici
 292 yönlendirme gönderir.</description>
 293 <syntax>RedirectMatch [<var>durum</var>] <var>düzenli-ifade</var>
 294 <var>URL</var></syntax>
 295 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 296 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 297 <override>FileInfo</override>
 298
 299   <usage>
 300     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 301       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 302       <directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesine
 303       eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 304       eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak
 305       dosya yolunu elde eder. Örneğin, tüm GIF dosyası isteklerini başka bir
 306       sunucudaki aynı isimli JPEG dosyalarına yönlendirmek için şu
 307       yazılabilir:</p>
 308
 309     <example>
 310       RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.sunucu.dom$1.jpg
 311     </example>
 312   </usage>
 313 </directivesynopsis>
 314
 315 <directivesynopsis>
 316 <name>RedirectTemp</name>
 317 <description>İstemciyi, geçici bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir
 318 URL’ye yönlendirir.</description>
 319 <syntax>RedirectTemp <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>
 320 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 321 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 322 <override>FileInfo</override>
 323
 324   <usage>
 325     <p>Bu yönerge istemciye daima geçici yönlendirme durumu (302) döndürür.
 326       Yani, <code>Redirect temp</code> ile aynı işi yapar.</p>
 327   </usage>
 328 </directivesynopsis>
 329
 330 <directivesynopsis>
 331 <name>RedirectPermanent</name>
 332 <description>İstemciyi, kalıcı bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir
 333 URL’ye yönlendirir.</description>
 334 <syntax>RedirectPermanent <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>
 335 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 336 <context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>
 337 <override>FileInfo</override>
 338
 339   <usage>
 340     <p>Bu yönerge istemciye daima kalıcı yönlendirme durumu (301) döndürür.
 341       Yani, <code>Redirect permanent</code> ile aynı işi yapar.</p>
 342   </usage>
 343 </directivesynopsis>
 344
 345 <directivesynopsis>
 346 <name>ScriptAlias</name>
 347 <description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>
 348 <syntax>ScriptAlias <var>URL-yolu</var>
 349 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 350 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 351 </contextlist>
 352
 353   <usage>
 354     <p>Hedef dizini, <module>mod_cgi</module> modülünün CGI betiği
 355       yorumlayıcısı tarafından çalıştırılacak betikleri içeren dizin olarak
 356       imlemesi dışında <directive module="mod_alias">Alias</directive>
 357       yönergesinin yaptığı işi yapar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 358       başlayan harf büyüklüğüne duyarlı URL’ler (% imlemesi çözüldükten
 359       sonra), dosya sistemindeki bir tam yol olarak belirtilmiş
 360       <code><em>dizin-yolu</em></code> ile başlayan betiklerle eşlenir.</p>
 361
 362     <example><title>Örnek:</title>
 363       ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/
 364     </example>
 365
 366     <p><code>http://sunucum/cgi-bin/foo</code> şeklindeki bir istek sunucunun
 367       <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiğini çalıştırmasına sebep olur. Bu
 368       yapılandırma aslında şuna eşdeğerdir:</p>
 369
 370     <example>
 371       Alias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/<br />
 372       &lt;Location /cgi-bin &gt;<br />
 373       <indent>
 374       SetHandler cgi-script<br />
 375       Options +ExecCGI<br />
 376       </indent>
 377       &lt;/Location&gt;
 378     </example>
 379
 380     <p><directive>ScriptAlias</directive> yönergesini bir betik veya eylemci
 381       ile birlikte de kullanabilirsiniz. Örnek:</p>
 382
 383     <example>
 384          ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-handler.pl
 385     </example>
 386
 387     <p>Bu senaryoda <code>/cgi-bin/</code>’den istenen tüm dosyalar sizin
 388       belirttiğiniz dosya tarafından işleme sokulacaktır. Bu yöntemle kendi
 389       özel eylemcinizi kullanabilirsiniz. İsterseniz, bunu içerik eklemek
 390       ya da ısmarlama bir eylem için bir CGI sarmalayıcısı olarak da
 391       kullanabilirsiniz.</p>
 392
 393     <note type="warning">Yapılandırma değiştiğinde kaynak kodlarının ister
 394       istemez açığa çıkmasını istemiyorsanız CGI betiklerinizi <directive
 395       module="core">DocumentRoot</directive> altına koymayınız.
 396       <directive>ScriptAlias</directive> yönergesi URL’yi doğru yere
 397       eşlemekten başka orayı bir CGI betikleri dizini olarak imler. CGI
 398       betiklerinizi <directive module="core">DocumentRoot</directive> altına
 399       koyarsanız çalıştırmak için <directive>ScriptAlias</directive> değil,
 400       <directive module="core" type="section" >Directory</directive>,
 401       <directive module="core">SetHandler</directive> ve <directive
 402       module="core">Options</directive> yönergelerini örnekteki gibi kullanın:
 403
 404     <example>
 405       &lt;Directory /usr/local/apache2/htdocs/cgi-bin &gt;<br />
 406       <indent>
 407       SetHandler cgi-script<br />
 408       Options ExecCGI<br />
 409       </indent>
 410       &lt;/Directory&gt;
 411     </example>
 412
 413      Aynı dosya sistemi konumu ile çok sayıda <code><em>URL-yolu</em></code>
 414      eşleşebileceğinden, bir <directive module="core">Directory</directive>
 415      bölümü ile sınırlanmadığı takdirde CGI betiklerinin kaynak kodları açığa
 416      çıkabilir; bu bakımdan <directive>ScriptAlias</directive> yönergesini yok
 417      sayan URL yollarının belirtilebilme olasılığı gözardı
 418      edilmemelidir.</note>
 419
 420   </usage>
 421   <seealso><a href="../howto/cgi.html">CGI Öğreticisi</a></seealso>
 422 </directivesynopsis>
 423
 424 <directivesynopsis>
 425 <name>ScriptAliasMatch</name>
 426 <description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere düzenli ifade kullanarak
 427 eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>
 428 <syntax>ScriptAliasMatch <var>düzenli-ifade</var>
 429 <var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>
 430 <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>
 431 </contextlist>
 432
 433   <usage>
 434     <p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir
 435       <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında
 436       <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> yönergesine
 437       eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile
 438       eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak
 439       dosya yolunu elde eder. Örneğin, standart <code>/cgi-bin</code> dizinini
 440       etkin kılmak için şu yazılabilir:</p>
 441
 442     <example>
 443       ScriptAliasMatch ^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1
 444     </example>
 445   </usage>
 446 </directivesynopsis>
 447
 448 </modulesynopsis>