1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
2 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
3 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
4 <!-- English Revision: 420990:1544630 (outdated) -->
7 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
8 contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
9 this work for additional information regarding copyright ownership.
10 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
11 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
12 the License. You may obtain a copy of the License at
14 http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
16 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
17 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
18 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
19 See the License for the specific language governing permissions and
20 limitations under the License.
23 <manualpage metafile="directive-dict.xml.meta">
25 <title>Yönergeleri Tanımlamakta Kullanılan Terimler</title>
28 <p>Bu belgede Apache <a href="directives.html">yapılandırma
29 yönergeler</a>ini tanımlamakta kullanılan terimler açıklanmıştır.</p>
31 <seealso><a href="../configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a></seealso>
33 <section id="Description"><title>Açıklama</title>
35 <p>Yönergenin kullanım amacının kısa bir açıklaması.</p>
38 <section id="Syntax"><title>Sözdizimi</title>
40 <p>Yönergenin bir yapılandırma dosyasında hangi söz dizimiyle
41 görünebileceği belirtilir. Bu sözdizimi yönergeye özeldir ve ayrıntıları
42 yönerge tanımında açıklanır. Genelde yönerge ismini aralarında boşluklar
43 bırakılmış bir dizi argüman izler. Eğer argümanlardan biri kendi içinde
44 boşluk içeriyorsa çift tırnak içine alınır. İsteğe bağlı argümanlar
45 sözdiziminde köşeli ayraçların arasında gösterilmiştir. Birden fazla
46 olası değeri olan argümanlarda değerler aralarına | karakteri konarak
47 ayrılmıştır. Değerin yerine ismi belirtilen argümanlarda bu isimler
48 <em>eğik</em> yazılırken, kendisi değer olan dizgeler öntanımlı yazıtipi
49 ile gösterilmiştir. Değişik sayıda argüman alan yönergelerde bu durum son
50 argümanı takibeden “...” ile belirtilmiştir.</p>
52 <p>Yönergelerde kullanılan argüman türleri çok çeşitlidir. Çok
53 kullanılanlardan bazıları aşağıda tanımlanmıştır.</p>
58 <dd><code>http://host.example.com/yol/yordam/dosya.html</code>
59 örneğindeki gibi protokol şeması ve konak ismini isteğe bağlı bir dosya
60 yolunun izlediği, açılımı “Uniform Resource Locator” olan ve Türkçe’ye
61 “Tektip Özkaynak Konumlayıcı” şeklinde çevrilebilecek adresleri
64 <dt><em>URL-yolu</em></dt>
66 <dd><code>/yol/yordam/dosya.html</code> örneğindeki gibi bir
67 <em>url</em>’nin parçası olarak protokol şeması ve konak ismini izleyen
68 bir yol dizgesini betimler. <em>url-yolu</em>, bir dosya sisteminin kök
69 dizinine göre değil, <directive module="core">DocumentRoot</directive>
70 ile belirtilen dizine göre bir dosya yolu betimler.</dd>
72 <dt><em>dosya-yolu</em></dt>
74 <dd><code>/usr/local/apache/htdocs/yol/yordam/dosya.html</code>
75 örneğindeki gibi yerel dosya sisteminin kök dizini ile başlayan bir
76 dosya yolunu betimler. Aksi belirtilmedikçe, bir / ile başlamayan bir
77 <em>dosya-yolu</em> <directive module="core">ServerRoot</directive> ile
78 belirtilen dizine göre ele alınır.</dd>
80 <dt><em>dizin-yolu</em></dt>
82 <dd><code>/usr/local/apache/htdocs/yol/yordam/</code> örneğindeki gibi
83 kök dizin ile başlayan, yerel dosya sistemindeki bir dizin yolunu
86 <dt><em>dosya-ismi</em></dt>
88 <dd><code>dosya.html</code> örneğindeki gibi dizin yolu içermeyen bir
89 dosya ismini betimler.</dd>
91 <dt><em>düzifd</em></dt>
93 <dd>Bir Perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary>
94 betimler. Yönerge tanımında <em>düzifd</em> ile eşleşenler argüman
95 olarak ele alınır.</dd>
97 <dt><em>uzantı</em></dt>
99 <dd>Bu genelde, <em>dosya-ismi</em>’nin bir parçası olarak son noktadan
100 sonraki kısmı betimler. Bununla birlikte, Apache çok sayıda nokta
101 içeren dosya isimlerinde ilk noktadan sonrasını <em>uzantı</em> kabul
102 eden çoklu dosya ismi uzantılarını da tanır. Örneğin, <em>dosya-
103 ismi</em> olarak <code>dosya.html.tr</code> değeri iki uzantı içerir:
104 <code>.html</code> ve <code>.tr</code>. Apache yönergelerinde
105 <em>uzantı</em>’ları başında noktası olmaksızın da belirtebilirsiniz.
106 Ayrıca, <em>uzantı</em>’lar harf büyüklüğüne de duyarlı değildir.</dd>
108 <dt><em>MIME-türü</em></dt>
110 <dd>Dosya biçiminin, <code>text/html</code> örneğindeki gibi aralarına
111 bir / konulmuş asıl ve alt biçimler şeklinde açıklandığı yönteme göre
112 belirtileceğini betimler.</dd>
114 <dt><em>ortam-değişkeni</em></dt>
116 <dd>Apache yapılandırma sürecinde tanımlanmış bir <a
117 href="../env.html">ortam değişkeni</a>nin ismini betimler. Daha
118 ayrıntılı bilgi için <a href="../env.html">ortam değişkenleri
119 belgesi</a>ne bakınız.</dd>
123 <section id="Default"><title>Öntanımlı</title>
125 <p>Eğer yönerge öntanımlı bir değere sahipse o burada belirtilir (öntanımlı
126 değer, yönergede kullanıcı tarafından belirtilmediği halde Apache
127 tarafından belirtildiği varsayılarak işlem yapılan değerdir). Eğer
128 öntanımlı bir değer yoksa bu bölümde bu durum “<em>Yok</em>” şeklinde
129 belirtilir. Burada belirtilen öntanımlı değerin sunucu ile dağıtılan
130 öntanımlı httpd.conf içindeki yönergede kullanılan değerle aynı olmasının
131 gerekmediğine dikkat ediniz.</p>
134 <section id="Context"><title>Bağlam</title>
136 <p>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarının nerelerinde meşru kabul
137 edildiği aşağıdaki değerlerin virgül ayraçlı bir listesi halinde burada
141 <dt>sunucu geneli</dt>
143 <dd>Yönergenin sunucunun (<code>httpd.conf</code> gibi) yapılandırma
144 dosyalarında <directive module="core"
145 type="section">VirtualHost</directive> ve <directive module="core"
146 type="section">Directory</directive> bölümleri <strong>dışında</strong>
147 her yerde kullanılabileceğini belirtir. Ayrıca, <code>.htaccess</code>
148 dosyalarında bulunmasına da izin verilmez.</dd>
152 <dd>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarının sadece <directive
153 module="core" type="section">VirtualHost</directive> bölümlerinde
154 kullanıldığında geçerli kabul edileceğini belirtir.</dd>
158 <dd>Yönergenin sunucunun yapılandırma dosyalarında sadece <directive
159 module="core" type="section">Directory</directive>, <directive
160 type="section" module="core">Location</directive>, <directive
161 module="core" type="section">Files</directive> ve <directive
162 module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> bölümlerinde
163 kullanıldığında geçerli kabul edileceğini belirtir. Bu bağlama konu
164 sınırlamaların çerçevesi <a href="../sections.html">Yapılandırma
165 Bölümleri</a> içinde çizilmiştir.</dd>
169 <dd>Bu bağlamda geçerli olacağı kabul edilen bir yönerge sadece dizin içi
170 <code>.htaccess</code> dosyalarında görüldüğü zaman işleme sokulur.
171 Üzerinde bir <a href="#Override">geçersizleştirme</a> etkin kılınmışsa
172 yönerge her şeye rağmen işleme sokulmayabilir.</dd>
175 <p>Yönergeye <em>sadece</em> tasarlandığı bağlam içinde izin verilir; başka
176 bir yerde kullanmayı denerseniz ya sunucunun bu bağlamı doğru şekilde
177 işlemesine engel olan ya da sunucunun tamamen işlevsiz kalmasına sebep
178 olan -- sunucu hiç başlatılamayabilir -- bir yapılandırma hatası
181 <p>Yönergenin geçerli olacağı konumlar, aslında, listelenen bağlamların
182 tamamına mantıksal VEYA uygulanarak bulunur. Başka bir deyişle, bir
183 yönergenin geçerli olacağı yerler "<code>sunucu geneli, .htaccess</code>"
184 şeklinde belirtilmişse yönerge <code>httpd.conf</code> dosyasında ve
185 <code>.htaccess</code> dosyalarında, <directive module="core"
186 type="section">Directory</directive> veya <directive module="core"
187 type="section">VirtualHost</directive> bölümleri haricinde her yerde
191 <section id="Override"><title>Geçersizleştirme</title>
193 <p>Bir <code>.htaccess</code> dosyasında göründüğü takdirde yönerge
194 işlenirken hangi yapılandırma geçersizleşirmesinin etkin olacağı burada
195 belirtilir. Eğer yönerge <a href="#Context" >bağlam</a>ının
196 <code>.htaccess</code> dosyalarında görünmesine izin verilmiyorsa hiçbir
197 bağlam listelenmez.</p>
199 <p>Geçersizleştirmeler <directive module="core">AllowOverride</directive>
200 yönergesi tarafından etkinleştirilir ve belli bir bağlama ve alt
201 seviyelerde başka <directive module="core">AllowOverride</directive>
202 yönergeleri ile değiştirilmedikçe tüm çocuklarına uygulanır. Yönergenin
203 belgesinde ayrıca kullanılabilecek tüm olası geçersizleştirme isimleri
207 <section id="Status"><title>Durum</title>
209 <p>Yönergenin Apache HTTP sunucusuna ne kadar sıkı bağlı olduğunu belirtir.
210 Başka bir deyişle, yönergeye ve işlevselliğine erişim kazanmak için
211 sunucuyu belli bir modül kümesiyle yeniden derlemek gerekip gerekmediği
212 ile ilgili durumu belirtir. Bu özniteliğin olası değerleri şunlardır:</p>
217 <dd>Eğer bir yönerge “Çekirdek” durumuna sahip olarak listelenmişse bu,
218 yönergenin Apache HTTP sunucusunun en iç kısımlarının bir parçası
219 olduğu ve daima kullanılabilir olacağı anlamına gelir.</dd>
223 <dd>“MPM” durumuna sahip bir yönerge <a href="../mpm.html">Çok Süreklilik
224 Modülü</a> tarafından sağlanır. Bu yönerge türü sadece ve sadece
225 yönerge tanımının <a href="#Module">Modül</a> satırında listelenmiş
226 MPM’lerden birini kullanıyorsanız mevcut olacaktır.</dd>
230 <dd>“Temel” durumuna sahip bir yönerge, sunucuda öntanımlı derlenmiş
231 standart Apache modüllerinden biri tarafından destekleniyor demektir.
232 Bu nedenle sunucuyu derlemek için yapılandırırken yönergeyi içeren
233 modülü yapılandırmadan özellikle kaldırmazsanız yönerge normal olarak
234 kullanılabilir olacaktır.</dd>
238 <dd>“Eklenti” durumuna sahip bir yönerge, Apache sunucu kitinde bulunan
239 ancak normalde sunucuyla birlikte derlenmeyen modüllerden biri
240 tarafından sağlanır. Yönergeyi ve işlevselliğini etkin kılmak için
241 sunucunun derleme öncesi paket yapılandırması sırasında modülün
242 derleneceğini açıkça belirttikten sonra gerekirse sunucuyu yeniden
243 derlemeniz gerekir.</dd>
247 <dd>“Deneysel” durumuna sahip bir yönerge, Apache sunucu kitinde bulunan
248 modüllerden biri tarafından sağlanır ve modülün denenmesi tamamen sizin
249 insiyatifinize bırakılır. Böyle bir yönerge her şeyiyle belgelenmiştir
250 fakat gerektiği gibi desteklenmemiştir. Yönergeyi içeren modül
251 öntanımlı olarak sunucuyla birlikte derlenebileceği gibi
252 derlenmeyebilir de; bunun için yönergenin açıklandığı sayfanın başına
253 ve kullanılabilirliği hakkında bilgi edinmek için yönergeyi içeren
258 <section id="Module"><title>Modül</title>
260 <p>Burada sadece yönergeyi tanımlayan kaynak modülün ismi yazılır.</p>
263 <section id="Compatibility"><title>Uyumluluk</title>
265 <p>Eğer yönerge Apache’nin 2. sürüm dağıtımının özgün parçası değilse söz
266 konusu sürüm burada belirtilir. Ayrıca, yönergenin kullanımı belli
267 platformlarla sınırlıysa bunun ayrıntıları da burada belirtilir.</p>