1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
2 <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
3 <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
4 <!-- English Revision: 830307:904766 (outdated) -->
5 <!-- =====================================================
6 Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
7 Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
8 ========================================================== -->
11 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
12 contributor license agreements. See the NOTICE file distributed with
13 this work for additional information regarding copyright ownership.
14 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
15 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
16 the License. You may obtain a copy of the License at
18 http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
20 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
21 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
22 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
23 See the License for the specific language governing permissions and
24 limitations under the License.
27 <manualpage metafile="glossary.xml.meta">
29 <title>Terim Sözlüğü</title>
32 <p>Bu sözlük, genelinde HTML sayfa sunumuna, özelinde Apache HTTP Sunucusuna
33 özgü ortak terminolojinin bir kısmını içerir. Her kavram ile ilgili daha
34 ayrıntılı bilgi bağlarla sağlanmıştır.</p>
37 <section id="definitions"><title>Tanımlar</title>
40 <dt><a name="algorithm" id="algorithm">Algoritma</a></dt>
42 <dd>Bir sorunu sonlu sayıda adımda çözümlemek için uygulanan kurallar
43 kümesi veya anlam belirsizliği içermeyen bir formül. Şifreleme için
44 kullanılan algoritmalara <dfn>şifre</dfn> denir.
47 <dt><a name="transportlayersecurity" id="transportlayersecurity"
48 >Aktarım Katmanı Güvenliği</a></dt>
49 <dd>İngilizcesi: Transport Layer Security <a name="tls" id="tls">(TLS)</a></dd>
50 <dd>TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli
51 yapılabilmesi için SSL’nin ardılı olarak Genel Ağ Mühendisliği Görev Gücü
52 (IETF) tarafından oluşturulmuş protokol. TLS’nin 1. sürümü ile SSL’in 3.
53 sürümü hemen hemen aynıdır.<br />
54 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
57 <dt><a name="passphrase" id="passphrase">Anahtar Parolası</a></dt>
58 <dd>Özel anahtar dosyalarını yetkisiz kişilerden koruyan sözcük veya
59 cümle. Genellikle sadece <glossary ref="cipher">şifreler</glossary>
60 için kullanılan gizli şifreleme/şifre çözme anahtarını korur.<br />
61 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
64 <dt><a name="apacheextensiontool" id="apacheextensiontool">Apache Eklenti
65 Aracı</a> <a name="apxs" id="apxs">(apxs)</a></dt>
66 <dd>İngilizcesi: APache eXtension Tool - apxs</dd>
67 <dd><glossary ref="module">Modül</glossary> kaynak kodlarının devinen
68 paylaşımlı nesneler (<glossary ref="dso">DSO</glossary>) halinde
69 derlenmesine ve Apache Sunucusu içinde kurulmasına yardım eden bir Perl
70 betiği.<br />Daha ayrıntılı bilgi için <program>apxs</program> kılavuz
74 <dt><a name="apacheportableruntime"
75 id="apacheportableruntime">Apache Taşınabilir Arayüzü</a> <a
76 name="apr" id="apr">(APR)</a></dt>
77 <dd>İngilizcesi: Apache Portable Runtime - APR</dd>
78 <dd>Sunucu ile işletim sistemi arasındaki temel arayüzleri oluşturan
79 kütüphaneler kümesine verilen ad. APR, Apache HTTP Sunucusuna paralel
80 bağımsız bir proje olarak geliştirilmektedir.<br />
81 Bakınız: <a href="http://apr.apache.org/">Apache Taşınabilir Arayüzü
85 <dt><a name="context" id="context">Bağlam</a></dt>
86 <dd><glossary ref="configurationfile">Yapılandırma dosyaları</glossary>nda
87 sadece belli türdeki <glossary ref="directive">yönerge</glossary>lerin
88 bulunmasına izin verilen bir bölge.<br />
89 Bakınız: <a href="mod/directive-dict.html#Context">Apache Yönergelerini
90 Açıklamak için Kullanılan Terimler</a>
93 <dt><a name="symmetriccryptophraphy" id="symmetriccryptophraphy"
94 >Bakışımlı Şifreleme Tekniği</a></dt>
95 <dd>Şifreleme ve şifre çözme için tek bir anahtarın kullanıldığı
96 bir şifreleme tekniği.<br />
97 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
100 <dt><a name="header" id="header">Başlık</a></dt>
101 <dd>Bir <glossary ref="http">HTTP</glossary> isteğinin parçası olarak,
102 gönderilen yanıtta asıl içerikten önce yer alan ve içerik hakkında
103 mecazlar içeren veri.
106 <dt><a name="connect" id="connect">CONNECT</a></dt>
107 <dd>Ham veri kanallarını HTTP üzerinden yönlendirmek için kullanılan bir HTTP <glossary ref="method">yöntemi</glossary>. SSL protokolü gibi diğer protokolleri sarmalamakta kullanılabilir.
110 <dt><a name="dynamicsharedobject" id="dynamicsharedobject">Devingen
111 Paylaşımlı Nesne</a> <a name="dso" id="dso">(DSO)</a></dt>
112 <dd>İngilizcesi: Dynamic Shared Object (DSO)</dd>
113 <dd>İstek halinde yüklenebilen, Apache <program>httpd</program>
114 çalıştırılabilir dosyasından ayrı olarak derlenmiş <glossary
115 ref="module">modül</glossary>lerin ortak adı.<br />
116 Bakınız: <a href="dso.html">Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği</a>
119 <dt><a name="plaintext" id="plaintext">Düz Metin</a></dt>
120 <dd>Şifrelenmemiş metin.</dd>
122 <dt><a name="regularexpresion" id="regularexpresion">Düzenli İfade</a>
123 <a name="regex" id="regex">(Regex)</a></dt>
124 <dd>Metin içinde bir şablon tanımlama yolu. Örneğin, “A harfi ile
125 başlayan bütün sözcükler” veya “10 rakamlı telefon numaraları” ya da
126 “Baş harfi Z olmayan ve iki virgül içeren cümleler” gibi. Düzenli
127 ifadeler, Apache’de belli özniteliklere uygun dosya veya özkaynakları
128 toplamak için esnek bir yol sağlamasından ötürü oldukça yararlıdır.
129 Örneğin, “resimler” dizini altındaki dosyalardan .gif ve .jpg uzantılı
130 olanları toplamak için “<code>/resimler/.*(jpg|gif)$</code>” düzenli
131 ifadesi yazılabilir. Apache, <a href="http://www.pcre.org/">PCRE</a>
132 kütüphanesi ile sağlanan Perl uyumlu düzenli ifadeleri kullanır.
135 <dt><a name="accesscontrol" id="accesscontrol">Erişim Denetimi</a></dt>
136 <!-- Access Control -->
137 <dd>Ağ bölgelerine erişimin kısıtlanması. Apache bağlamında normal
138 olarak belli <em>URL</em>’lere erişimi kısıtlamak şeklinde
139 uygulanır.<br /> Bakınız: <a href="howto/auth.html">Kimlik Doğrulama,
140 Yetkilendirme ve Erişim Denetimi</a>
143 <dt><a name="handler" id="handler">Eylemci</a></dt>
144 <dd>Bir dosya istendiğinde uygulanacak eylemi Apache içinde gerçekleştiren
145 nesne. Genellikle dosyalar, dosya türüne bağlı dolaylı eylemcilere
146 sahiptir. Normalde tüm dosyalar sunucu tarafından sıradan birer dosya
147 olarak işleme sokulduğu halde bazı belli dosyalar diğerlerinden ayrı
148 ele alınır. Örneğin, <code>cgi-script</code> eylemcisi dosyaları
149 <glossary ref="cgi">CGI</glossary>’ler tarafından işlenebilir hale
150 getirmek üzere işleme sokar.<br />
151 Bakınız: <a href="handler.html">Apache Eylemcilerinin Kullanımı</a>
154 <dt><a name="publickey" id="publickey">Genel Anahtar</a></dt>
155 <dd><glossary ref="publickeycryptography">Genel Anahtarlı
156 Şifreleme Tekniği</glossary>nde, sahibinin yaptığı imzaları çözmeye ve
157 sahibine gönderilen iletileri şifrelemeye yarayan genel erişime açık
159 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
162 <dt><a name="publickeycryptography" id="publickeycryptography"
163 >Genel Anahtarlı Şifreleme Tekniği</a></dt>
164 <dd>Şifreleme ve şifre çözme için iki ayrı anahtarın kullanıldığı
165 bakışımsız şifreleme sistemlerinin konusu veya uygulaması. Bu amaçla
166 kullanılan anahtarlar bir anahtar çiftinden oluşur. Genel Anahtarlı
167 Şifrelemeye Bakışımsız Şifreleme de denir.<br />
168 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
171 <dt><a name="privatekey" id="privatekey">Gizli Anahtar</a></dt>
172 <dd><glossary ref="publickeycryptography">Genel Anahtarlı
173 Şifreleme Tekniği</glossary>nde, giden iletileri imzalamak ve gelen
174 iletilerin şifrelerini çözmek amacıyla kullanılan gizli anahtar.<br />
175 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
178 <dt><a name="https" id="https">Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü
180 <dd>İngilizcesi: The HyperText Transfer Protocol (Secure), (HTTPS)</dd>
181 <dd>Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü, Genel Ağ’da kullanılan standart
182 şifreli iletişim mekanizmasıdır. Aslında HTTP protokolünün <glossary
183 ref="ssl">SSL</glossary> üzerinden gerçekleştirilmesinden başka bir
185 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
188 <dt><a name="securesocketslayer" id="securesocketslayer"
189 >Güvenli Soket Katmanı</a></dt>
190 <dd>İngilizcesi: Secure Sockets Layer <a name="ssl" id="ssl">(SSL)</a></dd>
191 <dd>TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli
192 yapılabilmesi için Netscape Communications Corporation tarafından
193 oluşturulmuş bir protokol. Günümüzde en çok <em>HTTPS</em>, yani SSL
194 üzerinden Hiper Metin Aktarım Protokolü şeklinde kullanılmaktadır.<br />
195 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
198 <dt><a name="hypertexttransferprotocol"
199 id="hypertexttransferprotocol">Hiper Metin Aktarım Protokolü</a>
200 <a name="http" id="hhtp">(HTTP)</a></dt>
201 <dd>İngilizcesi: HyperText Transfer Protocol (HTTP)</dd>
202 <dd>Genel Ağ’da kullanılan standart aktarım protokollerinden biri.
203 Apache, <a href="http://ietf.org/rfc/rfc2616.txt">RFC 2616</a> ile
204 tanımlanmış protokolün HTTP/1.1 olarak bilinen 1.1 sürümünü gerçekler.
207 <dt><a name="htaccess" id="htaccess">.htaccess</a></dt>
208 <dd>Belge dosyaları ağacı içine yerleştirilen bir <glossary
209 ref="configurationfile">yapılandırma dosyası</glossary> olup yerleştiği
210 dizine ve o dizinin alt dizinlerine yapılandırma yönergeleri
211 uygulanmasını sağlar. İsmine rağmen böyle bir dosyanın içerebileceği
212 yönergeler erişim denetleme yönergeleri ile sınırlı değildir; hemen
213 her tür yönergeyi içerebilir.<br />
214 Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
217 <dt><a name="httpd.conf" id="httpd.conf">httpd.conf</a></dt>
218 <dd>Ana Apache <glossary ref="configurationfile">yapılandırma
219 dosyası</glossary>. Dosya sistemindeki öntanımlı yeri
220 <code>/usr/local/apache2/conf/httpd.conf</code> olup derleme
221 sırasındaki yapılandırmayla veya çalışma anındaki yapılandırmayla
222 başka bir yer belirtilebilir.<br />
223 Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
226 <dt><a name="export-crippled" id="export-crippled">İhracat Engelli</a></dt>
227 <dd>İngilizcesi: Export-Crippled</dd>
228 <dd>Amerika Birleşik Devletlerinin İhracat Yönetim Düzenlemelerine (EAR)
229 uymak için şifreleme yoluyla sakatlanmış yazılım. İhracat engelli olması
230 için şifrelenmiş yazılımları birer şifreli metin haline getiren şifre
231 anahtarları küçük boyutlu olduğundan şifreleme zor
232 kullanılarak kırılabilir.<br />
233 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
236 <dt><a name="messagedigest" id="messagedigest">İleti Özeti</a></dt>
237 <dd>İngilizcesi: Message Digest</dd>
238 <dd>Aktarım sırasında içeriğinin değişme olasılığı bulunan bir iletinin
239 içeriğini doğrulamak için kullanılan bir <glossary
240 ref="hash">özet</glossary>.<br />
241 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
244 <dt><a name="reverseproxy" id="reverseproxy">Karşı Vekil</a></dt>
245 <dd>İstemciye kendini <em>asıl sunucu</em> imiş gibi gösteren bir
246 <glossary ref="proxy">vekil</glossary> sunucu. Güvenlik, yük dengelemesi
247 gibi sebeplerle asıl sunucuyu istemcilerden gizlemek için yararlıdır.
250 <dt><a name="authentication" id="authentication">Kimlik Doğrulama</a></dt>
251 <dd>Sunucu, istemci veya kullanıcı gibi bir ağ öğesinin kimliğinin
252 olumlanması.<br />Bakınız: <a href="howto/auth.html">Kimlik Doğrulama,
253 Yetkilendirme ve Erişim Denetimi</a>
256 <dt><a name="mime-type" id="mime-type">MIME türü</a></dt>
257 <dd>Aktarılan belgenin çeşidini betimlemenin bir yolu. MIME, Türkçe’ye
258 ‘Çok Amaçlı Genel Ağ Posta Eklentileri’ olarak çevrilebilecek olan
259 "Multipurpose Internet Mail Extensions" sözcüklerinden türetilmiş bir
260 kısaltmadır. MIME türleri bir bölü çizgisi ile ayrılmış bir ana ve bir
261 alt belge türünün birleşiminden oluşur. <code>text/html</code>,
262 <code>image/gif</code> ve <code>application/octet-stream</code> örnek
263 olarak verilebilir. HTTP protokolünde MIME türleri
264 <code>Content-Type</code> <glossary ref="header">başlığında</glossary>
265 aktarılır.<br />Bakınız: <a href="mod/mod_mime.html">mod_mime</a>
268 <dt><a name="module" id="module">Modül</a></dt>
269 <dd>Bir programın bağımsız parçalarından her biri. Apache işlevselliğinin
270 çoğu yapılandırmaya dahil edilip edilmeyeceğine kullanıcı tarafından
271 karar verilebilen modüllerden oluşur. Apache <program>httpd</program>
272 çalıştırılabiliri içinde derlenmiş modüllere <dfn>durağan modüller</dfn>
273 adı verilirken ayrı bir yerde saklanan ve çalışma anında isteğe bağlı
274 olarak yüklenebilen modüllere <dfn>devingen modüller</dfn> veya
275 <glossary ref="dso">DSO</glossary>’lar denir. Yapılandırmaya öntanımlı
276 olarak dahil edilen modüllere <dfn>temel modüller</dfn> denir. Apache
277 için kullanılabilecek modüllerin çoğu Apache HTTP Sunucusunun
278 <glossary ref="tarball">tar paketi</glossary> içinde dağıtılmaz; bunlara
279 <dfn>üçüncü parti modüller</dfn> denir.<br />
280 Bakınız: <a href="mod/">Modül Dizini</a>
283 <dt><a name="openssl" id="openssl">OpenSSL</a></dt>
284 <dd>SSL/TLS için açık kaynak kodlu araç kiti.<br />Daha ayrıntılı bilgi
285 için <a href="http://www.openssl.org/">http://www.openssl.org/</a>
289 <dt><a name="commongatewayinterface" id="commongatewayinterface"
290 >Ortak Ağgeçidi Arayüzü</a> <a name="cgi" id="cgi">(CGI)</a></dt>
291 <dd>İngilizcesi: Common Gateway Interface (CGI)</dd>
292 <dd>Bir HTTP sunucusunun bir harici programa hizmet istekleri yapmasını
293 mümkün kılan, sunucu ile bir harici program arasındaki bir arayüz
294 standardı. Özgün arayüz <a
295 href="http://hoohoo.ncsa.uiuc.edu/cgi/overview.html">NCSA</a> tarafından
296 tanımlanmış olmakla birlikte ayrıca bir <a
297 href="http://www.ietf.org/rfc/rfc3875">CGI RFC’si</a> de vardır.<br />
298 Bakınız: <a href="howto/cgi.html">CGI ile Devingen İçerik</a>
301 <dt><a name="environmentvariable" id="environmentvariable"
302 >Ortam Değişkeni</a> <a name="env-variable" id="env-variable"
303 >(ortam-değişkeni)</a></dt>
304 <dd>İşletim sistemi kabuğu tarafından yönetilen ve programlar arasında
305 bilgi alışverişi amacıyla kullanılan isimli değişkenler. Ayrıca,
306 Apache de ortam değişkenleri olarak tanımlanabilecek dahili değişkenler
307 içerir fakat bunlar kabuk ortamında değil dahili Apache yapıları içinde
309 Bakınız: <a href="env.html">Apache Ortam Değişkenleri</a>
312 <dt><a name="session" id="session">Oturum</a></dt>
313 <dd>Bir iletişimin bağlamsal bilgileri.</dd>
315 <dt><a name="hash" id="hash">Özet</a></dt>
316 <dd>Uzunluğu değişebilen bir dizgenin belli bir durumuna ilişkin sabit
317 uzunlukta bir dizge üretmek için kullanılan geri dönüşümsüz bir
318 algoritma. Algoritmaya girdi olan farklı uzunluktaki dizgeler (özet
319 işlevine bağlı olarak) aynı uzunlukta farklı özetler üretir.
322 <dt><a name="virtualhosting" id="virtualhosting">Sanal Konaklık</a></dt>
323 <dd>Tek bir Apache sunucusundan çok sayıda site sunulması. <em>IP tabanlı
324 sanal konaklık</em>ta siteler birbirlerinden IP adreslerine göre
325 ayrılırken, <em>isim tabanlı sanal konaklık</em>ta siteler aynı IP
326 adresinden kendi isimleriyle sunulabilirler.<br />
327 Bakınız: <a href="vhosts/">Apache Sanal Konak Belgeleri</a>
330 <dt><a name="digitalsignature" id="digitalsignature">Sayısal İmza</a></dt>
331 <dd>Bir sertifikayı veya bir dosyayı doğrulamakta kullanılan şifreli bir
332 metin. Bir imza <glossary ref="certificationauthority">Sertifika
333 Makamı</glossary> tarafından bir <em>sertifikaya</em> gömülü olan
334 <em>genel anahtardan</em> bir özet üretilerek oluşturulur. İmza şifresi
335 sadece <em>sertifika</em> sahibi ağ öğesinin kimliğini doğrulayacak
336 SM’nin genel anahtarı kullanılarak çözülebilir.<br />
337 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
340 <dt><a name="certificate" id="certificate">Sertifika</a></dt>
341 <dd>Sunucu, istemci gibi ağ öğelerinin kimliğini kanıtlamakta kullanılan
342 bir veri kaydı. Bir sertifika, sertifika sahibi (buna sertifikanın
343 konusu da denir), sertifikayı imzalayan <glossary
344 ref="certificationauthority">Sertifika Makamı</glossary> (SM) (buna
345 sertifika yayıncısı da denir), sertifika sahibinin <glossary
346 ref="publickey">genel anahtarı</glossary> ve SM tarafından üretilen imza
347 gibi parçalardan oluşan X.509 bilgisi içerir. Ağ öğeleri bu imzaları SM
348 sertifikalarını kullanarak doğrular.<br />
349 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
352 <dt><a name="certificatsigningrequest" id="certificatsigningrequest"
353 >Sertifika İmzalama İsteği</a> <a name="csr" id="csr">(Sİİ)</a></dt>
354 <dd>İngilizcesi: Certificate Signing Request (CSR)</dd>
355 <dd>İmzasız bir sertifikayı <glossary ref="certificationauthority"
356 >Sertifika Makamı</glossary>na kendi SM <em>Sertifika</em>sının
357 <glossary ref="privatekey">özel anahtar</glossary>ı ile imzalaması
358 için yapılan istek. Sİİ imzalanınca bir gerçek sertifika haline
359 gelir.<br />Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
362 <dt><a name="certificationauthority" id="certificationauthority"
363 >Sertifika Makamı</a> <a name="ca" id="ca">(SM)</a></dt>
364 <dd>İngilizcesi: Certification Authority (CA)</dd>
365 <dd>Ağ öğelerinin güvenilir olarak kimliklerinin doğrulanması için
366 sertifikaları imzalayan güvenilir üçüncü şahıs. Diğer ağ öğeleri,
367 sertifikalı bir öğenin kimliğini kanıtlayan bir SM’yi doğrulamak
368 için imzayı sınayabilir.<br />
369 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
372 <dt><a name="modulemagicnumber" id="modulemagicnumber">Sihirli Modül
373 Numarası</a> (<a name="mmn" id="mmn">SMN</a>)</dt>
374 <dd>Sihirli Modül Numarası, modüllerin ikil uyumluluğu ile ilgili olarak
375 Apache kaynak kodunda tanımlanmış bir sabittir. Apache dahili yapıları,
376 uygulama programlama arayüzünün önemli parçaları ve işlev çağrıları artık
377 ikil uyumluluğun garanti edilemeyeceği kadar değiştiği zaman SMN
378 değiştirilir. Bir SMN değişikliğinde ve bazen de sırf yeni bir Apache
379 sürümü ile çalışmak icabettiğinde tüm üçüncü parti modüllerin en azından
380 yeniden derlenmesi gerekir.
383 <dt><a name="ssleay" id="ssleay">SSLeay</a></dt>
384 <dd>Eric A. Young tarafından geliştirilmiş özgün SSL/TLS
385 gerçeklenim kütüphanesi.
388 <dt><a name="servernameindication" id="servernameindication">Sunucu Adı
390 <dd>İngilizcesi: Server Name Indication <a name="sni" id="sni"
392 <dd>İlk SSL uzlaşımı sırasında istenen sunucu isminin aktarılmasını
393 mümkün kılan bir SSL işlevidir. Böylece sunucunun, SSL uzlaşım
394 işlemlerlerinde kullanılacak sanal konak yapılandırmasını doğru
395 bir şekilde seçebilmesi sağlanmıştır. Bu özellik RFC 3546'da TLS
396 eklentili SSL başlatma bölümüne eklenmiştir.<br />
397 Bakınız: <a href="ssl/ssl_faq.html">SSL SSS</a>
398 ve <a href="http://www.ietf.org/rfc/rfc3546.txt">RFC 3546</a>
401 <dt><a name="serversideincludes" id="serversideincludes"
402 >Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirme</a></dt>
403 <dd>İngilizcesi: Server Side Includes <a name="ssi" id="ssi">(SSI)</a></dd>
404 <dd>İşlem yönergelerini HTML dosyalara gömme tekniği.<br />
405 Bakınız: <a href="howto/ssi.html">Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirmeye
409 <dt><a name="filter" id="filter">Süzgeç</a></dt>
410 <dd>Sunucu tarafından alınan ve gönderilen veriye uygulanan bir işlem.
411 Giriş süzgeçleri sunucuya istemci tarafından gönderilen veriyi işlerken
412 çıkış süzgeçleri sunucu tarafından istemciye gönderilen belgeleri işler.
413 Örneğin, <code>INCLUDES</code> çıkış süzgeci, belgeleri <glossary
414 ref="ssi">sunucu taraflı içerik</glossary> için işleme sokar.<br />
415 Bakınız: <a href="filter.html">Süzgeçler</a>
418 <dt><a name="cipher" id="cipher">Şifre</a></dt>
419 <dd>Veri şifrelemek için kullanılan bir algoritma veya sistem. DES, IDEA
420 veya RC4 örnek verilebilir.<br />
421 Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
424 <dt><a name="ciphertext" id="ciphertext">Şifreli Metin</a></dt>
425 <dd>Bir <glossary ref="plaintext">Düz Metin</glossary> bir
426 <glossary ref="cipher">Şifre</glossary>den geçirilince elde edilen
427 sonuç.<br />Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>
430 <dt><a name="fully-qualifieddomain-name"
431 id="fully-qualifieddomain-name">Tam Alan Adı</a>
432 <a name="fqdn" id="fqdn">(TAA)</a></dt>
433 <dd>İngilizcesi: Fully-Qualified Domain-Name (FQDN)</dd>
434 <dd>Bir IP adresiyle eşleşebilen, bir konak adıyla bir alan adının
435 birleşiminden oluşan eşsiz bir ağ öğesi ismi. Örneğin,
436 <code>httpd.apache.org</code> tam alan adında <code>httpd</code> bir konak
437 adıyken <code>apache.org</code> bir alan adıdır.
440 <dt><a name="tarball" id="tarball">Tar Paketi</a></dt>
441 <dd><code>tar</code> uygulaması kullanılarak bir araya getirilmiş
442 dosyalardan oluşan bir paket. Apache dağıtımları sıkıştırılmış tar
443 arşivleri içinde veya pkzip kullanılarak saklanır.
446 <dt><a name="uniformresourceidentifier" id="uniformresourceidentifier"
447 >Tektip Özkaynak Betimleyici</a></dt>
448 <dd>İngilizcesi: Uniform Resource Identifier
449 <a name="URI" id="URI">(URI)</a></dd>
450 <dd>Soyut veya somut bir özkaynağı betimlemek için kullanılan bütünleşik
451 bir karakter dizisi. Aslen <a href="http://www.ietf.org/rfc/rfc2396.txt"
452 >RFC 2396</a> tarafından tanımlanmıştır. Genel Ağ’da kullanılan URI’lerden
453 genellikle <glossary ref="url">URL</glossary>’ler olarak bahsedilir.
456 <dt><a name="uniformresourcelocator" id="uniformresourcelocator"
457 >Tektip Özkaynak Konumlayıcı</a></dt>
458 <dd>İngilizcesi: Uniform Resource Locator <a name="url" id="url">(URL)</a></dd>
459 <dd>Genel Ağ üzerindeki bir özkaynağın ismi veya adresi. Aslen <glossary
460 ref="uniformresourceidentifier">Tektip Özkaynak Betimleyici</glossary>
461 denilen terimin gayrı resmi karşılığıdır. URL’ler <code>http</code> veya
462 <code>https</code> gibi bir şemayı takip eden bir konak adı ve bir dosya
463 yolundan oluşurlar. Örneğin, bu sayfanın URL’si
464 <code>http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/glossary.html</code> olurdu.
467 <dt><a name="proxy" id="proxy">Vekil</a></dt>
468 <dd><em>Asıl sunucu</em> ile istemci arasında aracılık yapan sunucu.
469 İstemciden aldığı istekleri asıl sunucuya gönderip, ondan aldığı
470 yanıtları istemciye gönderir. Aynı içeriğe birden fazla istemci talip
471 olursa vekil sunucu bu istekleri her seferinde asıl sunucudan istemek
472 yerine kendi deposundan karşılar, böylece yanıt zamanı kısalır.<br />
473 Bakınız: <a href="mod/mod_proxy.html">mod_proxy</a>
476 <dt><a name="configurationfile" id="configurationfile"
477 >Yapılandırma Dosyası</a></dt>
478 <dd>Apache yapılandırmasını denetim altına alan <glossary
479 ref="directive">yönergeleri</glossary> içeren bir metin dosyası.<br />
480 Bakınız: <a href="configuring.html">Yapılandırma Dosyaları</a>
483 <dt><a name="configurationdirective"
484 id="configurationdirective">Yapılandırma Yönergesi</a></dt>
485 <dd>Bakınız: <glossary ref="directive">Yönerge</glossary></dd>
487 <dt><a name="directive" id="directive">Yönerge</a></dt>
488 <dd>Belli Apache davranışlarından bir veya daha fazlasını denetim altına
489 alan bir yapılandırma komutu. Yönergeler <glossary ref="configurationfile"
490 >yapılandırma dosyalarına</glossary> yerleştirilir.<br />
491 Bakınız: <a href="mod/directives.html">Yönerge Dizini</a>
494 <dt><a name="method" id="method">Yöntem</a></dt>
495 <dd><glossary ref="http">HTTP</glossary> bağlamında, istemci tarafından
496 istek satırında belirtilen, bir özkaynağa uygulanacak bir eylem. HTTP
497 bağlamında belirtilebilecek yöntemlere örnek olarak <code>GET</code>,
498 <code>POST</code> ve <code>PUT</code> verilebilir.
501 <dt><a name="x.509" id="x.509">X.509</a></dt>
502 <dd>SSL/TLS kimlik doğrulamasında kullanılmak üzere Uluslararası Telekom
503 Birliği (ITU-T) tarafından önerilmiş bir kimlik doğrulama sertitifası
504 şeması<br /> Bakınız: <a href="ssl/">SSL/TLS Şifrelemesi</a>