granicus.if.org Git - apache/blob - docs/manual/content-negotiation.html.tr.utf8

   1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
   2 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
   3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head><!--
   4         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   5               This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
   6         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   7       -->
   8 <title>İçerik Uzlaşımı - Apache HTTP Sunucusu</title>
   9 <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
  10 <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
  11 <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" />
  12 <script src="./style/scripts/prettify.js" type="text/javascript">
  13 </script>
  14
  15 <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
  16 <body id="manual-page"><div id="page-header">
  17 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p>
  18 <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.5</p>
  19 <img alt="" src="./images/feather.gif" /></div>
  20 <div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
  21 <div id="path">
  22 <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> &gt; <a href="./">Sürüm 2.5</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>İçerik Uzlaşımı</h1>
  23 <div class="toplang">
  24 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
  25 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
  26 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
  27 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
  28 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
  29 </div>
  30
  31
  32     <p>Apache HTTPD, içerik uzlaşımını HTTP/1.1 belirtiminde bahsedildiği şekliyle
  33       destekler. Bir özkaynağın en iyi gösterimini, tarayıcının sağladığı
  34       karakter kodlaması, karakter kümesi, dil, ortam türü gibi kullanıcı
  35       tercihlerine bağlı olarak seçebilir. Ayrıca, tarayıcının kullanıcı
  36       tercihlerini tam yansıtamadığı durumlarda istekleri daha akıllıca ele
  37       alabilmeyi sağlayacak bir takım özelliklere de sahiptir.</p>
  38
  39     <p>İçerik uzlaşımı öntanımlı olarak derlenen
  40       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü tarafından sağlanır.</p>
  41 </div>
  42 <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></li>
  43 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></li>
  44 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></li>
  45 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></li>
  46 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></li>
  47 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></li>
  48 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#caching">Arabellekler Hakkında</a></li>
  49 </ul></div>
  50 <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
  51 <div class="section">
  52 <h2><a name="about" id="about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></h2>
  53
  54     <p>Bir özkaynağın bir çok farklı gösterimi olabilir. Örneğin, bir belgenin
  55       farklı ortam türleri ve/veya farklı diller için gösterimleri olabilir.
  56       En uygun seçimi yapmanın tek yolu kullanıcıya bir liste verip seçmesini
  57       istemektir. Bununla birlikte sunucunun bu seçimi kendiliğinden yapması
  58       da mümkündür. Tarayıcılar isteğin bir parçası olarak kullanıcı
  59       tercihlerini de gönderdiğinden bu istendiği gibi çalışır. Örneğin bir
  60       tarayıcı, kullanıcısınının mümkünse Fransızca içerik tercih ettiğini
  61       yoksa İngilizce içeriğe de razı olabileceğini belirtebilirdi.
  62       Tarayıcılar bu tercihleri başlıkta belirtirler. Tarayıcı sadece Türkçe
  63       içerik istendiğini şöyle belirtebilirdi:</p>
  64
  65     <div class="example"><p><code>Accept-Language: tr</code></p></div>
  66
  67     <p>Bu tercihin yerine getirilebilmesininin sadece, desteklenen diller
  68       arasında bu dilin varlığına ve istenen belgenin bu dilde bir
  69       gösteriminin bulunmasına bağlı oluşuna dikkat ediniz.</p>
  70
  71     <p>Daha karmaşık bir istek örneği olarak, tarayıcının Fransızca ve
  72       İngilizce içerik kabul etmeye ayarlandığını fakat Fransızcayı tercih
  73       ettiğini ve çeşitli ortam türlerini kabul etmekle birlikte salt metin ve
  74       diğer metin türlerinden ziyade HTML tercih ettiğini, ayrıca, diğer ortam
  75       türleri üzerinde GIF veya JPEG tercih ettiğini fakat başka çare yoksa
  76       her ortam türüne de izin verdiğini belirtiyor olsun:</p>
  77
  78     <div class="example"><p><code>
  79       Accept-Language: fr; q=1.0, en; q=0.5<br />
  80       Accept: text/html; q=1.0, text/*; q=0.8, image/gif; q=0.6, image/jpeg;
  81       q=0.6, image/*; q=0.5, */*; q=0.1
  82     </code></p></div>
  83
  84     <p>httpd, HTTP/1.1 belirtiminde tanımlanan şekliyle ‘sunucu yönetiminde’
  85       içerik uzlaşımını destekler. <code>Accept</code>,
  86       <code>Accept-Language</code>, <code>Accept-Charset</code> ve
  87       <code>Accept-Encoding</code> istek başlıklarını tamamen destekler.
  88       httpd ayrıca, RFC 2295 ve RFC 2296’da tanımlanan bir deneysel uzlaşım
  89       olarak ‘şeffaf’ içerik uzlaşımını da destekler. Fakat ‘özellik
  90       uzlaşımını’ bu RFC’lerde tanımlandığı gibi desteklemez.</p>
  91
  92     <p>Bir <strong>özkaynak</strong> bir URI (RFC 2396) tarafından betimlenen
  93       kavramsal bir öğedir. Apache gibi bir HTTP sunucusu, ortam türü,
  94       karakter kümesi, kodlama ve saire ile tanımlanmış bir bayt dizisi
  95       şeklindeki her gösterimiyle, özkaynaklara kendi isim alanları dahilinde
  96       erişim sağlar. Her özkaynağın aynı anda bir veya daha fazla gösterimi
  97       mevcut olabileceği gibi hiç mevcut olmayabilir de. Eğer çok sayıda
  98       gösterim mevcutsa, bu özkaynağın <strong>uzlaşılabilir</strong>
  99       olduğundan ve her gösteriminin  bir <strong>çeşitlilik</strong>
 100       oluşturduğundan bunun da uzlaşımın <strong>boyutlar</strong>ından
 101       kaynaklandığından bahsedilebilir.</p>
 102 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 103 <div class="section">
 104 <h2><a name="negotiation" id="negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></h2>
 105
 106     <p>Bir özkaynak üzerinde uzlaşılırken gösterim çeşitlerinin her biri
 107       hakkında sunucuya bilgi verilmesi gerekir. Bu iki yolla yapılabilir:</p>
 108
 109     <ul>
 110       <li>Ya gösterim çeşitlerini içeren dosyaların isimleriyle eşleşmeyi
 111         sağlayan bir tür eşlemi kullanılır (bir <code>*.var</code> dosyası
 112         gibi).</li>
 113
 114       <li>Ya da sunucu örtük bir dosya ismi kalıbı eşleşmesinin ardından
 115         sonuçlar arasından seçim yapar; buna ‘Çoklu Görünüm’ araması adı
 116         verilir.</li>
 117     </ul>
 118
 119    <h3><a name="type-map" id="type-map">Bir türeşlem dosyası kullanmak</a></h3>
 120
 121     <p>Bir türeşlem dosyası, <code>type-map</code> eylemcisi ile ilişkili bir
 122       belgedir (ya da eski httpd yapılandırmaları ile geriye uyumluluk için,
 123       <code>application/x-type-map</code> <a class="glossarylink" href="./glossary.html#mime türü" title="sözlüğe bakınız">MIME türü</a>nde
 124       bir belgedir). Bu özelliği kullanmak için, yapılandırmada bir tür
 125       eşleyici olarak her dosya ismi uzantısı için bir <code>type-map</code>
 126       eylemcisi tanımlamalısınız. Bu, sunucu yapılandırma dosyasında en iyi
 127       şöyle yapılabilir:</p>
 128
 129     <div class="example"><p><code>AddHandler type-map .var</code></p></div>
 130
 131     <p>Türeşlem dosyaları kendilerini tanımlayan özkaynak ile aynı isimde
 132       olmalı ve isim bir <code>.var</code> uzantısı içermelidir. Aşağıdaki
 133       örneklerde özkaynak ismi <code>foo</code> olduğundan türeşlem dosyasının
 134       ismi <code>foo.var</code>'dır.</p>
 135
 136     <p>Bu dosya her gösterim çeşidi için bir girdi içermelidir; bu girdiler
 137       ardarda belirtilen HTTP biçem başlık satırlarından oluşur. Farklı
 138       gösterimlerin girdileri bir boş satırla diğerlerinden ayrılır. Aynı
 139       girdi içinde boş satır kullanılamaz. Bir eşlem dosyasını bir birleşik
 140       öğenin tamamı için bir girdi ile başlatmak adet olmuştur (ise de, bu
 141       gerekli değildir, hele yoksayılacaksa hiç gerekli değildir). Eşlem
 142       dosyası için aşağıda bir örnek verilmiştir.</p>
 143
 144    <p>Bu dosyadaki URI'ler türeşlem dosyasının yerine görelidir. Dolayısıyla,
 145      bu dosyaların aynı dizinde bulunması beklenirse de bu gerekli değildir.
 146      Aynı sunucuda bulunan tüm dosyalar için türeşlem dosyasındaki gibi mutlak
 147      veya göreli URI'ler belirtebilirsiniz.</p>
 148
 149     <div class="example"><p><code>
 150       URI: misal<br />
 151     <br />
 152       URI: misal.en.html<br />
 153       Content-type: text/html<br />
 154       Content-language: en<br />
 155     <br />
 156       URI: misal.fr.de.html<br />
 157       Content-type: text/html;charset=iso-8859-2<br />
 158       Content-language: fr, de<br />
 159     </code></p></div>
 160
 161     <p>Ayrıca, <code>MultiViews</code> etkin olsa bile bir türeşlem dosyasının
 162       dosya ismi uzantılarının taranmasına göre öncelik alacağına dikkat
 163       ediniz. Eğer gösterimler bu örnekteki resim dosyasında olduğu gibi
 164       farklı kaynak üstünlüklerine sahipseler, ortam türünün <code>qs</code>
 165       parametresi kullanılarak kaynak üstünlükleri belirtilebilir: </p>
 166
 167     <div class="example"><p><code>
 168       URI: misal<br />
 169     <br />
 170       URI: misal.jpeg<br />
 171       Content-type: image/jpeg; <strong>qs=0.8</strong><br />
 172     <br />
 173       URI: misal.gif<br />
 174       Content-type: image/gif; <strong>qs=0.5</strong><br />
 175     <br />
 176       URI: misal.txt<br />
 177       Content-type: text/plain; <strong>qs=0.01</strong><br />
 178     </code></p></div>
 179
 180     <p><code>qs</code> değerleri 0.000-1.000 değer aralığı içinde
 181       belirtilebilir. 0.000 <code>qs</code> değerine sahip gösterimin asla
 182       seçilmeyeceğine dikkat ediniz. Bir <code>qs</code> değeri belirtilmeyen
 183       gösterimlerin kaynak üstünlüğü 1.000 kabul edilir. <code>qs</code>
 184       parametresinin belirttiği değer istemcinin yeteneklerinden bağımsız
 185       olarak olası gösterimler arasında göreli bir üstünlük ifade eder.
 186       Örneğin bir fotoğraf sözkonusu olduğunda bir JPEG dosyasının kaynak
 187       üstünlüğü bir ASCII çiziminkinden yüksek olacaktır. Diğer taraftan özgün
 188       resim bir ASCII çizim olduğu takdirde, ASCII çizim, bir JPEG gösterimine
 189       göre öncelikli olacaktır. Bu nedenle <code>qs</code> değeri özkaynağın
 190       doğasına bakarak belirlenir.</p>
 191
 192     <p>Tanınan başlıkların tam listesini <a href="mod/mod_negotiation.html#typemaps">mod_negotiation</a> modülünün
 193       belgesinde bulabilirsiniz.</p>
 194
 195
 196   <h3><a name="multiviews" id="multiviews">Çoklu Görünümler</a></h3>
 197
 198     <p><code>MultiViews</code>, <code>httpd.conf</code> dosyasındaki veya
 199       (<code class="directive"><a href="./mod/core.html#allowoverride">AllowOverride</a></code> yönergesinin
 200       değerine bağlı olarak) <code>.htaccess</code> dosyalarındaki <code class="directive"><a href="./mod/core.html#directory">&lt;Directory&gt;</a></code>, <code class="directive"><a href="./mod/core.html#location">&lt;Location&gt;</a></code> veya <code class="directive"><a href="./mod/core.html#files">&lt;Files&gt;</a></code> bölümleri içinde
 201       <code class="directive"><a href="./mod/core.html#options">Options</a></code> yönergeleri ile
 202       belirtilebilen, dizine özgü bir seçenektir. Yalnız, dikkatli olun,
 203       <code>Options All</code> yaparak <code>MultiViews</code> seçeneğini
 204       etkin kılamazsınız; seçeneği ismiyle açıkça belirtmelisiniz.</p>
 205
 206     <p><code>MultiViews</code> şöyle etki eder: Sunucudan,
 207       <code>MultiViews</code> seçeneğinin etkin olduğu <code>/bir/dizin</code>
 208       dizininden <code>filanca</code> dosyası için bir istekte bulunulmuşsa
 209       fakat dizinde bu dosya yoksa, sunucu dizin içeriğini
 210       <code>filanca.*</code> dosyaları için tarar ve bu dosyalar için
 211       istemcinin ismiyle talep ettiği ortam türlerini ve kodlamaları
 212       kullanarak bir türeşlem dosyası uydurup bu gösterimler arasından
 213       istemcinin gereksinimlerine en uygun gösterimi seçer.</p>
 214
 215     <p><code>MultiViews</code> ayrıca, sunucunun bir dizin içeriğini
 216       listelemeye çalıştığı durumda <code class="directive"><a href="./mod/mod_dir.html#directoryindex">DirectoryIndex</a></code> yönergesi ile belirtilen dosya için de bir
 217       arama tertipleyebilir. Eğer yapılandırma dosyalarında</p>
 218
 219     <div class="example"><p><code>DirectoryIndex index</code></p></div>
 220
 221     <p>şeklinde bir atama varsa ve dizinde <code>index.html</code> ve
 222       <code>index.html3</code> dosyaları varsa sunucu bunlar arasından hakem
 223       sıfatıyla bir seçim yapacaktır; ama bu ikisi yerine dizinde sadece
 224       <code>index.cgi</code> mevcutsa sunucu sadece bu dosyayı
 225       çalıştıracaktır.</p>
 226
 227     <p>Okunan dizinde bulunan dosyalar arasında <code>mod_mime</code>
 228       tarafından tanınan karakter kümesi, içerik türü, dil ve kodlama
 229       başlıklarına uygun gösterim uzantılarından birine sahip bir dosya yoksa
 230       sonuç <code class="directive"><a href="./mod/mod_mime.html#multiviewsmatch">MultiViewsMatch</a></code>
 231       yönergesiyle yapılan tanıma bağlı olur. Bu yönerge hangi diğer dosya
 232       uzantılarının, eylemcilerin veya süzgeçlerin çok gösterimli uzlaşımla
 233       ilintileneceğini belirler.</p>
 234
 235 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 236 <div class="section">
 237 <h2><a name="methods" id="methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></h2>
 238
 239     <p>httpd’nin, bir türeşlem dosyası veya dizin içindeki bir dosya
 240       sayesinde belli bir özkaynağın gösterim çeşitlerinin bir listesini elde
 241       ettikten sonra ‘en uygun’ gösterime karar vermek için kullanabileceği
 242       iki yöntem vardır. httpd’nin içerik uzlaşım özelliklerinin kullanımı
 243       sırasında uzlaşımın nasıl yerine getirileceği ile ilgili ayrıntıları
 244       bilmek aslında gerekli değildir. Bununla birlikte belgenin kalanında bu
 245       konu açıklanmaya çalışılmıştır.</p>
 246
 247     <p>İki uzlaşım yöntemi vardır:</p>
 248
 249     <ol>
 250       <li>Normal durumda <strong>sunucu yönetiminde httpd uzlaşım
 251         algoritması</strong> kullanılır. Bu algoritma aşağıda ayrıntılı olarak
 252         açıklanmıştır. Bu algoritma kullanıldığı zaman, httpd, en iyi sonuca
 253         ulaşmak için bazen belli boyutların üstünlük katsayılarıyla ‘oynar’.
 254         httpd’nin bu katsayılarla oynama işini nasıl yaptığı aşağıda daha
 255         ayrıntılı açıklanmıştır.</li>
 256
 257       <li>İstemci bu işlem için özellikle RFC 2295’te tanımlanan mekanizmanın
 258         kullanılmasını isterse <strong>şeffaf içerik uzlaşımı</strong>
 259         kullanılır. Bu uzlaşım yöntemi, en uygun gösterimin seçilmesi
 260         konusunda tarayıcıya tam denetim imkanı verir; dolayısıyla sonuç
 261         tarayıcının bu işlem için kullandığı algoritmanın başarısına bağlıdır.
 262         Şeffaf uzlaşım sürecinin bir parçası olarak, tarayıcı, RFC 2296’da
 263         tanımlanan ‘gösterim çeşidini uzaktan seçme algoritması’nın
 264         çalıştırılmasını httpd’den isteyebilir.</li>
 265     </ol>
 266
 267   <h3><a name="dimensions" id="dimensions">Uzlaşımın Boyutları</a></h3>
 268
 269     <table>
 270
 271       <tr valign="top">
 272         <th>Boyut</th>
 273
 274         <th>Açıklama</th>
 275       </tr>
 276
 277       <tr valign="top">
 278         <td>Ortam Türü</td>
 279
 280         <td>Tarayıcı ortam türü tercihlerini <code>Accept</code> başlık alanı
 281           ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 282           olabilir. Gösterimin açıklaması da ayrıca bir kaynak üstünlüğüne
 283           (<code>qs</code> parametresi) sahip olabilir.</td>
 284       </tr>
 285
 286       <tr valign="top">
 287         <td>Dil</td>
 288
 289         <td>Tarayıcı dil tercihlerini <code>Accept-Language</code> başlık
 290           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 291           olabilir. Gösterimler bir kaç dilde olabileceği gibi hiç bir dille
 292           ilişkilendirimemiş de olabilir.</td>
 293       </tr>
 294
 295       <tr valign="top">
 296         <td>Kodlama</td>
 297
 298         <td>Tarayıcı kodlama tercihlerini <code>Accept-Encoding</code> başlık
 299           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 300           olabilir.</td>
 301       </tr>
 302
 303       <tr valign="top">
 304         <td>Karakter Kümesi</td>
 305
 306         <td>Tarayıcı karakter kümesi tercihlerini <code>Accept-Charset</code>
 307           başlık alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük
 308           katsayısı olabilir. Gösterim çeşitleri karakter kümesini ortam
 309           türünün bir parametresi olarak belirtebilirler.</td>
 310       </tr>
 311     </table>
 312
 313
 314   <h3><a name="algorithm" id="algorithm">httpd Uzlaşım Algoritması</a></h3>
 315
 316     <p>httpd, tarayıcıya döndürülecek en uygun gösterim çeşidini (varsa)
 317       seçmek için aşağıdaki algoritmayı kullanabilir. Bu algoritma pek de
 318       yapılandırılabilir değildir. Şöyle çalışır:</p>
 319
 320     <ol>
 321       <li>Önce her uzlaşım boyutu için ilgili <em>Accept*</em> başlık alanına
 322         bakılıp her gösterim çeşidine bir üstünlük katsayısı atanır. Eğer
 323         boyutlardan bazıları için ilgili <em>Accept*</em> başlığı
 324         uygulanabilir değilse bu boyut elenir ve sonuçta hiçbir gösterim
 325         çeşidi kalmasza 4. adıma atlanır.</li>
 326
 327       <li>‘En uygun’ gösterim çeşidi bir eleme süreciyle seçilir. Bu süreç
 328         sırasında aşağıdaki sınamalar sırayla uygulanır. Sınamalardan
 329         geçemeyen bir gösterim çeşidi elenir.  Sınamaların bir aşamasında tek
 330         bir gösterim çeşidi kalırsa bu en uygun eşleşme olarak seçilmiş olur
 331         ve 3. adıma atlanır. Eğer birden fazla gösterim çeşidi kalırsa sonraki
 332         sınamaya geçilir.
 333
 334         <ol>
 335           <li><code>Accept</code> başlığındaki üstünlük katsayısı ile
 336             gösterimin ortam türünde belirtilen kaynak üstünlüğünün çarpımı en
 337             büyük olan gösterim çeşidi seçilir.</li>
 338
 339           <li>En yüksek dil üstünlük katsayısına sahip gösterim çeşidi seçilir.
 340           </li>
 341
 342           <li>En uygun dil eşleşmesine sahip gösterim çeşidini seçmek için
 343             önce varsa <code>Accept-Language</code> başlığındaki dil
 344             sıralamasına bakılır, aksi takdirde <code>LanguagePriority</code>
 345             yönergesi ile atanmışsa oradaki dil sıralamasına bakılır.</li>
 346
 347           <li>En yüksek ‘seviyeden’ ortam parametresine (text/html ortam türü
 348             sürümünü belirtmekte kullanılır) sahip gösterim çeşitleri
 349             seçilir.</li>
 350
 351           <li><code>Accept-Charset</code> başlık satırında belirtilene bakarak
 352             en uygun karakter kümesine sahip gösterim çeşitleri seçilir.
 353             Alenen dışlanmadıkça ISO-8859-1 kabul edilebilir karakter
 354             kümesidir. <code>text/*</code> ortam türüne sahip gösterim
 355             çeşitlerinden belli bir karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş
 356             olanların karakter kümesinin ISO-8859-1 olduğu varsayılır.</li>
 357
 358           <li>ISO-8859-1 karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş gösterim
 359             çeşitleri seçilir. Böyle hiçbir gösterim yoksa bütün gösterimler
 360             seçilir.</li>
 361
 362           <li>En uygun kodlamaya sahip gösterim çeşitleri seçilir. Tarayıcı
 363             tarafından kabul edilebilir kodlamaya sahip gösterim çeşitleri
 364             varsa bunlar seçilir. Yoksa kodlanmış ve kodlanmamış gösterim
 365             çeşitleri karışık olarak mevcutsa sadece kodlanmamış olanlar
 366             seçilir. Eğer bütün gösterim çeşitlerinin sadece kodlanmış ya da
 367             sadece kodlanmamış gösterimleri mevcutsa hepsi seçilir.</li>
 368
 369           <li>En küçük içerik uzunluğuna sahip gösterim çeşitleri seçilir.</li>
 370
 371           <li>Kalan gösterim çeşitlerinin ilki seçilir. Bu ilk, ya türeşlem
 372             dosyasında listelenen ilk çeşittir ya da gösterimler bir dizinden
 373             okunuyorsa ASCII kod sıralamasına göre ilk sıradaki dosya ismine
 374             sahip gösterimdir.</li>
 375         </ol>
 376       </li>
 377
 378       <li>Algoritma, artık seçilmiş en uygun gösterim çeşidine sahipse bu
 379         artık yanıt olarak döndürülebilir. HTTP yanıt başlığı
 380         <code>Vary</code>’ye uzlaşım boyutları atanır (tarayıcı ve
 381         arabellekler özkaynağı kaydederken bu bilgiyi kullanırlar)
 382         ve algoritma sonlandırılır.</li>
 383
 384       <li>Buraya gelinmişse hiçbir gösterim seçilmemiş demektir (hiçbiri
 385         tarayıcı tarafından kabul edilebilir bulunmadığından dolayı).
 386         Gövdesinde mevcut gösterim çeşitlerini listeleyen bir HTML belgesi 406
 387         durum koduyla döndürülür (406: ‘kabul edilebilir bir gösterim yok’).
 388         Ayrıca HTTP <code>Vary</code> başlığında gösterim çeşitliliğinin
 389         boyutları belirtilir.</li>
 390     </ol>
 391
 392 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 393 <div class="section">
 394 <h2><a name="better" id="better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></h2>
 395
 396     <p>httpd bazen yukarıdaki httpd uzlaşım algoritmasının kesin sonucunun
 397       beklenenden farklı olması için üstünlük değerleriyle oynar. Bunu tam ve
 398       doğru bilgi göndermeyen tarayıcılar için algoritmadan en iyi sonucu elde
 399       etmek amacıyla yapar. Bazen günümüzün en tanınmış tarayıcıları bile çoğu
 400       durumda yanlış bir seçimle sonuçlanmayacaksa <code>Accept</code> başlık
 401       bilgilerini göndermemektedir. Eğer tarayıcı eksiksiz ve doğru bilgi
 402       gönderirse httpd bu değerlerle oynamayacaktır.</p>
 403
 404   <h3><a name="wildcards" id="wildcards">Ortam Türleri ve Dosyaismi Kalıpları</a></h3>
 405
 406     <p><code>Accept:</code> istek başlığı ortam türü tercihlerini yansıtır.
 407       Ayrıca, * bir dizge ile eşleşmek üzere "image/*" veya  "*/*" gibi ortam
 408       türü kalıpları da içerebilir. Dolayısıyla şöyle bir istek,</p>
 409
 410     <div class="example"><p><code>Accept: image/*, */*</code></p></div>
 411
 412     <p>diğer türler gibi "image/" ile başlayan ortam türlerini kabul
 413       edilebilir kılacaktır. Bazı tarayıcılar ortam türlerini örtük olarak
 414       elde etmek amacıyla hep bu tür kalıplar gönderirler. Örnek:</p>
 415
 416     <div class="example"><p><code>
 417       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*
 418     </code></p></div>
 419
 420     <p>Bunun amacı, açıkça listelenmiş türlerin tercih edildiğini, fakat
 421       farklı gösterimler varsa onların da kabul edilebileceğini belirtmektir.
 422       Üstünlük değerlerini doğrudan kullanarak tarayıcılar gerçekte ne
 423       istediklerini şuna benzer şekilde belirtebilirler:</p>
 424
 425     <div class="example"><p><code>
 426       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*; q=0.01
 427     </code></p></div>
 428
 429     <p>Açıkça belirtilen türler için üstünlük katsayısı belirtilmemiştir,
 430       dolayısıyla üstünlük katsayılarının 1.0 (en yüksek) olduğu
 431       varsayılmaktadır. */* kalıbı 0.01 gibi çok daha düşük bir öncelik
 432       belirtmektedir. Bu bakımdan, ancak, açıkça belirtilen türlerden
 433       hiçbirinin bulunmaması halinde diğer türler eşleşecektir.</p>
 434
 435     <p>Eğer <code>Accept:</code> başlığı <em>hiçbir</em> <code>q</code>
 436       katsayısı içermiyorsa ve başlıkta "*/*" belirtilmişse, httpd istenen
 437       davranışı taklit etmek için bu kalıba 0.01 katsayısını atar. Keza
 438       "type/*" kalıbına da 0.02 katsayısını atar (yani, */* kalıbına göre
 439       tercihli olur). Eğer  <code>Accept:</code> alanındaki her ortam türü bir
 440       <code>q</code> katsayısı içeriyorsa bu özel değerler uygulanmaz.
 441       Dolayısıyla gerekli bilgiyi açıkça bildiren tarayıcılardan gelen
 442       istekler umulduğu gibi işlem görecektir.</p>
 443
 444
 445   <h3><a name="exceptions" id="exceptions">Dil Uzlaşımında İstisnalar</a></h3>
 446
 447     <p>httpd 2.0’dan itibaren, uzlaşım algoritmasına, bir eşleşme bulmak
 448       konusunda algoritma başarılı olamadığı takdirde hoş bir son çareye izin
 449       vermek için bazı istisnalar eklenmiştir.</p>
 450
 451     <p>İstemci sunucudan bir sayfa istediğinde, sunucu, tarayıcı tarafından
 452       gönderilen <code>Accept-language</code> başlığıyla eşleşen tek bir sayfa
 453       bulamadığı takdirde istemciye ya “Kabul edilebilir bir gösterim çeşidi
 454       yok” ya da “Çok sayıda seçim belirtilmiş” yanıtını döndürür. Bu hata
 455       iletilerinden kaçınmak için bu gibi durumlarda httpd
 456       <code>Accept-language</code> başlığını yoksaymaya ayarlanabilir. Böylece
 457       istemcinin isteğine tam olarak uymasa da bir belge sağlanır. Bu hata
 458       iletilerinin birini veya her ikisini de geçersiz kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#forcelanguagepriority">ForceLanguagePriority</a></code> yönergesi
 459       kullanılabilir ve sunucunun kararını <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> yönergesine
 460       dayanarak vermesi sağlanabilir.</p>
 461
 462     <p>Sunucu ayrıca, tam bir eşleşme bulunmadığı zaman lehçelerle de eşleşme
 463       arayabilir. Örneğin, bir istemci Britanya İngilizcesi
 464       (<code>en-GB</code>) ile yazılmış belgeler için istekte bulunursa,
 465       sunucu normalde HTTP/1.1 standardına göre bir belgenin basitçe
 466       <code>en</code> olarak imlenmesine izin vermez. (Bir okuyucu Britanya
 467       İngilizcesini anlıyor ama genel İngilizceyi anlamıyor diye
 468       <code>Accept-Language</code> başlığında <code>en</code>  değil de
 469       <code>en-GB</code>’yi belirtmesinin hemen hemen daima bir yapılandırma
 470       hatasına yol açacağına dikkat ediniz. Maalesef, mevcut istemcilerin çoğu
 471       öntanımlı yapılandırmalarında buna benzer şeyler yapmaktadır.) Bununla
 472       birlikte, başka bir dille eşleşme mümkün değilse ve sunucu “Kabul
 473       edilebilir bir gösterim çeşidi yok” hatasını döndürmeye hazırsa veya
 474       <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> son
 475       çaresine ayarlanmışsa alt küme belirtimini yok sayacak ve
 476       <code>en</code> belge isteklerine <code>en-GB</code> belgelerle yanıt
 477       verecektir. httpd, lehçenin üyesi olduğu anadili, istemcinin kabul
 478       edilebilir diller listesine örtük olarak düşük bir üstünlük değeri ile
 479       ekler. Yalnız şuna dikkat edin, eğer istemci tercihini "en-GB; q=0.9,
 480       fr; q=0.8" olarak belirtirse ve sunucuda sadece "en" ve "fr" belgeleri
 481       varsa sunucu "fr" belge ile yanıt verecektir. HTTP/1.1 belirtimi ile
 482       uyumluluğu sağlamak ve düzgün yapılandırılmış istemcilerle gerektiği
 483       gibi çalışabilmek için bu gereklidir.</p>
 484
 485     <p>Gelişmiş tekniklerin (çerezler, özel URL yolları gibi) desteklenmesi
 486       sırasında, kullanıcının tercih ettiği dili saptamak için httpd 2.0.47
 487       sürümünden beri <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü
 488       <code>prefer-language</code> <a href="env.html">ortam değişkenini</a>
 489       tanımaktadır. Değişken mevcutsa ve uygun bir dil yaftası içeriyorsa
 490       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> uygun gösterimi seçmeyi deneyecektir.
 491       Böyle bir gösterim çeşidi mevcut değilse normal uzlaşım işlemi
 492       uygulanacaktır.</p>
 493
 494     <div class="example"><h3>Örnek</h3><p><code>
 495       SetEnvIf Cookie "language=(.+)" prefer-language=$1<br />
 496       Header append Vary cookie
 497     </code></p></div>
 498
 499 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 500 <div class="section">
 501 <h2><a name="extensions" id="extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></h2>
 502
 503
 504   <p>httpd, şeffaf içerik uzlaşımı protokolünü (RFC 2295) şöyle genişletir:
 505     Sadece içerik kodlamasına özgü olmak üzere gösterim çeşidi listelerinde
 506     gösterim çeşitlerini imlemek için yeni bir <code>{encoding ..}</code>
 507     elemanı kullanılır. RVSA/1.0 algoritmasının (RFC 2296) gerçeklenimi,
 508     listedeki kodlanmış gösterim çeşitlerini tanımak ve onları
 509     <code>Accept-Encoding</code> başlık alanıyla ilgili olarak kabul
 510     edilebilir kodlamalara aday gösterim çeşitleri olarak kullanmak üzere
 511     genişletilmiştir. RVSA/1.0 gerçeklenimi, en uygun gösterim çeşidi
 512     seçiminin öncesinde hesaplanmış üstünlük katsayısını virgülden sonra beş
 513     haneye yuvarlamaz.</p>
 514 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 515 <div class="section">
 516 <h2><a name="naming" id="naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></h2>
 517
 518     <p>Eğer dil uzlaşımı kullanıyorsanız ve birden fazla dosya ismi uzantısına
 519       sahip dosyalarınız varsa uzantıların sıralamasının normalde uygunsuz
 520       düştüğü farklı isimlendirme yaklaşımlarında bulunabilirsiniz (ayrıntılar
 521       için <a href="mod/mod_mime.html#multipleext">mod_mime</a> belgesine
 522       bakınız).</p>
 523
 524     <p>Bir MIME türü uzantısına sahip bir dosyanın (<code>html</code> gibi),
 525       kodlanmış bir gösterimi (<code>gz</code> gibi) mevcut olabilir. Bu
 526       dosyanın ayrıca farklı dillerdeki gösterimleri için de bir uzantısı
 527       (<code>en</code> gibi) olabilir.</p>
 528
 529     <p>Örnekler:</p>
 530
 531     <ul>
 532       <li>misal.en.html</li>
 533
 534       <li>misal.html.en</li>
 535
 536       <li>misal.en.html.gz</li>
 537     </ul>
 538
 539     <p>Hiperbağ olarak geçerli ve geçersiz bazı dosya ismi örnekleri:</p>
 540
 541     <table class="bordered">
 542
 543       <tr>
 544         <th>Dosya ismi</th>
 545
 546         <th>Geçerli Hiperbağ</th>
 547
 548         <th>Geçersiz Hiperbağ</th>
 549       </tr>
 550
 551       <tr>
 552         <td><em>misal.html.en</em></td>
 553
 554         <td>misal<br />
 555          misal.html</td>
 556
 557         <td>-</td>
 558       </tr>
 559
 560       <tr>
 561         <td><em>misal.en.html</em></td>
 562
 563         <td>misal</td>
 564
 565         <td>misal.html</td>
 566       </tr>
 567
 568       <tr>
 569         <td><em>misal.html.en.gz</em></td>
 570
 571         <td>misal<br />
 572          misal.html</td>
 573
 574         <td>misal.gz<br />
 575          misal.html.gz</td>
 576       </tr>
 577
 578       <tr>
 579         <td><em>misal.en.html.gz</em></td>
 580
 581         <td>misal</td>
 582
 583         <td>misal.html<br />
 584          misal.html.gz<br />
 585          misal.gz</td>
 586       </tr>
 587
 588       <tr>
 589         <td><em>misal.gz.html.en</em></td>
 590
 591         <td>misal<br />
 592          misal.gz<br />
 593          misal.gz.html</td>
 594
 595         <td>misal.html</td>
 596       </tr>
 597
 598       <tr>
 599         <td><em>misal.html.gz.en</em></td>
 600
 601         <td>misal<br />
 602          misal.html<br />
 603          misal.html.gz</td>
 604
 605         <td>misal.gz</td>
 606       </tr>
 607     </table>
 608
 609     <p>Yukarıdaki tabloya bakarak hiperbağlarda bir dosya ismini uzantısız
 610       olarak (<code>misal</code> gibi) kullanmanın daima mümkün olduğunu
 611       farkedeceksiniz. Böylece bir belgenin asıl türünü gizleyebilir ve
 612       sonradan bir hiperbağ değişikliği yapmaksızın örneğin
 613       <code>html</code>’den <code>shtml</code> veya <code>cgi</code>’ye
 614       geçebilirsiniz.</p>
 615
 616     <p>Hiperbağlarda MIME türlerini (<code>misal.html</code> gibi) kullanmaya
 617       devam etmek istiyorsanız dil uzantısı MIME türü uzantısının sağında
 618       kalmalıdır (<code>misal.html.en</code> gibi).</p>
 619 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 620 <div class="section">
 621 <h2><a name="caching" id="caching">Arabellekler Hakkında</a></h2>
 622
 623     <p>Bir arabellek, bir gösterimi istek URL’si ile ilişkilendirerek saklar.
 624       Böylece, sonradan aynı URL için bir istek yapıldığında kaydettiği
 625       gösterimi kullanabilir. Fakat özkaynak sunucuyla uzlaşılan türdeyse
 626       arabelleğe ilk istenen çeşit saklanmış olacağından isteğe yanlış
 627       gösterimle yanıt verilmiş olacaktır. Bunun olmaması için httpd, normal
 628       olarak içerik uzlaşımının sonucu olarak döndürülen tüm yanıtları
 629       HTTP/1.0 istemciler tarafından arabelleklenemez olarak imler. httpd
 630       ayrıca, uzlaşımlı yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılan HTTP/1.1
 631       protokolünü de destekler.</p>
 632
 633     <p>HTTP/1.0 uyumlu istemcilerden (bir tarayıcı veya arabellek) gelen
 634       istekler için, uzlaşıma konu yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılmak
 635       üzere <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code> yönergesi kullanılabilir. Bu yönerge
 636       argümansızdır ve sunucu genelinde veya sanal konakların
 637       yapılandırılmasında kullanılabilir. Bunun HTTP/1.1 istemcilerinden gelen
 638       isteklere bir etkisi yoktur.</p>
 639
 640     <p>HTTP/1.1 istemciler için, httpd, yanıtın uzlaşım boyutlarını göstermek
 641       üzere bir <code>Vary</code> HTTP yanıt başlığı gönderir. Arabellekler bu
 642       bilgiyi sonraki istekleri yerel kopyadan sunarken kullanabilirler. Bir
 643       arabelleğin uzlaşım boyutlarına bakmaksızın yerel kopyasını kullanmaya
 644       teşvik etmek için <code>force-no-vary</code> <a href="env.html#special">ortam değişkenini</a> etkin kılabilirsiniz.</p>
 645
 646 </div></div>
 647 <div class="bottomlang">
 648 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
 649 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
 650 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
 651 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
 652 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
 653 </div><div id="footer">
 654 <p class="apache">Copyright 2012 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
 655 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
 656 if (typeof(prettyPrint) !== undefined) {
 657     prettyPrint();
 658 }
 659 //--><!]]></script>
 660 </body></html>