granicus.if.org Git - apache/blob - docs/manual/content-negotiation.html.tr.utf8

   1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
   2 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
   3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head><!--
   4         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   5               This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
   6         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   7       -->
   8 <title>İçerik Uzlaşımı - Apache HTTP Sunucusu</title>
   9 <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
  10 <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
  11 <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" />
  12 <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
  13 <body id="manual-page"><div id="page-header">
  14 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p>
  15 <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.3</p>
  16 <img alt="" src="./images/feather.gif" /></div>
  17 <div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
  18 <div id="path">
  19 <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> &gt; <a href="./">Sürüm 2.3</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>İçerik Uzlaşımı</h1>
  20 <div class="toplang">
  21 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
  22 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
  23 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
  24 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
  25 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a> |
  26 <a href="./zh-cn/content-negotiation.html" hreflang="zh-cn" rel="alternate" title="Simplified Chinese">&nbsp;zh-cn&nbsp;</a></p>
  27 </div>
  28 <div class="outofdate">Bu çeviri güncel olmayabilir. Son değişiklikler için İngilizce sürüm geçerlidir.</div>
  29
  30
  31     <p>Apache HTTPD, içerik uzlaşımını HTTP/1.1 belirtiminde bahsedildiği şekliyle
  32       destekler. Bir özkaynağın en iyi gösterimini, tarayıcının sağladığı
  33       karakter kodlaması, karakter kümesi, dil, ortam türü gibi kullanıcı
  34       tercihlerine bağlı olarak seçebilir. Ayrıca, tarayıcının kullanıcı
  35       tercihlerini tam yansıtamadığı durumlarda istekleri daha akıllıca ele
  36       alabilmeyi sağlayacak bir takım özelliklere de sahiptir.</p>
  37
  38     <p>İçerik uzlaşımı öntanımlı olarak derlenen
  39       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü tarafından sağlanır.</p>
  40 </div>
  41 <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></li>
  42 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></li>
  43 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></li>
  44 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></li>
  45 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></li>
  46 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></li>
  47 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#caching">Arabellekler Hakkında</a></li>
  48 </ul></div>
  49 <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
  50 <div class="section">
  51 <h2><a name="about" id="about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></h2>
  52
  53     <p>Bir özkaynağın bir çok farklı gösterimi olabilir. Örneğin, bir belgenin
  54       farklı ortam türleri ve/veya farklı diller için gösterimleri olabilir.
  55       En uygun seçimi yapmanın tek yolu kullanıcıya bir liste verip seçmesini
  56       istemektir. Bununla birlikte sunucunun bu seçimi kendiliğinden yapması
  57       da mümkündür. Tarayıcılar isteğin bir parçası olarak kullanıcı
  58       tercihlerini de gönderdiğinden bu istendiği gibi çalışır. Örneğin bir
  59       tarayıcı, kullanıcısınının mümkünse Fransızca içerik tercih ettiğini
  60       yoksa İngilizce içeriğe de razı olabileceğini belirtebilirdi.
  61       Tarayıcılar bu tercihleri başlıkta belirtirler. Tarayıcı sadece Türkçe
  62       içerik istendiğini şöyle belirtebilirdi:</p>
  63
  64     <div class="example"><p><code>Accept-Language: tr</code></p></div>
  65
  66     <p>Bu tercihin yerine getirilebilmesininin sadece, desteklenen diller
  67       arasında bu dilin varlığına ve istenen belgenin bu dilde bir
  68       gösteriminin bulunmasına bağlı oluşuna dikkat ediniz.</p>
  69
  70     <p>Daha karmaşık bir istek örneği olarak, tarayıcının Fransızca ve
  71       İngilizce içerik kabul etmeye ayarlandığını fakat Fransızcayı tercih
  72       ettiğini ve çeşitli ortam türlerini kabul etmekle birlikte salt metin ve
  73       diğer metin türlerinden ziyade HTML tercih ettiğini, ayrıca, diğer ortam
  74       türleri üzerinde GIF veya JPEG tercih ettiğini fakat başka çare yoksa
  75       her ortam türüne de izin verdiğini belirtiyor olsun:</p>
  76
  77     <div class="example"><p><code>
  78       Accept-Language: fr; q=1.0, en; q=0.5<br />
  79       Accept: text/html; q=1.0, text/*; q=0.8, image/gif; q=0.6, image/jpeg;
  80       q=0.6, image/*; q=0.5, */*; q=0.1
  81     </code></p></div>
  82
  83     <p>httpd, HTTP/1.1 belirtiminde tanımlanan şekliyle ‘sunucu yönetiminde’
  84       içerik uzlaşımını destekler. <code>Accept</code>,
  85       <code>Accept-Language</code>, <code>Accept-Charset</code> ve
  86       <code>Accept-Encoding</code> istek başlıklarını tamamen destekler.
  87       httpd ayrıca, RFC 2295 ve RFC 2296’da tanımlanan bir deneysel uzlaşım
  88       olarak ‘şeffaf’ içerik uzlaşımını da destekler. Fakat ‘özellik
  89       uzlaşımını’ bu RFC’lerde tanımlandığı gibi desteklemez.</p>
  90
  91     <p>Bir <strong>özkaynak</strong> bir URI (RFC 2396) tarafından betimlenen
  92       kavramsal bir öğedir. Apache gibi bir HTTP sunucusu, ortam türü,
  93       karakter kümesi, kodlama ve saire ile tanımlanmış bir bayt dizisi
  94       şeklindeki her gösterimiyle, özkaynaklara kendi isim alanları dahilinde
  95       erişim sağlar. Her özkaynağın aynı anda bir veya daha fazla gösterimi
  96       mevcut olabileceği gibi hiç mevcut olmayabilir de. Eğer çok sayıda
  97       gösterim mevcutsa, bu özkaynağın <strong>uzlaşılabilir</strong>
  98       olduğundan ve her gösteriminin  bir <strong>çeşitlilik</strong>
  99       oluşturduğundan bunun da uzlaşımın <strong>boyutlar</strong>ından
 100       kaynaklandığından bahsedilebilir.</p>
 101 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 102 <div class="section">
 103 <h2><a name="negotiation" id="negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></h2>
 104
 105     <p>Bir özkaynak üzerinde uzlaşılırken gösterim çeşitlerinin her biri
 106       hakkında sunucuya bilgi verilmesi gerekir. Bu iki yolla yapılabilir:</p>
 107
 108     <ul>
 109       <li>Ya gösterim çeşitlerini içeren dosyaların isimleriyle eşleşmeyi
 110         sağlayan bir tür eşlemi kullanılır (bir <code>*.var</code> dosyası
 111         gibi).</li>
 112
 113       <li>Ya da sunucu örtük bir dosya ismi kalıbı eşleşmesinin ardından
 114         sonuçlar arasından seçim yapar; buna ‘Çoklu Görünüm’ araması adı
 115         verilir.</li>
 116     </ul>
 117
 118    <h3><a name="type-map" id="type-map">Bir türeşlem dosyası kullanmak</a></h3>
 119
 120     <p>Bir türeşlem dosyası, <code>type-map</code> eylemcisi ile ilişkili bir
 121       belgedir (ya da eski httpd yapılandırmaları ile geriye uyumluluk için,
 122       <code>application/x-type-map</code> <a class="glossarylink" href="./glossary.html#mime türü" title="sözlüğe bakınız">MIME türü</a>nde
 123       bir belgedir). Bu özelliği kullanmak için, yapılandırmada bir tür
 124       eşleyici olarak her dosya ismi uzantısı için bir <code>type-map</code>
 125       eylemcisi tanımlamalısınız. Bu, sunucu yapılandırma dosyasında en iyi
 126       şöyle yapılabilir:</p>
 127
 128     <div class="example"><p><code>AddHandler type-map .var</code></p></div>
 129
 130     <p>Türeşlem dosyaları kendilerini tanımlayan özkaynak ile aynı isimde
 131       olmalı ve her gösterim çeşidi için bir girdi içermelidir; bu girdiler
 132       ardarda belirtilen HTTP biçem başlık satırlarından oluşur. Farklı
 133       gösterimlerin girdileri bir boş satırla diğerlerinden ayrılır. Aynı
 134       girdi içinde boş satır kullanılamaz. Bir eşlem dosyasını bir birleşik
 135       öğenin tamamı için bir girdi ile başlatmak adet olmuştur (ise de, bu
 136       gerekli değildir, hele yoksayılacaksa hiç gerekli değildir). Eşlem
 137       dosyası için aşağıda bir örnek verilmiştir. Dosya <code>misal</code>
 138       isimli bir özkaynak hakkında olduğundan dosyaya <code>misal.var</code>
 139       ismi verilebilir.</p>
 140
 141     <div class="example"><p><code>
 142       URI: misal<br />
 143     <br />
 144       URI: misal.en.html<br />
 145       Content-type: text/html<br />
 146       Content-language: en<br />
 147     <br />
 148       URI: misal.fr.de.html<br />
 149       Content-type: text/html;charset=iso-8859-2<br />
 150       Content-language: fr, de<br />
 151     </code></p></div>
 152
 153     <p>Ayrıca, <code>MultiViews</code> etkin olsa bile bir türeşlem dosyasının
 154       dosya ismi uzantılarının taranmasına göre öncelik alacağına dikkat
 155       ediniz. Eğer gösterimler bu örnekteki resim dosyasında olduğu gibi
 156       farklı kaynak üstünlüklerine sahipseler, ortam türünün <code>qs</code>
 157       parametresi kullanılarak kaynak üstünlükleri belirtilebilir: </p>
 158
 159     <div class="example"><p><code>
 160       URI: misal<br />
 161     <br />
 162       URI: misal.jpeg<br />
 163       Content-type: image/jpeg; <strong>qs=0.8</strong><br />
 164     <br />
 165       URI: misal.gif<br />
 166       Content-type: image/gif; <strong>qs=0.5</strong><br />
 167     <br />
 168       URI: misal.txt<br />
 169       Content-type: text/plain; <strong>qs=0.01</strong><br />
 170     </code></p></div>
 171
 172     <p><code>qs</code> değerleri 0.000-1.000 değer aralığı içinde
 173       belirtilebilir. 0.000 <code>qs</code> değerine sahip gösterimin asla
 174       seçilmeyeceğine dikkat ediniz. Bir <code>qs</code> değeri belirtilmeyen
 175       gösterimlerin kaynak üstünlüğü 1.000 kabul edilir. <code>qs</code>
 176       parametresinin belirttiği değer istemcinin yeteneklerinden bağımsız
 177       olarak olası gösterimler arasında göreli bir üstünlük ifade eder.
 178       Örneğin bir fotoğraf sözkonusu olduğunda bir JPEG dosyasının kaynak
 179       üstünlüğü bir ASCII çiziminkinden yüksek olacaktır. Diğer taraftan özgün
 180       resim bir ASCII çizim olduğu takdirde, ASCII çizim, bir JPEG gösterimine
 181       göre öncelikli olacaktır. Bu nedenle <code>qs</code> değeri özkaynağın
 182       doğasına bakarak belirlenir.</p>
 183
 184     <p>Tanınan başlıkların tam listesini <a href="mod/mod_negotiation.html#typemaps">mod_negotiation</a> modülünün
 185       belgesinde bulabilirsiniz.</p>
 186
 187
 188   <h3><a name="multiviews" id="multiviews">Çoklu Görünümler</a></h3>
 189
 190     <p><code>MultiViews</code>, <code>httpd.conf</code> dosyasındaki veya
 191       (<code class="directive"><a href="./mod/core.html#allowoverride">AllowOverride</a></code> yönergesinin
 192       değerine bağlı olarak) <code>.htaccess</code> dosyalarındaki <code class="directive"><a href="./mod/core.html#directory">&lt;Directory&gt;</a></code>, <code class="directive"><a href="./mod/core.html#location">&lt;Location&gt;</a></code> veya <code class="directive"><a href="./mod/core.html#files">&lt;Files&gt;</a></code> bölümleri içinde
 193       <code class="directive"><a href="./mod/core.html#options">Options</a></code> yönergeleri ile
 194       belirtilebilen, dizine özgü bir seçenektir. Yalnız, dikkatli olun,
 195       <code>Options All</code> yaparak <code>MultiViews</code> seçeneğini
 196       etkin kılamazsınız; seçeneği ismiyle açıkça belirtmelisiniz.</p>
 197
 198     <p><code>MultiViews</code> şöyle etki eder: Sunucudan,
 199       <code>MultiViews</code> seçeneğinin etkin olduğu <code>/bir/dizin</code>
 200       dizininden <code>filanca</code> dosyası için bir istekte bulunulmuşsa
 201       fakat dizinde bu dosya yoksa, sunucu dizin içeriğini
 202       <code>filanca.*</code> dosyaları için tarar ve bu dosyalar için
 203       istemcinin ismiyle talep ettiği ortam türlerini ve kodlamaları
 204       kullanarak bir türeşlem dosyası uydurup bu gösterimler arasından
 205       istemcinin gereksinimlerine en uygun gösterimi seçer.</p>
 206
 207     <p><code>MultiViews</code> ayrıca, sunucunun bir dizin içeriğini
 208       listelemeye çalıştığı durumda <code class="directive"><a href="./mod/mod_dir.html#directoryindex">DirectoryIndex</a></code> yönergesi ile belirtilen dosya için de bir
 209       arama tertipleyebilir. Eğer yapılandırma dosyalarında</p>
 210
 211     <div class="example"><p><code>DirectoryIndex index</code></p></div>
 212
 213     <p>şeklinde bir atama varsa ve dizinde <code>index.html</code> ve
 214       <code>index.html3</code> dosyaları varsa sunucu bunlar arasından hakem
 215       sıfatıyla bir seçim yapacaktır; ama bu ikisi yerine dizinde sadece
 216       <code>index.cgi</code> mevcutsa sunucu sadece bu dosyayı
 217       çalıştıracaktır.</p>
 218
 219     <p>Okunan dizinde bulunan dosyalar arasında <code>mod_mime</code>
 220       tarafından tanınan karakter kümesi, içerik türü, dil ve kodlama
 221       başlıklarına uygun gösterim uzantılarından birine sahip bir dosya yoksa
 222       sonuç <code class="directive"><a href="./mod/mod_mime.html#multiviewsmatch">MultiViewsMatch</a></code>
 223       yönergesiyle yapılan tanıma bağlı olur. Bu yönerge hangi diğer dosya
 224       uzantılarının, eylemcilerin veya süzgeçlerin çok gösterimli uzlaşımla
 225       ilintileneceğini belirler.</p>
 226
 227 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 228 <div class="section">
 229 <h2><a name="methods" id="methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></h2>
 230
 231     <p>httpd’nin, bir türeşlem dosyası veya dizin içindeki bir dosya
 232       sayesinde belli bir özkaynağın gösterim çeşitlerinin bir listesini elde
 233       ettikten sonra ‘en uygun’ gösterime karar vermek için kullanabileceği
 234       iki yöntem vardır. httpd’nin içerik uzlaşım özelliklerinin kullanımı
 235       sırasında uzlaşımın nasıl yerine getirileceği ile ilgili ayrıntıları
 236       bilmek aslında gerekli değildir. Bununla birlikte belgenin kalanında bu
 237       konu açıklanmaya çalışılmıştır.</p>
 238
 239     <p>İki uzlaşım yöntemi vardır:</p>
 240
 241     <ol>
 242       <li>Normal durumda <strong>sunucu yönetiminde httpd uzlaşım
 243         algoritması</strong> kullanılır. Bu algoritma aşağıda ayrıntılı olarak
 244         açıklanmıştır. Bu algoritma kullanıldığı zaman, httpd, en iyi sonuca
 245         ulaşmak için bazen belli boyutların üstünlük katsayılarıyla ‘oynar’.
 246         httpd’nin bu katsayılarla oynama işini nasıl yaptığı aşağıda daha
 247         ayrıntılı açıklanmıştır.</li>
 248
 249       <li>İstemci bu işlem için özellikle RFC 2295’te tanımlanan mekanizmanın
 250         kullanılmasını isterse <strong>şeffaf içerik uzlaşımı</strong>
 251         kullanılır. Bu uzlaşım yöntemi, en uygun gösterimin seçilmesi
 252         konusunda tarayıcıya tam denetim imkanı verir; dolayısıyla sonuç
 253         tarayıcının bu işlem için kullandığı algoritmanın başarısına bağlıdır.
 254         Şeffaf uzlaşım sürecinin bir parçası olarak, tarayıcı, RFC 2296’da
 255         tanımlanan ‘gösterim çeşidini uzaktan seçme algoritması’nın
 256         çalıştırılmasını httpd’den isteyebilir.</li>
 257     </ol>
 258
 259   <h3><a name="dimensions" id="dimensions">Uzlaşımın Boyutları</a></h3>
 260
 261     <table>
 262
 263       <tr valign="top">
 264         <th>Boyut</th>
 265
 266         <th>Açıklama</th>
 267       </tr>
 268
 269       <tr valign="top">
 270         <td>Ortam Türü</td>
 271
 272         <td>Tarayıcı ortam türü tercihlerini <code>Accept</code> başlık alanı
 273           ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 274           olabilir. Gösterimin açıklaması da ayrıca bir kaynak üstünlüğüne
 275           (<code>qs</code> parametresi) sahip olabilir.</td>
 276       </tr>
 277
 278       <tr valign="top">
 279         <td>Dil</td>
 280
 281         <td>Tarayıcı dil tercihlerini <code>Accept-Language</code> başlık
 282           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 283           olabilir. Gösterimler bir kaç dilde olabileceği gibi hiç bir dille
 284           ilişkilendirimemiş de olabilir.</td>
 285       </tr>
 286
 287       <tr valign="top">
 288         <td>Kodlama</td>
 289
 290         <td>Tarayıcı kodlama tercihlerini <code>Accept-Encoding</code> başlık
 291           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 292           olabilir.</td>
 293       </tr>
 294
 295       <tr valign="top">
 296         <td>Karakter Kümesi</td>
 297
 298         <td>Tarayıcı karakter kümesi tercihlerini <code>Accept-Charset</code>
 299           başlık alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük
 300           katsayısı olabilir. Gösterim çeşitleri karakter kümesini ortam
 301           türünün bir parametresi olarak belirtebilirler.</td>
 302       </tr>
 303     </table>
 304
 305
 306   <h3><a name="algorithm" id="algorithm">httpd Uzlaşım Algoritması</a></h3>
 307
 308     <p>httpd, tarayıcıya döndürülecek en uygun gösterim çeşidini (varsa)
 309       seçmek için aşağıdaki algoritmayı kullanabilir. Bu algoritma pek de
 310       yapılandırılabilir değildir. Şöyle çalışır:</p>
 311
 312     <ol>
 313       <li>Önce her uzlaşım boyutu için ilgili <em>Accept*</em> başlık alanına
 314         bakılıp her gösterim çeşidine bir üstünlük katsayısı atanır. Eğer
 315         boyutlardan bazıları için ilgili <em>Accept*</em> başlığı
 316         uygulanabilir değilse bu boyut elenir ve sonuçta hiçbir gösterim
 317         çeşidi kalmasza 4. adıma atlanır.</li>
 318
 319       <li>‘En uygun’ gösterim çeşidi bir eleme süreciyle seçilir. Bu süreç
 320         sırasında aşağıdaki sınamalar sırayla uygulanır. Sınamalardan
 321         geçemeyen bir gösterim çeşidi elenir.  Sınamaların bir aşamasında tek
 322         bir gösterim çeşidi kalırsa bu en uygun eşleşme olarak seçilmiş olur
 323         ve 3. adıma atlanır. Eğer birden fazla gösterim çeşidi kalırsa sonraki
 324         sınamaya geçilir.
 325
 326         <ol>
 327           <li><code>Accept</code> başlığındaki üstünlük katsayısı ile
 328             gösterimin ortam türünde belirtilen kaynak üstünlüğünün çarpımı en
 329             büyük olan gösterim çeşidi seçilir.</li>
 330
 331           <li>En yüksek dil üstünlük katsayısına sahip gösterim çeşidi seçilir.
 332           </li>
 333
 334           <li>En uygun dil eşleşmesine sahip gösterim çeşidini seçmek için
 335             önce varsa <code>Accept-Language</code> başlığındaki dil
 336             sıralamasına bakılır, aksi takdirde <code>LanguagePriority</code>
 337             yönergesi ile atanmışsa oradaki dil sıralamasına bakılır.</li>
 338
 339           <li>En yüksek ‘seviyeden’ ortam parametresine (text/html ortam türü
 340             sürümünü belirtmekte kullanılır) sahip gösterim çeşitleri
 341             seçilir.</li>
 342
 343           <li><code>Accept-Charset</code> başlık satırında belirtilene bakarak
 344             en uygun karakter kümesine sahip gösterim çeşitleri seçilir.
 345             Alenen dışlanmadıkça ISO-8859-1 kabul edilebilir karakter
 346             kümesidir. <code>text/*</code> ortam türüne sahip gösterim
 347             çeşitlerinden belli bir karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş
 348             olanların karakter kümesinin ISO-8859-1 olduğu varsayılır.</li>
 349
 350           <li>ISO-8859-1 karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş gösterim
 351             çeşitleri seçilir. Böyle hiçbir gösterim yoksa bütün gösterimler
 352             seçilir.</li>
 353
 354           <li>En uygun kodlamaya sahip gösterim çeşitleri seçilir. Tarayıcı
 355             tarafından kabul edilebilir kodlamaya sahip gösterim çeşitleri
 356             varsa bunlar seçilir. Yoksa kodlanmış ve kodlanmamış gösterim
 357             çeşitleri karışık olarak mevcutsa sadece kodlanmamış olanlar
 358             seçilir. Eğer bütün gösterim çeşitlerinin sadece kodlanmış ya da
 359             sadece kodlanmamış gösterimleri mevcutsa hepsi seçilir.</li>
 360
 361           <li>En küçük içerik uzunluğuna sahip gösterim çeşitleri seçilir.</li>
 362
 363           <li>Kalan gösterim çeşitlerinin ilki seçilir. Bu ilk, ya türeşlem
 364             dosyasında listelenen ilk çeşittir ya da gösterimler bir dizinden
 365             okunuyorsa ASCII kod sıralamasına göre ilk sıradaki dosya ismine
 366             sahip gösterimdir.</li>
 367         </ol>
 368       </li>
 369
 370       <li>Algoritma, artık seçilmiş en uygun gösterim çeşidine sahipse bu
 371         artık yanıt olarak döndürülebilir. HTTP yanıt başlığı
 372         <code>Vary</code>’ye uzlaşım boyutları atanır (tarayıcı ve
 373         arabellekler özkaynağı kaydederken bu bilgiyi kullanırlar)
 374         ve algoritma sonlandırılır.</li>
 375
 376       <li>Buraya gelinmişse hiçbir gösterim seçilmemiş demektir (hiçbiri
 377         tarayıcı tarafından kabul edilebilir bulunmadığından dolayı).
 378         Gövdesinde mevcut gösterim çeşitlerini listeleyen bir HTML belgesi 406
 379         durum koduyla döndürülür (406: ‘kabul edilebilir bir gösterim yok’).
 380         Ayrıca HTTP <code>Vary</code> başlığında gösterim çeşitliliğinin
 381         boyutları belirtilir.</li>
 382     </ol>
 383
 384 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 385 <div class="section">
 386 <h2><a name="better" id="better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></h2>
 387
 388     <p>httpd bazen yukarıdaki httpd uzlaşım algoritmasının kesin sonucunun
 389       beklenenden farklı olması için üstünlük değerleriyle oynar. Bunu tam ve
 390       doğru bilgi göndermeyen tarayıcılar için algoritmadan en iyi sonucu elde
 391       etmek amacıyla yapar. Bazen günümüzün en tanınmış tarayıcıları bile çoğu
 392       durumda yanlış bir seçimle sonuçlanmayacaksa <code>Accept</code> başlık
 393       bilgilerini göndermemektedir. Eğer tarayıcı eksiksiz ve doğru bilgi
 394       gönderirse httpd bu değerlerle oynamayacaktır.</p>
 395
 396   <h3><a name="wildcards" id="wildcards">Ortam Türleri ve Dosyaismi Kalıpları</a></h3>
 397
 398     <p><code>Accept:</code> istek başlığı ortam türü tercihlerini yansıtır.
 399       Ayrıca, * bir dizge ile eşleşmek üzere "image/*" veya  "*/*" gibi ortam
 400       türü kalıpları da içerebilir. Dolayısıyla şöyle bir istek,</p>
 401
 402     <div class="example"><p><code>Accept: image/*, */*</code></p></div>
 403
 404     <p>diğer türler gibi "image/" ile başlayan ortam türlerini kabul
 405       edilebilir kılacaktır. Bazı tarayıcılar ortam türlerini örtük olarak
 406       elde etmek amacıyla hep bu tür kalıplar gönderirler. Örnek:</p>
 407
 408     <div class="example"><p><code>
 409       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*
 410     </code></p></div>
 411
 412     <p>Bunun amacı, açıkça listelenmiş türlerin tercih edildiğini, fakat
 413       farklı gösterimler varsa onların da kabul edilebileceğini belirtmektir.
 414       Üstünlük değerlerini doğrudan kullanarak tarayıcılar gerçekte ne
 415       istediklerini şuna benzer şekilde belirtebilirler:</p>
 416
 417     <div class="example"><p><code>
 418       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*; q=0.01
 419     </code></p></div>
 420
 421     <p>Açıkça belirtilen türler için üstünlük katsayısı belirtilmemiştir,
 422       dolayısıyla üstünlük katsayılarının 1.0 (en yüksek) olduğu
 423       varsayılmaktadır. */* kalıbı 0.01 gibi çok daha düşük bir öncelik
 424       belirtmektedir. Bu bakımdan, ancak, açıkça belirtilen türlerden
 425       hiçbirinin bulunmaması halinde diğer türler eşleşecektir.</p>
 426
 427     <p>Eğer <code>Accept:</code> başlığı <em>hiçbir</em> <code>q</code>
 428       katsayısı içermiyorsa ve başlıkta "*/*" belirtilmişse, httpd istenen
 429       davranışı taklit etmek için bu kalıba 0.01 katsayısını atar. Keza
 430       "type/*" kalıbına da 0.02 katsayısını atar (yani, */* kalıbına göre
 431       tercihli olur). Eğer  <code>Accept:</code> alanındaki her ortam türü bir
 432       <code>q</code> katsayısı içeriyorsa bu özel değerler uygulanmaz.
 433       Dolayısıyla gerekli bilgiyi açıkça bildiren tarayıcılardan gelen
 434       istekler umulduğu gibi işlem görecektir.</p>
 435
 436
 437   <h3><a name="exceptions" id="exceptions">Dil Uzlaşımında İstisnalar</a></h3>
 438
 439     <p>httpd 2.0’dan itibaren, uzlaşım algoritmasına, bir eşleşme bulmak
 440       konusunda algoritma başarılı olamadığı takdirde hoş bir son çareye izin
 441       vermek için bazı istisnalar eklenmiştir.</p>
 442
 443     <p>İstemci sunucudan bir sayfa istediğinde, sunucu, tarayıcı tarafından
 444       gönderilen <code>Accept-language</code> başlığıyla eşleşen tek bir sayfa
 445       bulamadığı takdirde istemciye ya “Kabul edilebilir bir gösterim çeşidi
 446       yok” ya da “Çok sayıda seçim belirtilmiş” yanıtını döndürür. Bu hata
 447       iletilerinden kaçınmak için bu gibi durumlarda httpd
 448       <code>Accept-language</code> başlığını yoksaymaya ayarlanabilir. Böylece
 449       istemcinin isteğine tam olarak uymasa da bir belge sağlanır. Bu hata
 450       iletilerinin birini veya her ikisini de geçersiz kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#forcelanguagepriority">ForceLanguagePriority</a></code> yönergesi
 451       kullanılabilir ve sunucunun kararını <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> yönergesine
 452       dayanarak vermesi sağlanabilir.</p>
 453
 454     <p>Sunucu ayrıca, tam bir eşleşme bulunmadığı zaman lehçelerle de eşleşme
 455       arayabilir. Örneğin, bir istemci Britanya İngilizcesi
 456       (<code>en-GB</code>) ile yazılmış belgeler için istekte bulunursa,
 457       sunucu normalde HTTP/1.1 standardına göre bir belgenin basitçe
 458       <code>en</code> olarak imlenmesine izin vermez. (Bir okuyucu Britanya
 459       İngilizcesini anlıyor ama genel İngilizceyi anlamıyor diye
 460       <code>Accept-Language</code> başlığında <code>en</code>  değil de
 461       <code>en-GB</code>’yi belirtmesinin hemen hemen daima bir yapılandırma
 462       hatasına yol açacağına dikkat ediniz. Maalesef, mevcut istemcilerin çoğu
 463       öntanımlı yapılandırmalarında buna benzer şeyler yapmaktadır.) Bununla
 464       birlikte, başka bir dille eşleşme mümkün değilse ve sunucu “Kabul
 465       edilebilir bir gösterim çeşidi yok” hatasını döndürmeye hazırsa veya
 466       <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> son
 467       çaresine ayarlanmışsa alt küme belirtimini yok sayacak ve
 468       <code>en</code> belge isteklerine <code>en-GB</code> belgelerle yanıt
 469       verecektir. httpd, lehçenin üyesi olduğu anadili, istemcinin kabul
 470       edilebilir diller listesine örtük olarak düşük bir üstünlük değeri ile
 471       ekler. Yalnız şuna dikkat edin, eğer istemci tercihini "en-GB; q=0.9,
 472       fr; q=0.8" olarak belirtirse ve sunucuda sadece "en" ve "fr" belgeleri
 473       varsa sunucu "fr" belge ile yanıt verecektir. HTTP/1.1 belirtimi ile
 474       uyumluluğu sağlamak ve düzgün yapılandırılmış istemcilerle gerektiği
 475       gibi çalışabilmek için bu gereklidir.</p>
 476
 477     <p>Gelişmiş tekniklerin (çerezler, özel URL yolları gibi) desteklenmesi
 478       sırasında, kullanıcının tercih ettiği dili saptamak için httpd 2.0.47
 479       sürümünden beri <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü
 480       <code>prefer-language</code> <a href="env.html">ortam değişkenini</a>
 481       tanımaktadır. Değişken mevcutsa ve uygun bir dil yaftası içeriyorsa
 482       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> uygun gösterimi seçmeyi deneyecektir.
 483       Böyle bir gösterim çeşidi mevcut değilse normal uzlaşım işlemi
 484       uygulanacaktır.</p>
 485
 486     <div class="example"><h3>Örnek</h3><p><code>
 487       SetEnvIf Cookie "language=(.+)" prefer-language=$1<br />
 488       Header append Vary cookie
 489     </code></p></div>
 490
 491 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 492 <div class="section">
 493 <h2><a name="extensions" id="extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></h2>
 494
 495
 496   <p>httpd, şeffaf içerik uzlaşımı protokolünü (RFC 2295) şöyle genişletir:
 497     Sadece içerik kodlamasına özgü olmak üzere gösterim çeşidi listelerinde
 498     gösterim çeşitlerini imlemek için yeni bir <code>{encoding ..}</code>
 499     elemanı kullanılır. RVSA/1.0 algoritmasının (RFC 2296) gerçeklenimi,
 500     listedeki kodlanmış gösterim çeşitlerini tanımak ve onları
 501     <code>Accept-Encoding</code> başlık alanıyla ilgili olarak kabul
 502     edilebilir kodlamalara aday gösterim çeşitleri olarak kullanmak üzere
 503     genişletilmiştir. RVSA/1.0 gerçeklenimi, en uygun gösterim çeşidi
 504     seçiminin öncesinde hesaplanmış üstünlük katsayısını virgülden sonra beş
 505     haneye yuvarlamaz.</p>
 506 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 507 <div class="section">
 508 <h2><a name="naming" id="naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></h2>
 509
 510     <p>Eğer dil uzlaşımı kullanıyorsanız ve birden fazla dosya ismi uzantısına
 511       sahip dosyalarınız varsa uzantıların sıralamasının normalde uygunsuz
 512       düştüğü farklı isimlendirme yaklaşımlarında bulunabilirsiniz (ayrıntılar
 513       için <a href="mod/mod_mime.html#multipleext">mod_mime</a> belgesine
 514       bakınız).</p>
 515
 516     <p>Bir MIME türü uzantısına sahip bir dosyanın (<code>html</code> gibi),
 517       kodlanmış bir gösterimi (<code>gz</code> gibi) mevcut olabilir. Bu
 518       dosyanın ayrıca farklı dillerdeki gösterimleri için de bir uzantısı
 519       (<code>en</code> gibi) olabilir.</p>
 520
 521     <p>Örnekler:</p>
 522
 523     <ul>
 524       <li>misal.en.html</li>
 525
 526       <li>misal.html.en</li>
 527
 528       <li>misal.en.html.gz</li>
 529     </ul>
 530
 531     <p>Hiperbağ olarak geçerli ve geçersiz bazı dosya ismi örnekleri:</p>
 532
 533     <table class="bordered">
 534
 535       <tr>
 536         <th>Dosya ismi</th>
 537
 538         <th>Geçerli Hiperbağ</th>
 539
 540         <th>Geçersiz Hiperbağ</th>
 541       </tr>
 542
 543       <tr>
 544         <td><em>misal.html.en</em></td>
 545
 546         <td>misal<br />
 547          misal.html</td>
 548
 549         <td>-</td>
 550       </tr>
 551
 552       <tr>
 553         <td><em>misal.en.html</em></td>
 554
 555         <td>misal</td>
 556
 557         <td>misal.html</td>
 558       </tr>
 559
 560       <tr>
 561         <td><em>misal.html.en.gz</em></td>
 562
 563         <td>misal<br />
 564          misal.html</td>
 565
 566         <td>misal.gz<br />
 567          misal.html.gz</td>
 568       </tr>
 569
 570       <tr>
 571         <td><em>misal.en.html.gz</em></td>
 572
 573         <td>misal</td>
 574
 575         <td>misal.html<br />
 576          misal.html.gz<br />
 577          misal.gz</td>
 578       </tr>
 579
 580       <tr>
 581         <td><em>misal.gz.html.en</em></td>
 582
 583         <td>misal<br />
 584          misal.gz<br />
 585          misal.gz.html</td>
 586
 587         <td>misal.html</td>
 588       </tr>
 589
 590       <tr>
 591         <td><em>misal.html.gz.en</em></td>
 592
 593         <td>misal<br />
 594          misal.html<br />
 595          misal.html.gz</td>
 596
 597         <td>misal.gz</td>
 598       </tr>
 599     </table>
 600
 601     <p>Yukarıdaki tabloya bakarak hiperbağlarda bir dosya ismini uzantısız
 602       olarak (<code>misal</code> gibi) kullanmanın daima mümkün olduğunu
 603       farkedeceksiniz. Böylece bir belgenin asıl türünü gizleyebilir ve
 604       sonradan bir hiperbağ değişikliği yapmaksızın örneğin
 605       <code>html</code>’den <code>shtml</code> veya <code>cgi</code>’ye
 606       geçebilirsiniz.</p>
 607
 608     <p>Hiperbağlarda MIME türlerini (<code>misal.html</code> gibi) kullanmaya
 609       devam etmek istiyorsanız dil uzantısı MIME türü uzantısının sağında
 610       kalmalıdır (<code>misal.html.en</code> gibi).</p>
 611 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 612 <div class="section">
 613 <h2><a name="caching" id="caching">Arabellekler Hakkında</a></h2>
 614
 615     <p>Bir arabellek, bir gösterimi istek URL’si ile ilişkilendirerek saklar.
 616       Böylece, sonradan aynı URL için bir istek yapıldığında kaydettiği
 617       gösterimi kullanabilir. Fakat özkaynak sunucuyla uzlaşılan türdeyse
 618       arabelleğe ilk istenen çeşit saklanmış olacağından isteğe yanlış
 619       gösterimle yanıt verilmiş olacaktır. Bunun olmaması için httpd, normal
 620       olarak içerik uzlaşımının sonucu olarak döndürülen tüm yanıtları
 621       HTTP/1.0 istemciler tarafından arabelleklenemez olarak imler. httpd
 622       ayrıca, uzlaşımlı yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılan HTTP/1.1
 623       protokolünü de destekler.</p>
 624
 625     <p>HTTP/1.0 uyumlu istemcilerden (bir tarayıcı veya arabellek) gelen
 626       istekler için, uzlaşıma konu yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılmak
 627       üzere <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code> yönergesi kullanılabilir. Bu yönerge
 628       argümansızdır ve sunucu genelinde veya sanal konakların
 629       yapılandırılmasında kullanılabilir. Bunun HTTP/1.1 istemcilerinden gelen
 630       isteklere bir etkisi yoktur.</p>
 631
 632     <p>HTTP/1.1 istemciler için, httpd, yanıtın uzlaşım boyutlarını göstermek
 633       üzere bir <code>Vary</code> HTTP yanıt başlığı gönderir. Arabellekler bu
 634       bilgiyi sonraki istekleri yerel kopyadan sunarken kullanabilirler. Bir
 635       arabelleğin uzlaşım boyutlarına bakmaksızın yerel kopyasını kullanmaya
 636       teşvik etmek için <code>force-no-vary</code> <a href="env.html#special">ortam değişkenini</a> etkin kılabilirsiniz.</p>
 637
 638 </div></div>
 639 <div class="bottomlang">
 640 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
 641 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
 642 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
 643 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
 644 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a> |
 645 <a href="./zh-cn/content-negotiation.html" hreflang="zh-cn" rel="alternate" title="Simplified Chinese">&nbsp;zh-cn&nbsp;</a></p>
 646 </div><div id="footer">
 647 <p class="apache">Copyright 2011 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
 648 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div>
 649 </body></html>