granicus.if.org Git - apache/blob - docs/manual/content-negotiation.html.tr.utf8

   1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
   2 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
   3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head><!--
   4         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   5               This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
   6         XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
   7       -->
   8 <title>İçerik Uzlaşımı - Apache HTTP Sunucusu</title>
   9 <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
  10 <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
  11 <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" />
  12 <script src="./style/scripts/prettify.js" type="text/javascript">
  13 </script>
  14
  15 <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
  16 <body id="manual-page"><div id="page-header">
  17 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p>
  18 <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.5</p>
  19 <img alt="" src="./images/feather.gif" /></div>
  20 <div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
  21 <div id="path">
  22 <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> &gt; <a href="./">Sürüm 2.5</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>İçerik Uzlaşımı</h1>
  23 <div class="toplang">
  24 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
  25 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
  26 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
  27 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
  28 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
  29 </div>
  30 <div class="outofdate">Bu çeviri güncel olmayabilir. Son değişiklikler için İngilizce sürüm geçerlidir.</div>
  31
  32
  33     <p>Apache HTTPD, içerik uzlaşımını HTTP/1.1 belirtiminde bahsedildiği şekliyle
  34       destekler. Bir özkaynağın en iyi gösterimini, tarayıcının sağladığı
  35       karakter kodlaması, karakter kümesi, dil, ortam türü gibi kullanıcı
  36       tercihlerine bağlı olarak seçebilir. Ayrıca, tarayıcının kullanıcı
  37       tercihlerini tam yansıtamadığı durumlarda istekleri daha akıllıca ele
  38       alabilmeyi sağlayacak bir takım özelliklere de sahiptir.</p>
  39
  40     <p>İçerik uzlaşımı öntanımlı olarak derlenen
  41       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü tarafından sağlanır.</p>
  42 </div>
  43 <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></li>
  44 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></li>
  45 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></li>
  46 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></li>
  47 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></li>
  48 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></li>
  49 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#caching">Arabellekler Hakkında</a></li>
  50 </ul><ul class="seealso"><li><a href="#comments_section">Yorum</a></li></ul></div>
  51 <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
  52 <div class="section">
  53 <h2><a name="about" id="about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></h2>
  54
  55     <p>Bir özkaynağın bir çok farklı gösterimi olabilir. Örneğin, bir belgenin
  56       farklı ortam türleri ve/veya farklı diller için gösterimleri olabilir.
  57       En uygun seçimi yapmanın tek yolu kullanıcıya bir liste verip seçmesini
  58       istemektir. Bununla birlikte sunucunun bu seçimi kendiliğinden yapması
  59       da mümkündür. Tarayıcılar isteğin bir parçası olarak kullanıcı
  60       tercihlerini de gönderdiğinden bu istendiği gibi çalışır. Örneğin bir
  61       tarayıcı, kullanıcısınının mümkünse Fransızca içerik tercih ettiğini
  62       yoksa İngilizce içeriğe de razı olabileceğini belirtebilirdi.
  63       Tarayıcılar bu tercihleri başlıkta belirtirler. Tarayıcı sadece Türkçe
  64       içerik istendiğini şöyle belirtebilirdi:</p>
  65
  66     <div class="example"><p><code>Accept-Language: tr</code></p></div>
  67
  68     <p>Bu tercihin yerine getirilebilmesininin sadece, desteklenen diller
  69       arasında bu dilin varlığına ve istenen belgenin bu dilde bir
  70       gösteriminin bulunmasına bağlı oluşuna dikkat ediniz.</p>
  71
  72     <p>Daha karmaşık bir istek örneği olarak, tarayıcının Fransızca ve
  73       İngilizce içerik kabul etmeye ayarlandığını fakat Fransızcayı tercih
  74       ettiğini ve çeşitli ortam türlerini kabul etmekle birlikte salt metin ve
  75       diğer metin türlerinden ziyade HTML tercih ettiğini, ayrıca, diğer ortam
  76       türleri üzerinde GIF veya JPEG tercih ettiğini fakat başka çare yoksa
  77       her ortam türüne de izin verdiğini belirtiyor olsun:</p>
  78
  79     <div class="example"><p><code>
  80       Accept-Language: fr; q=1.0, en; q=0.5<br />
  81       Accept: text/html; q=1.0, text/*; q=0.8, image/gif; q=0.6, image/jpeg;
  82       q=0.6, image/*; q=0.5, */*; q=0.1
  83     </code></p></div>
  84
  85     <p>httpd, HTTP/1.1 belirtiminde tanımlanan şekliyle ‘sunucu yönetiminde’
  86       içerik uzlaşımını destekler. <code>Accept</code>,
  87       <code>Accept-Language</code>, <code>Accept-Charset</code> ve
  88       <code>Accept-Encoding</code> istek başlıklarını tamamen destekler.
  89       httpd ayrıca, RFC 2295 ve RFC 2296’da tanımlanan bir deneysel uzlaşım
  90       olarak ‘şeffaf’ içerik uzlaşımını da destekler. Fakat ‘özellik
  91       uzlaşımını’ bu RFC’lerde tanımlandığı gibi desteklemez.</p>
  92
  93     <p>Bir <strong>özkaynak</strong> bir URI (RFC 2396) tarafından betimlenen
  94       kavramsal bir öğedir. Apache gibi bir HTTP sunucusu, ortam türü,
  95       karakter kümesi, kodlama ve saire ile tanımlanmış bir bayt dizisi
  96       şeklindeki her gösterimiyle, özkaynaklara kendi isim alanları dahilinde
  97       erişim sağlar. Her özkaynağın aynı anda bir veya daha fazla gösterimi
  98       mevcut olabileceği gibi hiç mevcut olmayabilir de. Eğer çok sayıda
  99       gösterim mevcutsa, bu özkaynağın <strong>uzlaşılabilir</strong>
 100       olduğundan ve her gösteriminin  bir <strong>çeşitlilik</strong>
 101       oluşturduğundan bunun da uzlaşımın <strong>boyutlar</strong>ından
 102       kaynaklandığından bahsedilebilir.</p>
 103 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 104 <div class="section">
 105 <h2><a name="negotiation" id="negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></h2>
 106
 107     <p>Bir özkaynak üzerinde uzlaşılırken gösterim çeşitlerinin her biri
 108       hakkında sunucuya bilgi verilmesi gerekir. Bu iki yolla yapılabilir:</p>
 109
 110     <ul>
 111       <li>Ya gösterim çeşitlerini içeren dosyaların isimleriyle eşleşmeyi
 112         sağlayan bir tür eşlemi kullanılır (bir <code>*.var</code> dosyası
 113         gibi).</li>
 114
 115       <li>Ya da sunucu örtük bir dosya ismi kalıbı eşleşmesinin ardından
 116         sonuçlar arasından seçim yapar; buna ‘Çoklu Görünüm’ araması adı
 117         verilir.</li>
 118     </ul>
 119
 120    <h3><a name="type-map" id="type-map">Bir türeşlem dosyası kullanmak</a></h3>
 121
 122     <p>Bir türeşlem dosyası, <code>type-map</code> eylemcisi ile ilişkili bir
 123       belgedir (ya da eski httpd yapılandırmaları ile geriye uyumluluk için,
 124       <code>application/x-type-map</code> <a class="glossarylink" href="./glossary.html#mime türü" title="sözlüğe bakınız">MIME türü</a>nde
 125       bir belgedir). Bu özelliği kullanmak için, yapılandırmada bir tür
 126       eşleyici olarak her dosya ismi uzantısı için bir <code>type-map</code>
 127       eylemcisi tanımlamalısınız. Bu, sunucu yapılandırma dosyasında en iyi
 128       şöyle yapılabilir:</p>
 129
 130     <div class="example"><p><code>AddHandler type-map .var</code></p></div>
 131
 132     <p>Türeşlem dosyaları kendilerini tanımlayan özkaynak ile aynı isimde
 133       olmalı ve isim bir <code>.var</code> uzantısı içermelidir. Aşağıdaki
 134       örneklerde özkaynak ismi <code>foo</code> olduğundan türeşlem dosyasının
 135       ismi <code>foo.var</code>'dır.</p>
 136
 137     <p>Bu dosya her gösterim çeşidi için bir girdi içermelidir; bu girdiler
 138       ardarda belirtilen HTTP biçem başlık satırlarından oluşur. Farklı
 139       gösterimlerin girdileri bir boş satırla diğerlerinden ayrılır. Aynı
 140       girdi içinde boş satır kullanılamaz. Bir eşlem dosyasını bir birleşik
 141       öğenin tamamı için bir girdi ile başlatmak adet olmuştur (ise de, bu
 142       gerekli değildir, hele yoksayılacaksa hiç gerekli değildir). Eşlem
 143       dosyası için aşağıda bir örnek verilmiştir.</p>
 144
 145    <p>Bu dosyadaki URI'ler türeşlem dosyasının yerine görelidir. Dolayısıyla,
 146      bu dosyaların aynı dizinde bulunması beklenirse de bu gerekli değildir.
 147      Aynı sunucuda bulunan tüm dosyalar için türeşlem dosyasındaki gibi mutlak
 148      veya göreli URI'ler belirtebilirsiniz.</p>
 149
 150     <div class="example"><p><code>
 151       URI: misal<br />
 152     <br />
 153       URI: misal.en.html<br />
 154       Content-type: text/html<br />
 155       Content-language: en<br />
 156     <br />
 157       URI: misal.fr.de.html<br />
 158       Content-type: text/html;charset=iso-8859-2<br />
 159       Content-language: fr, de<br />
 160     </code></p></div>
 161
 162     <p>Ayrıca, <code>MultiViews</code> etkin olsa bile bir türeşlem dosyasının
 163       dosya ismi uzantılarının taranmasına göre öncelik alacağına dikkat
 164       ediniz. Eğer gösterimler bu örnekteki resim dosyasında olduğu gibi
 165       farklı kaynak üstünlüklerine sahipseler, ortam türünün <code>qs</code>
 166       parametresi kullanılarak kaynak üstünlükleri belirtilebilir: </p>
 167
 168     <div class="example"><p><code>
 169       URI: misal<br />
 170     <br />
 171       URI: misal.jpeg<br />
 172       Content-type: image/jpeg; <strong>qs=0.8</strong><br />
 173     <br />
 174       URI: misal.gif<br />
 175       Content-type: image/gif; <strong>qs=0.5</strong><br />
 176     <br />
 177       URI: misal.txt<br />
 178       Content-type: text/plain; <strong>qs=0.01</strong><br />
 179     </code></p></div>
 180
 181     <p><code>qs</code> değerleri 0.000-1.000 değer aralığı içinde
 182       belirtilebilir. 0.000 <code>qs</code> değerine sahip gösterimin asla
 183       seçilmeyeceğine dikkat ediniz. Bir <code>qs</code> değeri belirtilmeyen
 184       gösterimlerin kaynak üstünlüğü 1.000 kabul edilir. <code>qs</code>
 185       parametresinin belirttiği değer istemcinin yeteneklerinden bağımsız
 186       olarak olası gösterimler arasında göreli bir üstünlük ifade eder.
 187       Örneğin bir fotoğraf sözkonusu olduğunda bir JPEG dosyasının kaynak
 188       üstünlüğü bir ASCII çiziminkinden yüksek olacaktır. Diğer taraftan özgün
 189       resim bir ASCII çizim olduğu takdirde, ASCII çizim, bir JPEG gösterimine
 190       göre öncelikli olacaktır. Bu nedenle <code>qs</code> değeri özkaynağın
 191       doğasına bakarak belirlenir.</p>
 192
 193     <p>Tanınan başlıkların tam listesini <a href="mod/mod_negotiation.html#typemaps">mod_negotiation</a> modülünün
 194       belgesinde bulabilirsiniz.</p>
 195
 196
 197   <h3><a name="multiviews" id="multiviews">Çoklu Görünümler</a></h3>
 198
 199     <p><code>MultiViews</code>, <code>httpd.conf</code> dosyasındaki veya
 200       (<code class="directive"><a href="./mod/core.html#allowoverride">AllowOverride</a></code> yönergesinin
 201       değerine bağlı olarak) <code>.htaccess</code> dosyalarındaki <code class="directive"><a href="./mod/core.html#directory">&lt;Directory&gt;</a></code>, <code class="directive"><a href="./mod/core.html#location">&lt;Location&gt;</a></code> veya <code class="directive"><a href="./mod/core.html#files">&lt;Files&gt;</a></code> bölümleri içinde
 202       <code class="directive"><a href="./mod/core.html#options">Options</a></code> yönergeleri ile
 203       belirtilebilen, dizine özgü bir seçenektir. Yalnız, dikkatli olun,
 204       <code>Options All</code> yaparak <code>MultiViews</code> seçeneğini
 205       etkin kılamazsınız; seçeneği ismiyle açıkça belirtmelisiniz.</p>
 206
 207     <p><code>MultiViews</code> şöyle etki eder: Sunucudan,
 208       <code>MultiViews</code> seçeneğinin etkin olduğu <code>/bir/dizin</code>
 209       dizininden <code>filanca</code> dosyası için bir istekte bulunulmuşsa
 210       fakat dizinde bu dosya yoksa, sunucu dizin içeriğini
 211       <code>filanca.*</code> dosyaları için tarar ve bu dosyalar için
 212       istemcinin ismiyle talep ettiği ortam türlerini ve kodlamaları
 213       kullanarak bir türeşlem dosyası uydurup bu gösterimler arasından
 214       istemcinin gereksinimlerine en uygun gösterimi seçer.</p>
 215
 216     <p><code>MultiViews</code> ayrıca, sunucunun bir dizin içeriğini
 217       listelemeye çalıştığı durumda <code class="directive"><a href="./mod/mod_dir.html#directoryindex">DirectoryIndex</a></code> yönergesi ile belirtilen dosya için de bir
 218       arama tertipleyebilir. Eğer yapılandırma dosyalarında</p>
 219
 220     <div class="example"><p><code>DirectoryIndex index</code></p></div>
 221
 222     <p>şeklinde bir atama varsa ve dizinde <code>index.html</code> ve
 223       <code>index.html3</code> dosyaları varsa sunucu bunlar arasından hakem
 224       sıfatıyla bir seçim yapacaktır; ama bu ikisi yerine dizinde sadece
 225       <code>index.cgi</code> mevcutsa sunucu sadece bu dosyayı
 226       çalıştıracaktır.</p>
 227
 228     <p>Okunan dizinde bulunan dosyalar arasında <code>mod_mime</code>
 229       tarafından tanınan karakter kümesi, içerik türü, dil ve kodlama
 230       başlıklarına uygun gösterim uzantılarından birine sahip bir dosya yoksa
 231       sonuç <code class="directive"><a href="./mod/mod_mime.html#multiviewsmatch">MultiViewsMatch</a></code>
 232       yönergesiyle yapılan tanıma bağlı olur. Bu yönerge hangi diğer dosya
 233       uzantılarının, eylemcilerin veya süzgeçlerin çok gösterimli uzlaşımla
 234       ilintileneceğini belirler.</p>
 235
 236 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 237 <div class="section">
 238 <h2><a name="methods" id="methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></h2>
 239
 240     <p>httpd’nin, bir türeşlem dosyası veya dizin içindeki bir dosya
 241       sayesinde belli bir özkaynağın gösterim çeşitlerinin bir listesini elde
 242       ettikten sonra ‘en uygun’ gösterime karar vermek için kullanabileceği
 243       iki yöntem vardır. httpd’nin içerik uzlaşım özelliklerinin kullanımı
 244       sırasında uzlaşımın nasıl yerine getirileceği ile ilgili ayrıntıları
 245       bilmek aslında gerekli değildir. Bununla birlikte belgenin kalanında bu
 246       konu açıklanmaya çalışılmıştır.</p>
 247
 248     <p>İki uzlaşım yöntemi vardır:</p>
 249
 250     <ol>
 251       <li>Normal durumda <strong>sunucu yönetiminde httpd uzlaşım
 252         algoritması</strong> kullanılır. Bu algoritma aşağıda ayrıntılı olarak
 253         açıklanmıştır. Bu algoritma kullanıldığı zaman, httpd, en iyi sonuca
 254         ulaşmak için bazen belli boyutların üstünlük katsayılarıyla ‘oynar’.
 255         httpd’nin bu katsayılarla oynama işini nasıl yaptığı aşağıda daha
 256         ayrıntılı açıklanmıştır.</li>
 257
 258       <li>İstemci bu işlem için özellikle RFC 2295’te tanımlanan mekanizmanın
 259         kullanılmasını isterse <strong>şeffaf içerik uzlaşımı</strong>
 260         kullanılır. Bu uzlaşım yöntemi, en uygun gösterimin seçilmesi
 261         konusunda tarayıcıya tam denetim imkanı verir; dolayısıyla sonuç
 262         tarayıcının bu işlem için kullandığı algoritmanın başarısına bağlıdır.
 263         Şeffaf uzlaşım sürecinin bir parçası olarak, tarayıcı, RFC 2296’da
 264         tanımlanan ‘gösterim çeşidini uzaktan seçme algoritması’nın
 265         çalıştırılmasını httpd’den isteyebilir.</li>
 266     </ol>
 267
 268   <h3><a name="dimensions" id="dimensions">Uzlaşımın Boyutları</a></h3>
 269
 270     <table>
 271
 272       <tr valign="top">
 273         <th>Boyut</th>
 274
 275         <th>Açıklama</th>
 276       </tr>
 277
 278       <tr valign="top">
 279         <td>Ortam Türü</td>
 280
 281         <td>Tarayıcı ortam türü tercihlerini <code>Accept</code> başlık alanı
 282           ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 283           olabilir. Gösterimin açıklaması da ayrıca bir kaynak üstünlüğüne
 284           (<code>qs</code> parametresi) sahip olabilir.</td>
 285       </tr>
 286
 287       <tr valign="top">
 288         <td>Dil</td>
 289
 290         <td>Tarayıcı dil tercihlerini <code>Accept-Language</code> başlık
 291           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 292           olabilir. Gösterimler bir kaç dilde olabileceği gibi hiç bir dille
 293           ilişkilendirimemiş de olabilir.</td>
 294       </tr>
 295
 296       <tr valign="top">
 297         <td>Kodlama</td>
 298
 299         <td>Tarayıcı kodlama tercihlerini <code>Accept-Encoding</code> başlık
 300           alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
 301           olabilir.</td>
 302       </tr>
 303
 304       <tr valign="top">
 305         <td>Karakter Kümesi</td>
 306
 307         <td>Tarayıcı karakter kümesi tercihlerini <code>Accept-Charset</code>
 308           başlık alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük
 309           katsayısı olabilir. Gösterim çeşitleri karakter kümesini ortam
 310           türünün bir parametresi olarak belirtebilirler.</td>
 311       </tr>
 312     </table>
 313
 314
 315   <h3><a name="algorithm" id="algorithm">httpd Uzlaşım Algoritması</a></h3>
 316
 317     <p>httpd, tarayıcıya döndürülecek en uygun gösterim çeşidini (varsa)
 318       seçmek için aşağıdaki algoritmayı kullanabilir. Bu algoritma pek de
 319       yapılandırılabilir değildir. Şöyle çalışır:</p>
 320
 321     <ol>
 322       <li>Önce her uzlaşım boyutu için ilgili <em>Accept*</em> başlık alanına
 323         bakılıp her gösterim çeşidine bir üstünlük katsayısı atanır. Eğer
 324         boyutlardan bazıları için ilgili <em>Accept*</em> başlığı
 325         uygulanabilir değilse bu boyut elenir ve sonuçta hiçbir gösterim
 326         çeşidi kalmasza 4. adıma atlanır.</li>
 327
 328       <li>‘En uygun’ gösterim çeşidi bir eleme süreciyle seçilir. Bu süreç
 329         sırasında aşağıdaki sınamalar sırayla uygulanır. Sınamalardan
 330         geçemeyen bir gösterim çeşidi elenir.  Sınamaların bir aşamasında tek
 331         bir gösterim çeşidi kalırsa bu en uygun eşleşme olarak seçilmiş olur
 332         ve 3. adıma atlanır. Eğer birden fazla gösterim çeşidi kalırsa sonraki
 333         sınamaya geçilir.
 334
 335         <ol>
 336           <li><code>Accept</code> başlığındaki üstünlük katsayısı ile
 337             gösterimin ortam türünde belirtilen kaynak üstünlüğünün çarpımı en
 338             büyük olan gösterim çeşidi seçilir.</li>
 339
 340           <li>En yüksek dil üstünlük katsayısına sahip gösterim çeşidi seçilir.
 341           </li>
 342
 343           <li>En uygun dil eşleşmesine sahip gösterim çeşidini seçmek için
 344             önce varsa <code>Accept-Language</code> başlığındaki dil
 345             sıralamasına bakılır, aksi takdirde <code>LanguagePriority</code>
 346             yönergesi ile atanmışsa oradaki dil sıralamasına bakılır.</li>
 347
 348           <li>En yüksek ‘seviyeden’ ortam parametresine (text/html ortam türü
 349             sürümünü belirtmekte kullanılır) sahip gösterim çeşitleri
 350             seçilir.</li>
 351
 352           <li><code>Accept-Charset</code> başlık satırında belirtilene bakarak
 353             en uygun karakter kümesine sahip gösterim çeşitleri seçilir.
 354             Alenen dışlanmadıkça ISO-8859-1 kabul edilebilir karakter
 355             kümesidir. <code>text/*</code> ortam türüne sahip gösterim
 356             çeşitlerinden belli bir karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş
 357             olanların karakter kümesinin ISO-8859-1 olduğu varsayılır.</li>
 358
 359           <li>ISO-8859-1 karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş gösterim
 360             çeşitleri seçilir. Böyle hiçbir gösterim yoksa bütün gösterimler
 361             seçilir.</li>
 362
 363           <li>En uygun kodlamaya sahip gösterim çeşitleri seçilir. Tarayıcı
 364             tarafından kabul edilebilir kodlamaya sahip gösterim çeşitleri
 365             varsa bunlar seçilir. Yoksa kodlanmış ve kodlanmamış gösterim
 366             çeşitleri karışık olarak mevcutsa sadece kodlanmamış olanlar
 367             seçilir. Eğer bütün gösterim çeşitlerinin sadece kodlanmış ya da
 368             sadece kodlanmamış gösterimleri mevcutsa hepsi seçilir.</li>
 369
 370           <li>En küçük içerik uzunluğuna sahip gösterim çeşitleri seçilir.</li>
 371
 372           <li>Kalan gösterim çeşitlerinin ilki seçilir. Bu ilk, ya türeşlem
 373             dosyasında listelenen ilk çeşittir ya da gösterimler bir dizinden
 374             okunuyorsa ASCII kod sıralamasına göre ilk sıradaki dosya ismine
 375             sahip gösterimdir.</li>
 376         </ol>
 377       </li>
 378
 379       <li>Algoritma, artık seçilmiş en uygun gösterim çeşidine sahipse bu
 380         artık yanıt olarak döndürülebilir. HTTP yanıt başlığı
 381         <code>Vary</code>’ye uzlaşım boyutları atanır (tarayıcı ve
 382         arabellekler özkaynağı kaydederken bu bilgiyi kullanırlar)
 383         ve algoritma sonlandırılır.</li>
 384
 385       <li>Buraya gelinmişse hiçbir gösterim seçilmemiş demektir (hiçbiri
 386         tarayıcı tarafından kabul edilebilir bulunmadığından dolayı).
 387         Gövdesinde mevcut gösterim çeşitlerini listeleyen bir HTML belgesi 406
 388         durum koduyla döndürülür (406: ‘kabul edilebilir bir gösterim yok’).
 389         Ayrıca HTTP <code>Vary</code> başlığında gösterim çeşitliliğinin
 390         boyutları belirtilir.</li>
 391     </ol>
 392
 393 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 394 <div class="section">
 395 <h2><a name="better" id="better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></h2>
 396
 397     <p>httpd bazen yukarıdaki httpd uzlaşım algoritmasının kesin sonucunun
 398       beklenenden farklı olması için üstünlük değerleriyle oynar. Bunu tam ve
 399       doğru bilgi göndermeyen tarayıcılar için algoritmadan en iyi sonucu elde
 400       etmek amacıyla yapar. Bazen günümüzün en tanınmış tarayıcıları bile çoğu
 401       durumda yanlış bir seçimle sonuçlanmayacaksa <code>Accept</code> başlık
 402       bilgilerini göndermemektedir. Eğer tarayıcı eksiksiz ve doğru bilgi
 403       gönderirse httpd bu değerlerle oynamayacaktır.</p>
 404
 405   <h3><a name="wildcards" id="wildcards">Ortam Türleri ve Dosyaismi Kalıpları</a></h3>
 406
 407     <p><code>Accept:</code> istek başlığı ortam türü tercihlerini yansıtır.
 408       Ayrıca, * bir dizge ile eşleşmek üzere "image/*" veya  "*/*" gibi ortam
 409       türü kalıpları da içerebilir. Dolayısıyla şöyle bir istek,</p>
 410
 411     <div class="example"><p><code>Accept: image/*, */*</code></p></div>
 412
 413     <p>diğer türler gibi "image/" ile başlayan ortam türlerini kabul
 414       edilebilir kılacaktır. Bazı tarayıcılar ortam türlerini örtük olarak
 415       elde etmek amacıyla hep bu tür kalıplar gönderirler. Örnek:</p>
 416
 417     <div class="example"><p><code>
 418       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*
 419     </code></p></div>
 420
 421     <p>Bunun amacı, açıkça listelenmiş türlerin tercih edildiğini, fakat
 422       farklı gösterimler varsa onların da kabul edilebileceğini belirtmektir.
 423       Üstünlük değerlerini doğrudan kullanarak tarayıcılar gerçekte ne
 424       istediklerini şuna benzer şekilde belirtebilirler:</p>
 425
 426     <div class="example"><p><code>
 427       Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*; q=0.01
 428     </code></p></div>
 429
 430     <p>Açıkça belirtilen türler için üstünlük katsayısı belirtilmemiştir,
 431       dolayısıyla üstünlük katsayılarının 1.0 (en yüksek) olduğu
 432       varsayılmaktadır. */* kalıbı 0.01 gibi çok daha düşük bir öncelik
 433       belirtmektedir. Bu bakımdan, ancak, açıkça belirtilen türlerden
 434       hiçbirinin bulunmaması halinde diğer türler eşleşecektir.</p>
 435
 436     <p>Eğer <code>Accept:</code> başlığı <em>hiçbir</em> <code>q</code>
 437       katsayısı içermiyorsa ve başlıkta "*/*" belirtilmişse, httpd istenen
 438       davranışı taklit etmek için bu kalıba 0.01 katsayısını atar. Keza
 439       "type/*" kalıbına da 0.02 katsayısını atar (yani, */* kalıbına göre
 440       tercihli olur). Eğer  <code>Accept:</code> alanındaki her ortam türü bir
 441       <code>q</code> katsayısı içeriyorsa bu özel değerler uygulanmaz.
 442       Dolayısıyla gerekli bilgiyi açıkça bildiren tarayıcılardan gelen
 443       istekler umulduğu gibi işlem görecektir.</p>
 444
 445
 446   <h3><a name="exceptions" id="exceptions">Dil Uzlaşımında İstisnalar</a></h3>
 447
 448     <p>httpd 2.0’dan itibaren, uzlaşım algoritmasına, bir eşleşme bulmak
 449       konusunda algoritma başarılı olamadığı takdirde hoş bir son çareye izin
 450       vermek için bazı istisnalar eklenmiştir.</p>
 451
 452     <p>İstemci sunucudan bir sayfa istediğinde, sunucu, tarayıcı tarafından
 453       gönderilen <code>Accept-language</code> başlığıyla eşleşen tek bir sayfa
 454       bulamadığı takdirde istemciye ya “Kabul edilebilir bir gösterim çeşidi
 455       yok” ya da “Çok sayıda seçim belirtilmiş” yanıtını döndürür. Bu hata
 456       iletilerinden kaçınmak için bu gibi durumlarda httpd
 457       <code>Accept-language</code> başlığını yoksaymaya ayarlanabilir. Böylece
 458       istemcinin isteğine tam olarak uymasa da bir belge sağlanır. Bu hata
 459       iletilerinin birini veya her ikisini de geçersiz kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#forcelanguagepriority">ForceLanguagePriority</a></code> yönergesi
 460       kullanılabilir ve sunucunun kararını <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> yönergesine
 461       dayanarak vermesi sağlanabilir.</p>
 462
 463     <p>Sunucu ayrıca, tam bir eşleşme bulunmadığı zaman lehçelerle de eşleşme
 464       arayabilir. Örneğin, bir istemci Britanya İngilizcesi
 465       (<code>en-GB</code>) ile yazılmış belgeler için istekte bulunursa,
 466       sunucu normalde HTTP/1.1 standardına göre bir belgenin basitçe
 467       <code>en</code> olarak imlenmesine izin vermez. (Bir okuyucu Britanya
 468       İngilizcesini anlıyor ama genel İngilizceyi anlamıyor diye
 469       <code>Accept-Language</code> başlığında <code>en</code>  değil de
 470       <code>en-GB</code>’yi belirtmesinin hemen hemen daima bir yapılandırma
 471       hatasına yol açacağına dikkat ediniz. Maalesef, mevcut istemcilerin çoğu
 472       öntanımlı yapılandırmalarında buna benzer şeyler yapmaktadır.) Bununla
 473       birlikte, başka bir dille eşleşme mümkün değilse ve sunucu “Kabul
 474       edilebilir bir gösterim çeşidi yok” hatasını döndürmeye hazırsa veya
 475       <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> son
 476       çaresine ayarlanmışsa alt küme belirtimini yok sayacak ve
 477       <code>en</code> belge isteklerine <code>en-GB</code> belgelerle yanıt
 478       verecektir. httpd, lehçenin üyesi olduğu anadili, istemcinin kabul
 479       edilebilir diller listesine örtük olarak düşük bir üstünlük değeri ile
 480       ekler. Yalnız şuna dikkat edin, eğer istemci tercihini "en-GB; q=0.9,
 481       fr; q=0.8" olarak belirtirse ve sunucuda sadece "en" ve "fr" belgeleri
 482       varsa sunucu "fr" belge ile yanıt verecektir. HTTP/1.1 belirtimi ile
 483       uyumluluğu sağlamak ve düzgün yapılandırılmış istemcilerle gerektiği
 484       gibi çalışabilmek için bu gereklidir.</p>
 485
 486     <p>Gelişmiş tekniklerin (çerezler, özel URL yolları gibi) desteklenmesi
 487       sırasında, kullanıcının tercih ettiği dili saptamak için httpd 2.0.47
 488       sürümünden beri <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü
 489       <code>prefer-language</code> <a href="env.html">ortam değişkenini</a>
 490       tanımaktadır. Değişken mevcutsa ve uygun bir dil yaftası içeriyorsa
 491       <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> uygun gösterimi seçmeyi deneyecektir.
 492       Böyle bir gösterim çeşidi mevcut değilse normal uzlaşım işlemi
 493       uygulanacaktır.</p>
 494
 495     <div class="example"><h3>Örnek</h3><p><code>
 496       SetEnvIf Cookie "language=(.+)" prefer-language=$1<br />
 497       Header append Vary cookie
 498     </code></p></div>
 499
 500 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 501 <div class="section">
 502 <h2><a name="extensions" id="extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></h2>
 503
 504
 505   <p>httpd, şeffaf içerik uzlaşımı protokolünü (RFC 2295) şöyle genişletir:
 506     Sadece içerik kodlamasına özgü olmak üzere gösterim çeşidi listelerinde
 507     gösterim çeşitlerini imlemek için yeni bir <code>{encoding ..}</code>
 508     elemanı kullanılır. RVSA/1.0 algoritmasının (RFC 2296) gerçeklenimi,
 509     listedeki kodlanmış gösterim çeşitlerini tanımak ve onları
 510     <code>Accept-Encoding</code> başlık alanıyla ilgili olarak kabul
 511     edilebilir kodlamalara aday gösterim çeşitleri olarak kullanmak üzere
 512     genişletilmiştir. RVSA/1.0 gerçeklenimi, en uygun gösterim çeşidi
 513     seçiminin öncesinde hesaplanmış üstünlük katsayısını virgülden sonra beş
 514     haneye yuvarlamaz.</p>
 515 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 516 <div class="section">
 517 <h2><a name="naming" id="naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></h2>
 518
 519     <p>Eğer dil uzlaşımı kullanıyorsanız ve birden fazla dosya ismi uzantısına
 520       sahip dosyalarınız varsa uzantıların sıralamasının normalde uygunsuz
 521       düştüğü farklı isimlendirme yaklaşımlarında bulunabilirsiniz (ayrıntılar
 522       için <a href="mod/mod_mime.html#multipleext">mod_mime</a> belgesine
 523       bakınız).</p>
 524
 525     <p>Bir MIME türü uzantısına sahip bir dosyanın (<code>html</code> gibi),
 526       kodlanmış bir gösterimi (<code>gz</code> gibi) mevcut olabilir. Bu
 527       dosyanın ayrıca farklı dillerdeki gösterimleri için de bir uzantısı
 528       (<code>en</code> gibi) olabilir.</p>
 529
 530     <p>Örnekler:</p>
 531
 532     <ul>
 533       <li>misal.en.html</li>
 534
 535       <li>misal.html.en</li>
 536
 537       <li>misal.en.html.gz</li>
 538     </ul>
 539
 540     <p>Hiperbağ olarak geçerli ve geçersiz bazı dosya ismi örnekleri:</p>
 541
 542     <table class="bordered">
 543
 544       <tr>
 545         <th>Dosya ismi</th>
 546
 547         <th>Geçerli Hiperbağ</th>
 548
 549         <th>Geçersiz Hiperbağ</th>
 550       </tr>
 551
 552       <tr>
 553         <td><em>misal.html.en</em></td>
 554
 555         <td>misal<br />
 556          misal.html</td>
 557
 558         <td>-</td>
 559       </tr>
 560
 561       <tr>
 562         <td><em>misal.en.html</em></td>
 563
 564         <td>misal</td>
 565
 566         <td>misal.html</td>
 567       </tr>
 568
 569       <tr>
 570         <td><em>misal.html.en.gz</em></td>
 571
 572         <td>misal<br />
 573          misal.html</td>
 574
 575         <td>misal.gz<br />
 576          misal.html.gz</td>
 577       </tr>
 578
 579       <tr>
 580         <td><em>misal.en.html.gz</em></td>
 581
 582         <td>misal</td>
 583
 584         <td>misal.html<br />
 585          misal.html.gz<br />
 586          misal.gz</td>
 587       </tr>
 588
 589       <tr>
 590         <td><em>misal.gz.html.en</em></td>
 591
 592         <td>misal<br />
 593          misal.gz<br />
 594          misal.gz.html</td>
 595
 596         <td>misal.html</td>
 597       </tr>
 598
 599       <tr>
 600         <td><em>misal.html.gz.en</em></td>
 601
 602         <td>misal<br />
 603          misal.html<br />
 604          misal.html.gz</td>
 605
 606         <td>misal.gz</td>
 607       </tr>
 608     </table>
 609
 610     <p>Yukarıdaki tabloya bakarak hiperbağlarda bir dosya ismini uzantısız
 611       olarak (<code>misal</code> gibi) kullanmanın daima mümkün olduğunu
 612       farkedeceksiniz. Böylece bir belgenin asıl türünü gizleyebilir ve
 613       sonradan bir hiperbağ değişikliği yapmaksızın örneğin
 614       <code>html</code>’den <code>shtml</code> veya <code>cgi</code>’ye
 615       geçebilirsiniz.</p>
 616
 617     <p>Hiperbağlarda MIME türlerini (<code>misal.html</code> gibi) kullanmaya
 618       devam etmek istiyorsanız dil uzantısı MIME türü uzantısının sağında
 619       kalmalıdır (<code>misal.html.en</code> gibi).</p>
 620 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
 621 <div class="section">
 622 <h2><a name="caching" id="caching">Arabellekler Hakkında</a></h2>
 623
 624     <p>Bir arabellek, bir gösterimi istek URL’si ile ilişkilendirerek saklar.
 625       Böylece, sonradan aynı URL için bir istek yapıldığında kaydettiği
 626       gösterimi kullanabilir. Fakat özkaynak sunucuyla uzlaşılan türdeyse
 627       arabelleğe ilk istenen çeşit saklanmış olacağından isteğe yanlış
 628       gösterimle yanıt verilmiş olacaktır. Bunun olmaması için httpd, normal
 629       olarak içerik uzlaşımının sonucu olarak döndürülen tüm yanıtları
 630       HTTP/1.0 istemciler tarafından arabelleklenemez olarak imler. httpd
 631       ayrıca, uzlaşımlı yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılan HTTP/1.1
 632       protokolünü de destekler.</p>
 633
 634     <p>HTTP/1.0 uyumlu istemcilerden (bir tarayıcı veya arabellek) gelen
 635       istekler için, uzlaşıma konu yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılmak
 636       üzere <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code> yönergesi kullanılabilir. Bu yönerge
 637       argümansızdır ve sunucu genelinde veya sanal konakların
 638       yapılandırılmasında kullanılabilir. Bunun HTTP/1.1 istemcilerinden gelen
 639       isteklere bir etkisi yoktur.</p>
 640
 641     <p>HTTP/1.1 istemciler için, httpd, yanıtın uzlaşım boyutlarını göstermek
 642       üzere bir <code>Vary</code> HTTP yanıt başlığı gönderir. Arabellekler bu
 643       bilgiyi sonraki istekleri yerel kopyadan sunarken kullanabilirler. Bir
 644       arabelleğin uzlaşım boyutlarına bakmaksızın yerel kopyasını kullanmaya
 645       teşvik etmek için <code>force-no-vary</code> <a href="env.html#special">ortam değişkenini</a> etkin kılabilirsiniz.</p>
 646
 647 </div></div>
 648 <div class="bottomlang">
 649 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
 650 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
 651 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese">&nbsp;ja&nbsp;</a> |
 652 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean">&nbsp;ko&nbsp;</a> |
 653 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
 654 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img src="./images/up.gif" alt="top" /></a></div><div class="section"><h2><a id="comments_section" name="comments_section">Yorum</a></h2><div class="warning"><strong>This section is experimental!</strong><br />Comments placed here should not be expected
 655 to last beyond the testing phase of this system, nor do we in any way guarantee that we'll read them.</div>
 656 <div id="disqus_thread">
 657 </div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
 658 var lang = 'tr';
 659 var disqus_shortname = 'httpd';
 660 var disqus_identifier = window.location.href.replace(/(current|trunk)/, "2.4").replace(/\/[a-z]{2}\//, "/").replace(window.location.protocol, "http:") + '.' + lang;
 661 if (disqus_identifier.indexOf("httpd.apache.org") != -1) {
 662     (function() {
 663                 var dsq = document.createElement('script'); dsq.type = 'text/javascript'; dsq.async = true;
 664                 dsq.src = window.location.protocol + '//' + disqus_shortname + '.disqus.com/embed.js';
 665             (document.getElementsByTagName('head')[0] || document.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(dsq);
 666         })();
 667 } else {
 668     var text = document.createTextNode("Comments have been disabled for offline viewing.");
 669     document.getElementById('disqus_thread').appendChild(text);
 670 }
 671 //--><!]]></script></div><div id="footer">
 672 <p class="apache">Copyright 2012 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
 673 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
 674 if (typeof(prettyPrint) !== undefined) {
 675     prettyPrint();
 676 }
 677 //--><!]]></script>
 678 </body></html>