1 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head><!--
4 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
5 This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
6 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
8 <title>İçerik Uzlaşımı - Apache HTTP Sunucusu</title>
9 <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
10 <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
11 <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" />
12 <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
13 <body id="manual-page"><div id="page-header">
14 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p>
15 <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.5</p>
16 <img alt="" src="./images/feather.gif" /></div>
17 <div class="up"><a href="./"><img title="<-" alt="<-" src="./images/left.gif" /></a></div>
19 <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> > <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> > <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> > <a href="./">Sürüm 2.5</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>İçerik Uzlaşımı</h1>
21 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> |
22 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> |
23 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese"> ja </a> |
24 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean"> ko </a> |
25 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe"> tr </a></p>
27 <div class="outofdate">Bu çeviri güncel olmayabilir. Son değişiklikler için İngilizce sürüm geçerlidir.</div>
30 <p>Apache HTTPD, içerik uzlaşımını HTTP/1.1 belirtiminde bahsedildiği şekliyle
31 destekler. Bir özkaynağın en iyi gösterimini, tarayıcının sağladığı
32 karakter kodlaması, karakter kümesi, dil, ortam türü gibi kullanıcı
33 tercihlerine bağlı olarak seçebilir. Ayrıca, tarayıcının kullanıcı
34 tercihlerini tam yansıtamadığı durumlarda istekleri daha akıllıca ele
35 alabilmeyi sağlayacak bir takım özelliklere de sahiptir.</p>
37 <p>İçerik uzlaşımı öntanımlı olarak derlenen
38 <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü tarafından sağlanır.</p>
40 <div id="quickview"><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></li>
41 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></li>
42 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></li>
43 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></li>
44 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></li>
45 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></li>
46 <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#caching">Arabellekler Hakkında</a></li>
48 <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
50 <h2><a name="about" id="about">İçerik Uzlaşımı Hakkında</a></h2>
52 <p>Bir özkaynağın bir çok farklı gösterimi olabilir. Örneğin, bir belgenin
53 farklı ortam türleri ve/veya farklı diller için gösterimleri olabilir.
54 En uygun seçimi yapmanın tek yolu kullanıcıya bir liste verip seçmesini
55 istemektir. Bununla birlikte sunucunun bu seçimi kendiliğinden yapması
56 da mümkündür. Tarayıcılar isteğin bir parçası olarak kullanıcı
57 tercihlerini de gönderdiğinden bu istendiği gibi çalışır. Örneğin bir
58 tarayıcı, kullanıcısınının mümkünse Fransızca içerik tercih ettiğini
59 yoksa İngilizce içeriğe de razı olabileceğini belirtebilirdi.
60 Tarayıcılar bu tercihleri başlıkta belirtirler. Tarayıcı sadece Türkçe
61 içerik istendiğini şöyle belirtebilirdi:</p>
63 <div class="example"><p><code>Accept-Language: tr</code></p></div>
65 <p>Bu tercihin yerine getirilebilmesininin sadece, desteklenen diller
66 arasında bu dilin varlığına ve istenen belgenin bu dilde bir
67 gösteriminin bulunmasına bağlı oluşuna dikkat ediniz.</p>
69 <p>Daha karmaşık bir istek örneği olarak, tarayıcının Fransızca ve
70 İngilizce içerik kabul etmeye ayarlandığını fakat Fransızcayı tercih
71 ettiğini ve çeşitli ortam türlerini kabul etmekle birlikte salt metin ve
72 diğer metin türlerinden ziyade HTML tercih ettiğini, ayrıca, diğer ortam
73 türleri üzerinde GIF veya JPEG tercih ettiğini fakat başka çare yoksa
74 her ortam türüne de izin verdiğini belirtiyor olsun:</p>
76 <div class="example"><p><code>
77 Accept-Language: fr; q=1.0, en; q=0.5<br />
78 Accept: text/html; q=1.0, text/*; q=0.8, image/gif; q=0.6, image/jpeg;
79 q=0.6, image/*; q=0.5, */*; q=0.1
82 <p>httpd, HTTP/1.1 belirtiminde tanımlanan şekliyle ‘sunucu yönetiminde’
83 içerik uzlaşımını destekler. <code>Accept</code>,
84 <code>Accept-Language</code>, <code>Accept-Charset</code> ve
85 <code>Accept-Encoding</code> istek başlıklarını tamamen destekler.
86 httpd ayrıca, RFC 2295 ve RFC 2296’da tanımlanan bir deneysel uzlaşım
87 olarak ‘şeffaf’ içerik uzlaşımını da destekler. Fakat ‘özellik
88 uzlaşımını’ bu RFC’lerde tanımlandığı gibi desteklemez.</p>
90 <p>Bir <strong>özkaynak</strong> bir URI (RFC 2396) tarafından betimlenen
91 kavramsal bir öğedir. Apache gibi bir HTTP sunucusu, ortam türü,
92 karakter kümesi, kodlama ve saire ile tanımlanmış bir bayt dizisi
93 şeklindeki her gösterimiyle, özkaynaklara kendi isim alanları dahilinde
94 erişim sağlar. Her özkaynağın aynı anda bir veya daha fazla gösterimi
95 mevcut olabileceği gibi hiç mevcut olmayabilir de. Eğer çok sayıda
96 gösterim mevcutsa, bu özkaynağın <strong>uzlaşılabilir</strong>
97 olduğundan ve her gösteriminin bir <strong>çeşitlilik</strong>
98 oluşturduğundan bunun da uzlaşımın <strong>boyutlar</strong>ından
99 kaynaklandığından bahsedilebilir.</p>
100 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
101 <div class="section">
102 <h2><a name="negotiation" id="negotiation">httpd’de İçerik Uzlaşımı</a></h2>
104 <p>Bir özkaynak üzerinde uzlaşılırken gösterim çeşitlerinin her biri
105 hakkında sunucuya bilgi verilmesi gerekir. Bu iki yolla yapılabilir:</p>
108 <li>Ya gösterim çeşitlerini içeren dosyaların isimleriyle eşleşmeyi
109 sağlayan bir tür eşlemi kullanılır (bir <code>*.var</code> dosyası
112 <li>Ya da sunucu örtük bir dosya ismi kalıbı eşleşmesinin ardından
113 sonuçlar arasından seçim yapar; buna ‘Çoklu Görünüm’ araması adı
117 <h3><a name="type-map" id="type-map">Bir türeşlem dosyası kullanmak</a></h3>
119 <p>Bir türeşlem dosyası, <code>type-map</code> eylemcisi ile ilişkili bir
120 belgedir (ya da eski httpd yapılandırmaları ile geriye uyumluluk için,
121 <code>application/x-type-map</code> <a class="glossarylink" href="./glossary.html#mime türü" title="sözlüğe bakınız">MIME türü</a>nde
122 bir belgedir). Bu özelliği kullanmak için, yapılandırmada bir tür
123 eşleyici olarak her dosya ismi uzantısı için bir <code>type-map</code>
124 eylemcisi tanımlamalısınız. Bu, sunucu yapılandırma dosyasında en iyi
125 şöyle yapılabilir:</p>
127 <div class="example"><p><code>AddHandler type-map .var</code></p></div>
129 <p>Türeşlem dosyaları kendilerini tanımlayan özkaynak ile aynı isimde
130 olmalı ve her gösterim çeşidi için bir girdi içermelidir; bu girdiler
131 ardarda belirtilen HTTP biçem başlık satırlarından oluşur. Farklı
132 gösterimlerin girdileri bir boş satırla diğerlerinden ayrılır. Aynı
133 girdi içinde boş satır kullanılamaz. Bir eşlem dosyasını bir birleşik
134 öğenin tamamı için bir girdi ile başlatmak adet olmuştur (ise de, bu
135 gerekli değildir, hele yoksayılacaksa hiç gerekli değildir). Eşlem
136 dosyası için aşağıda bir örnek verilmiştir. Dosya <code>misal</code>
137 isimli bir özkaynak hakkında olduğundan dosyaya <code>misal.var</code>
138 ismi verilebilir.</p>
140 <div class="example"><p><code>
143 URI: misal.en.html<br />
144 Content-type: text/html<br />
145 Content-language: en<br />
147 URI: misal.fr.de.html<br />
148 Content-type: text/html;charset=iso-8859-2<br />
149 Content-language: fr, de<br />
152 <p>Ayrıca, <code>MultiViews</code> etkin olsa bile bir türeşlem dosyasının
153 dosya ismi uzantılarının taranmasına göre öncelik alacağına dikkat
154 ediniz. Eğer gösterimler bu örnekteki resim dosyasında olduğu gibi
155 farklı kaynak üstünlüklerine sahipseler, ortam türünün <code>qs</code>
156 parametresi kullanılarak kaynak üstünlükleri belirtilebilir: </p>
158 <div class="example"><p><code>
161 URI: misal.jpeg<br />
162 Content-type: image/jpeg; <strong>qs=0.8</strong><br />
165 Content-type: image/gif; <strong>qs=0.5</strong><br />
168 Content-type: text/plain; <strong>qs=0.01</strong><br />
171 <p><code>qs</code> değerleri 0.000-1.000 değer aralığı içinde
172 belirtilebilir. 0.000 <code>qs</code> değerine sahip gösterimin asla
173 seçilmeyeceğine dikkat ediniz. Bir <code>qs</code> değeri belirtilmeyen
174 gösterimlerin kaynak üstünlüğü 1.000 kabul edilir. <code>qs</code>
175 parametresinin belirttiği değer istemcinin yeteneklerinden bağımsız
176 olarak olası gösterimler arasında göreli bir üstünlük ifade eder.
177 Örneğin bir fotoğraf sözkonusu olduğunda bir JPEG dosyasının kaynak
178 üstünlüğü bir ASCII çiziminkinden yüksek olacaktır. Diğer taraftan özgün
179 resim bir ASCII çizim olduğu takdirde, ASCII çizim, bir JPEG gösterimine
180 göre öncelikli olacaktır. Bu nedenle <code>qs</code> değeri özkaynağın
181 doğasına bakarak belirlenir.</p>
183 <p>Tanınan başlıkların tam listesini <a href="mod/mod_negotiation.html#typemaps">mod_negotiation</a> modülünün
184 belgesinde bulabilirsiniz.</p>
187 <h3><a name="multiviews" id="multiviews">Çoklu Görünümler</a></h3>
189 <p><code>MultiViews</code>, <code>httpd.conf</code> dosyasındaki veya
190 (<code class="directive"><a href="./mod/core.html#allowoverride">AllowOverride</a></code> yönergesinin
191 değerine bağlı olarak) <code>.htaccess</code> dosyalarındaki <code class="directive"><a href="./mod/core.html#directory"><Directory></a></code>, <code class="directive"><a href="./mod/core.html#location"><Location></a></code> veya <code class="directive"><a href="./mod/core.html#files"><Files></a></code> bölümleri içinde
192 <code class="directive"><a href="./mod/core.html#options">Options</a></code> yönergeleri ile
193 belirtilebilen, dizine özgü bir seçenektir. Yalnız, dikkatli olun,
194 <code>Options All</code> yaparak <code>MultiViews</code> seçeneğini
195 etkin kılamazsınız; seçeneği ismiyle açıkça belirtmelisiniz.</p>
197 <p><code>MultiViews</code> şöyle etki eder: Sunucudan,
198 <code>MultiViews</code> seçeneğinin etkin olduğu <code>/bir/dizin</code>
199 dizininden <code>filanca</code> dosyası için bir istekte bulunulmuşsa
200 fakat dizinde bu dosya yoksa, sunucu dizin içeriğini
201 <code>filanca.*</code> dosyaları için tarar ve bu dosyalar için
202 istemcinin ismiyle talep ettiği ortam türlerini ve kodlamaları
203 kullanarak bir türeşlem dosyası uydurup bu gösterimler arasından
204 istemcinin gereksinimlerine en uygun gösterimi seçer.</p>
206 <p><code>MultiViews</code> ayrıca, sunucunun bir dizin içeriğini
207 listelemeye çalıştığı durumda <code class="directive"><a href="./mod/mod_dir.html#directoryindex">DirectoryIndex</a></code> yönergesi ile belirtilen dosya için de bir
208 arama tertipleyebilir. Eğer yapılandırma dosyalarında</p>
210 <div class="example"><p><code>DirectoryIndex index</code></p></div>
212 <p>şeklinde bir atama varsa ve dizinde <code>index.html</code> ve
213 <code>index.html3</code> dosyaları varsa sunucu bunlar arasından hakem
214 sıfatıyla bir seçim yapacaktır; ama bu ikisi yerine dizinde sadece
215 <code>index.cgi</code> mevcutsa sunucu sadece bu dosyayı
218 <p>Okunan dizinde bulunan dosyalar arasında <code>mod_mime</code>
219 tarafından tanınan karakter kümesi, içerik türü, dil ve kodlama
220 başlıklarına uygun gösterim uzantılarından birine sahip bir dosya yoksa
221 sonuç <code class="directive"><a href="./mod/mod_mime.html#multiviewsmatch">MultiViewsMatch</a></code>
222 yönergesiyle yapılan tanıma bağlı olur. Bu yönerge hangi diğer dosya
223 uzantılarının, eylemcilerin veya süzgeçlerin çok gösterimli uzlaşımla
224 ilintileneceğini belirler.</p>
226 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
227 <div class="section">
228 <h2><a name="methods" id="methods">Uzlaşım Yöntemleri</a></h2>
230 <p>httpd’nin, bir türeşlem dosyası veya dizin içindeki bir dosya
231 sayesinde belli bir özkaynağın gösterim çeşitlerinin bir listesini elde
232 ettikten sonra ‘en uygun’ gösterime karar vermek için kullanabileceği
233 iki yöntem vardır. httpd’nin içerik uzlaşım özelliklerinin kullanımı
234 sırasında uzlaşımın nasıl yerine getirileceği ile ilgili ayrıntıları
235 bilmek aslında gerekli değildir. Bununla birlikte belgenin kalanında bu
236 konu açıklanmaya çalışılmıştır.</p>
238 <p>İki uzlaşım yöntemi vardır:</p>
241 <li>Normal durumda <strong>sunucu yönetiminde httpd uzlaşım
242 algoritması</strong> kullanılır. Bu algoritma aşağıda ayrıntılı olarak
243 açıklanmıştır. Bu algoritma kullanıldığı zaman, httpd, en iyi sonuca
244 ulaşmak için bazen belli boyutların üstünlük katsayılarıyla ‘oynar’.
245 httpd’nin bu katsayılarla oynama işini nasıl yaptığı aşağıda daha
246 ayrıntılı açıklanmıştır.</li>
248 <li>İstemci bu işlem için özellikle RFC 2295’te tanımlanan mekanizmanın
249 kullanılmasını isterse <strong>şeffaf içerik uzlaşımı</strong>
250 kullanılır. Bu uzlaşım yöntemi, en uygun gösterimin seçilmesi
251 konusunda tarayıcıya tam denetim imkanı verir; dolayısıyla sonuç
252 tarayıcının bu işlem için kullandığı algoritmanın başarısına bağlıdır.
253 Şeffaf uzlaşım sürecinin bir parçası olarak, tarayıcı, RFC 2296’da
254 tanımlanan ‘gösterim çeşidini uzaktan seçme algoritması’nın
255 çalıştırılmasını httpd’den isteyebilir.</li>
258 <h3><a name="dimensions" id="dimensions">Uzlaşımın Boyutları</a></h3>
271 <td>Tarayıcı ortam türü tercihlerini <code>Accept</code> başlık alanı
272 ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
273 olabilir. Gösterimin açıklaması da ayrıca bir kaynak üstünlüğüne
274 (<code>qs</code> parametresi) sahip olabilir.</td>
280 <td>Tarayıcı dil tercihlerini <code>Accept-Language</code> başlık
281 alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
282 olabilir. Gösterimler bir kaç dilde olabileceği gibi hiç bir dille
283 ilişkilendirimemiş de olabilir.</td>
289 <td>Tarayıcı kodlama tercihlerini <code>Accept-Encoding</code> başlık
290 alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük katsayısı
295 <td>Karakter Kümesi</td>
297 <td>Tarayıcı karakter kümesi tercihlerini <code>Accept-Charset</code>
298 başlık alanı ile belirtir. Her öğenin kendine özgü bir üstünlük
299 katsayısı olabilir. Gösterim çeşitleri karakter kümesini ortam
300 türünün bir parametresi olarak belirtebilirler.</td>
305 <h3><a name="algorithm" id="algorithm">httpd Uzlaşım Algoritması</a></h3>
307 <p>httpd, tarayıcıya döndürülecek en uygun gösterim çeşidini (varsa)
308 seçmek için aşağıdaki algoritmayı kullanabilir. Bu algoritma pek de
309 yapılandırılabilir değildir. Şöyle çalışır:</p>
312 <li>Önce her uzlaşım boyutu için ilgili <em>Accept*</em> başlık alanına
313 bakılıp her gösterim çeşidine bir üstünlük katsayısı atanır. Eğer
314 boyutlardan bazıları için ilgili <em>Accept*</em> başlığı
315 uygulanabilir değilse bu boyut elenir ve sonuçta hiçbir gösterim
316 çeşidi kalmasza 4. adıma atlanır.</li>
318 <li>‘En uygun’ gösterim çeşidi bir eleme süreciyle seçilir. Bu süreç
319 sırasında aşağıdaki sınamalar sırayla uygulanır. Sınamalardan
320 geçemeyen bir gösterim çeşidi elenir. Sınamaların bir aşamasında tek
321 bir gösterim çeşidi kalırsa bu en uygun eşleşme olarak seçilmiş olur
322 ve 3. adıma atlanır. Eğer birden fazla gösterim çeşidi kalırsa sonraki
326 <li><code>Accept</code> başlığındaki üstünlük katsayısı ile
327 gösterimin ortam türünde belirtilen kaynak üstünlüğünün çarpımı en
328 büyük olan gösterim çeşidi seçilir.</li>
330 <li>En yüksek dil üstünlük katsayısına sahip gösterim çeşidi seçilir.
333 <li>En uygun dil eşleşmesine sahip gösterim çeşidini seçmek için
334 önce varsa <code>Accept-Language</code> başlığındaki dil
335 sıralamasına bakılır, aksi takdirde <code>LanguagePriority</code>
336 yönergesi ile atanmışsa oradaki dil sıralamasına bakılır.</li>
338 <li>En yüksek ‘seviyeden’ ortam parametresine (text/html ortam türü
339 sürümünü belirtmekte kullanılır) sahip gösterim çeşitleri
342 <li><code>Accept-Charset</code> başlık satırında belirtilene bakarak
343 en uygun karakter kümesine sahip gösterim çeşitleri seçilir.
344 Alenen dışlanmadıkça ISO-8859-1 kabul edilebilir karakter
345 kümesidir. <code>text/*</code> ortam türüne sahip gösterim
346 çeşitlerinden belli bir karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş
347 olanların karakter kümesinin ISO-8859-1 olduğu varsayılır.</li>
349 <li>ISO-8859-1 karakter kümesi ile ilişkilendirilmemiş gösterim
350 çeşitleri seçilir. Böyle hiçbir gösterim yoksa bütün gösterimler
353 <li>En uygun kodlamaya sahip gösterim çeşitleri seçilir. Tarayıcı
354 tarafından kabul edilebilir kodlamaya sahip gösterim çeşitleri
355 varsa bunlar seçilir. Yoksa kodlanmış ve kodlanmamış gösterim
356 çeşitleri karışık olarak mevcutsa sadece kodlanmamış olanlar
357 seçilir. Eğer bütün gösterim çeşitlerinin sadece kodlanmış ya da
358 sadece kodlanmamış gösterimleri mevcutsa hepsi seçilir.</li>
360 <li>En küçük içerik uzunluğuna sahip gösterim çeşitleri seçilir.</li>
362 <li>Kalan gösterim çeşitlerinin ilki seçilir. Bu ilk, ya türeşlem
363 dosyasında listelenen ilk çeşittir ya da gösterimler bir dizinden
364 okunuyorsa ASCII kod sıralamasına göre ilk sıradaki dosya ismine
365 sahip gösterimdir.</li>
369 <li>Algoritma, artık seçilmiş en uygun gösterim çeşidine sahipse bu
370 artık yanıt olarak döndürülebilir. HTTP yanıt başlığı
371 <code>Vary</code>’ye uzlaşım boyutları atanır (tarayıcı ve
372 arabellekler özkaynağı kaydederken bu bilgiyi kullanırlar)
373 ve algoritma sonlandırılır.</li>
375 <li>Buraya gelinmişse hiçbir gösterim seçilmemiş demektir (hiçbiri
376 tarayıcı tarafından kabul edilebilir bulunmadığından dolayı).
377 Gövdesinde mevcut gösterim çeşitlerini listeleyen bir HTML belgesi 406
378 durum koduyla döndürülür (406: ‘kabul edilebilir bir gösterim yok’).
379 Ayrıca HTTP <code>Vary</code> başlığında gösterim çeşitliliğinin
380 boyutları belirtilir.</li>
383 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
384 <div class="section">
385 <h2><a name="better" id="better">Üstünlük Değerleriyle Oynamak</a></h2>
387 <p>httpd bazen yukarıdaki httpd uzlaşım algoritmasının kesin sonucunun
388 beklenenden farklı olması için üstünlük değerleriyle oynar. Bunu tam ve
389 doğru bilgi göndermeyen tarayıcılar için algoritmadan en iyi sonucu elde
390 etmek amacıyla yapar. Bazen günümüzün en tanınmış tarayıcıları bile çoğu
391 durumda yanlış bir seçimle sonuçlanmayacaksa <code>Accept</code> başlık
392 bilgilerini göndermemektedir. Eğer tarayıcı eksiksiz ve doğru bilgi
393 gönderirse httpd bu değerlerle oynamayacaktır.</p>
395 <h3><a name="wildcards" id="wildcards">Ortam Türleri ve Dosyaismi Kalıpları</a></h3>
397 <p><code>Accept:</code> istek başlığı ortam türü tercihlerini yansıtır.
398 Ayrıca, * bir dizge ile eşleşmek üzere "image/*" veya "*/*" gibi ortam
399 türü kalıpları da içerebilir. Dolayısıyla şöyle bir istek,</p>
401 <div class="example"><p><code>Accept: image/*, */*</code></p></div>
403 <p>diğer türler gibi "image/" ile başlayan ortam türlerini kabul
404 edilebilir kılacaktır. Bazı tarayıcılar ortam türlerini örtük olarak
405 elde etmek amacıyla hep bu tür kalıplar gönderirler. Örnek:</p>
407 <div class="example"><p><code>
408 Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*
411 <p>Bunun amacı, açıkça listelenmiş türlerin tercih edildiğini, fakat
412 farklı gösterimler varsa onların da kabul edilebileceğini belirtmektir.
413 Üstünlük değerlerini doğrudan kullanarak tarayıcılar gerçekte ne
414 istediklerini şuna benzer şekilde belirtebilirler:</p>
416 <div class="example"><p><code>
417 Accept: text/html, text/plain, image/gif, image/jpeg, */*; q=0.01
420 <p>Açıkça belirtilen türler için üstünlük katsayısı belirtilmemiştir,
421 dolayısıyla üstünlük katsayılarının 1.0 (en yüksek) olduğu
422 varsayılmaktadır. */* kalıbı 0.01 gibi çok daha düşük bir öncelik
423 belirtmektedir. Bu bakımdan, ancak, açıkça belirtilen türlerden
424 hiçbirinin bulunmaması halinde diğer türler eşleşecektir.</p>
426 <p>Eğer <code>Accept:</code> başlığı <em>hiçbir</em> <code>q</code>
427 katsayısı içermiyorsa ve başlıkta "*/*" belirtilmişse, httpd istenen
428 davranışı taklit etmek için bu kalıba 0.01 katsayısını atar. Keza
429 "type/*" kalıbına da 0.02 katsayısını atar (yani, */* kalıbına göre
430 tercihli olur). Eğer <code>Accept:</code> alanındaki her ortam türü bir
431 <code>q</code> katsayısı içeriyorsa bu özel değerler uygulanmaz.
432 Dolayısıyla gerekli bilgiyi açıkça bildiren tarayıcılardan gelen
433 istekler umulduğu gibi işlem görecektir.</p>
436 <h3><a name="exceptions" id="exceptions">Dil Uzlaşımında İstisnalar</a></h3>
438 <p>httpd 2.0’dan itibaren, uzlaşım algoritmasına, bir eşleşme bulmak
439 konusunda algoritma başarılı olamadığı takdirde hoş bir son çareye izin
440 vermek için bazı istisnalar eklenmiştir.</p>
442 <p>İstemci sunucudan bir sayfa istediğinde, sunucu, tarayıcı tarafından
443 gönderilen <code>Accept-language</code> başlığıyla eşleşen tek bir sayfa
444 bulamadığı takdirde istemciye ya “Kabul edilebilir bir gösterim çeşidi
445 yok” ya da “Çok sayıda seçim belirtilmiş” yanıtını döndürür. Bu hata
446 iletilerinden kaçınmak için bu gibi durumlarda httpd
447 <code>Accept-language</code> başlığını yoksaymaya ayarlanabilir. Böylece
448 istemcinin isteğine tam olarak uymasa da bir belge sağlanır. Bu hata
449 iletilerinin birini veya her ikisini de geçersiz kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#forcelanguagepriority">ForceLanguagePriority</a></code> yönergesi
450 kullanılabilir ve sunucunun kararını <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> yönergesine
451 dayanarak vermesi sağlanabilir.</p>
453 <p>Sunucu ayrıca, tam bir eşleşme bulunmadığı zaman lehçelerle de eşleşme
454 arayabilir. Örneğin, bir istemci Britanya İngilizcesi
455 (<code>en-GB</code>) ile yazılmış belgeler için istekte bulunursa,
456 sunucu normalde HTTP/1.1 standardına göre bir belgenin basitçe
457 <code>en</code> olarak imlenmesine izin vermez. (Bir okuyucu Britanya
458 İngilizcesini anlıyor ama genel İngilizceyi anlamıyor diye
459 <code>Accept-Language</code> başlığında <code>en</code> değil de
460 <code>en-GB</code>’yi belirtmesinin hemen hemen daima bir yapılandırma
461 hatasına yol açacağına dikkat ediniz. Maalesef, mevcut istemcilerin çoğu
462 öntanımlı yapılandırmalarında buna benzer şeyler yapmaktadır.) Bununla
463 birlikte, başka bir dille eşleşme mümkün değilse ve sunucu “Kabul
464 edilebilir bir gösterim çeşidi yok” hatasını döndürmeye hazırsa veya
465 <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#languagepriority">LanguagePriority</a></code> son
466 çaresine ayarlanmışsa alt küme belirtimini yok sayacak ve
467 <code>en</code> belge isteklerine <code>en-GB</code> belgelerle yanıt
468 verecektir. httpd, lehçenin üyesi olduğu anadili, istemcinin kabul
469 edilebilir diller listesine örtük olarak düşük bir üstünlük değeri ile
470 ekler. Yalnız şuna dikkat edin, eğer istemci tercihini "en-GB; q=0.9,
471 fr; q=0.8" olarak belirtirse ve sunucuda sadece "en" ve "fr" belgeleri
472 varsa sunucu "fr" belge ile yanıt verecektir. HTTP/1.1 belirtimi ile
473 uyumluluğu sağlamak ve düzgün yapılandırılmış istemcilerle gerektiği
474 gibi çalışabilmek için bu gereklidir.</p>
476 <p>Gelişmiş tekniklerin (çerezler, özel URL yolları gibi) desteklenmesi
477 sırasında, kullanıcının tercih ettiği dili saptamak için httpd 2.0.47
478 sürümünden beri <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> modülü
479 <code>prefer-language</code> <a href="env.html">ortam değişkenini</a>
480 tanımaktadır. Değişken mevcutsa ve uygun bir dil yaftası içeriyorsa
481 <code class="module"><a href="./mod/mod_negotiation.html">mod_negotiation</a></code> uygun gösterimi seçmeyi deneyecektir.
482 Böyle bir gösterim çeşidi mevcut değilse normal uzlaşım işlemi
485 <div class="example"><h3>Örnek</h3><p><code>
486 SetEnvIf Cookie "language=(.+)" prefer-language=$1<br />
487 Header append Vary cookie
490 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
491 <div class="section">
492 <h2><a name="extensions" id="extensions">Şeffaf İçerik Uzlaşımının Genişletilmesi</a></h2>
495 <p>httpd, şeffaf içerik uzlaşımı protokolünü (RFC 2295) şöyle genişletir:
496 Sadece içerik kodlamasına özgü olmak üzere gösterim çeşidi listelerinde
497 gösterim çeşitlerini imlemek için yeni bir <code>{encoding ..}</code>
498 elemanı kullanılır. RVSA/1.0 algoritmasının (RFC 2296) gerçeklenimi,
499 listedeki kodlanmış gösterim çeşitlerini tanımak ve onları
500 <code>Accept-Encoding</code> başlık alanıyla ilgili olarak kabul
501 edilebilir kodlamalara aday gösterim çeşitleri olarak kullanmak üzere
502 genişletilmiştir. RVSA/1.0 gerçeklenimi, en uygun gösterim çeşidi
503 seçiminin öncesinde hesaplanmış üstünlük katsayısını virgülden sonra beş
504 haneye yuvarlamaz.</p>
505 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
506 <div class="section">
507 <h2><a name="naming" id="naming">Hiperbağlar ve İsimlendirme Uzlaşımları</a></h2>
509 <p>Eğer dil uzlaşımı kullanıyorsanız ve birden fazla dosya ismi uzantısına
510 sahip dosyalarınız varsa uzantıların sıralamasının normalde uygunsuz
511 düştüğü farklı isimlendirme yaklaşımlarında bulunabilirsiniz (ayrıntılar
512 için <a href="mod/mod_mime.html#multipleext">mod_mime</a> belgesine
515 <p>Bir MIME türü uzantısına sahip bir dosyanın (<code>html</code> gibi),
516 kodlanmış bir gösterimi (<code>gz</code> gibi) mevcut olabilir. Bu
517 dosyanın ayrıca farklı dillerdeki gösterimleri için de bir uzantısı
518 (<code>en</code> gibi) olabilir.</p>
523 <li>misal.en.html</li>
525 <li>misal.html.en</li>
527 <li>misal.en.html.gz</li>
530 <p>Hiperbağ olarak geçerli ve geçersiz bazı dosya ismi örnekleri:</p>
532 <table class="bordered">
537 <th>Geçerli Hiperbağ</th>
539 <th>Geçersiz Hiperbağ</th>
543 <td><em>misal.html.en</em></td>
552 <td><em>misal.en.html</em></td>
560 <td><em>misal.html.en.gz</em></td>
570 <td><em>misal.en.html.gz</em></td>
580 <td><em>misal.gz.html.en</em></td>
590 <td><em>misal.html.gz.en</em></td>
600 <p>Yukarıdaki tabloya bakarak hiperbağlarda bir dosya ismini uzantısız
601 olarak (<code>misal</code> gibi) kullanmanın daima mümkün olduğunu
602 farkedeceksiniz. Böylece bir belgenin asıl türünü gizleyebilir ve
603 sonradan bir hiperbağ değişikliği yapmaksızın örneğin
604 <code>html</code>’den <code>shtml</code> veya <code>cgi</code>’ye
607 <p>Hiperbağlarda MIME türlerini (<code>misal.html</code> gibi) kullanmaya
608 devam etmek istiyorsanız dil uzantısı MIME türü uzantısının sağında
609 kalmalıdır (<code>misal.html.en</code> gibi).</p>
610 </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
611 <div class="section">
612 <h2><a name="caching" id="caching">Arabellekler Hakkında</a></h2>
614 <p>Bir arabellek, bir gösterimi istek URL’si ile ilişkilendirerek saklar.
615 Böylece, sonradan aynı URL için bir istek yapıldığında kaydettiği
616 gösterimi kullanabilir. Fakat özkaynak sunucuyla uzlaşılan türdeyse
617 arabelleğe ilk istenen çeşit saklanmış olacağından isteğe yanlış
618 gösterimle yanıt verilmiş olacaktır. Bunun olmaması için httpd, normal
619 olarak içerik uzlaşımının sonucu olarak döndürülen tüm yanıtları
620 HTTP/1.0 istemciler tarafından arabelleklenemez olarak imler. httpd
621 ayrıca, uzlaşımlı yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılan HTTP/1.1
622 protokolünü de destekler.</p>
624 <p>HTTP/1.0 uyumlu istemcilerden (bir tarayıcı veya arabellek) gelen
625 istekler için, uzlaşıma konu yanıtların arabelleklenmesini mümkün kılmak
626 üzere <code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code> yönergesi kullanılabilir. Bu yönerge
627 argümansızdır ve sunucu genelinde veya sanal konakların
628 yapılandırılmasında kullanılabilir. Bunun HTTP/1.1 istemcilerinden gelen
629 isteklere bir etkisi yoktur.</p>
631 <p>HTTP/1.1 istemciler için, httpd, yanıtın uzlaşım boyutlarını göstermek
632 üzere bir <code>Vary</code> HTTP yanıt başlığı gönderir. Arabellekler bu
633 bilgiyi sonraki istekleri yerel kopyadan sunarken kullanabilirler. Bir
634 arabelleğin uzlaşım boyutlarına bakmaksızın yerel kopyasını kullanmaya
635 teşvik etmek için <code>force-no-vary</code> <a href="env.html#special">ortam değişkenini</a> etkin kılabilirsiniz.</p>
638 <div class="bottomlang">
639 <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/content-negotiation.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> |
640 <a href="./fr/content-negotiation.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> |
641 <a href="./ja/content-negotiation.html" hreflang="ja" rel="alternate" title="Japanese"> ja </a> |
642 <a href="./ko/content-negotiation.html" hreflang="ko" rel="alternate" title="Korean"> ko </a> |
643 <a href="./tr/content-negotiation.html" title="Türkçe"> tr </a></p>
644 </div><div id="footer">
645 <p class="apache">Copyright 2011 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
646 <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="./faq/">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div>
projects / apache / blob